مطالعه سکونتگاههای غیر رسمی با رویکرد زیست‌پذیری (مطالعه موردی: سکونتگاههای غیر رسمی ساری)
صدیقه لطفی
1
(
دانشگاه مازندران
)
کبری آقاجانی
2
(
دانشگاه مازندران
)
رحیم بردی آنامرادنژاد
3
(
هیات علمی دانشگاه مازندران
)
کلید واژه: زیست پذیری, شهر ساری, سکونت گاه های غیر رسمی, زیست پذیری شهری,
چکیده مقاله :
زیست پذیری شهری یک مفهوم چند وجهی است که با بسیاری از حوزه های محیط زندگی در مناطق شهری مرتبط است. زیست پذیری مفهومی است که شرایط موجود مناطق خاص یک شهر را در رابطه با آنچه باید باشد و هماکنون هست، توصیف می‌کند. هر چند مطالعات گذشته درک بهتری از ارزیابی و تأثیرگذاری عوامل کیفیت محیط شهری را فراهم کرده اند. با این حال، این مطالعات خلاء هایی در ابعاد، روش شناسی و سطح مورد مطالعه دارند. لذا مطالعه‌ی موجود با هدف سنجش سطح زیست پذیری سکونتگاههای غیررسمی (مهدی آباد، غفاری، سرو بنه باغ و ترک محله) در شهر ساری، سعی در تحلیل وضعیت زیست پذیری و شناسایی عوامل موثر بر آمده است. بنابراین تحقیق حاضر، بر پایه روش میدانی با هدف کاربردی به صورت توصیفی- تحلیلی تدوین شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم‌افزار SPSS و AMOS استفاده شده است. تعداد 375 پرسشنامه با توجه به فرمول کوکران در سطح محلات توزیع گردید. نتایج بیانگرآن است که؛ سطح زیست پذیری محلات در وضعیت نا مطلوبی قرار دارند و محلات با مشکلات متعددی مواجه هستند. همچنین طبق مدل یابی معادلات ساختاری؛ معیارهای اقتصادی (69/0)، کالبدی (64/0)، زیست محیطی (54/0)، اجتماعی (24/0)، به ترتیب با بیشترین بار عاملی، موثرترین عوامل بر میزان زیست پذیری تلقی می شوند. بنابراین مهمترین شاخص های موثر بر زیست پذیری در جهت بهبود این مناطق، معیارهای اقتصادی می‌باشند که ارائه وام های کم بهره به متقاضیان خود اشتغالی برای ساکنین محلات و معافیت های مالیاتی دراز مدت (مالیات بر املاک) برای ساخت مسکن چند خانواری و همچنین معافیت های مالیاتی برای سرمایه گذارانی که علاقمند به سرمایه گذاری در این مناطق برای اشتغال ایجاد نمایند هستند، می تواند تا حدودی مشکلات اقتصادی را کاهش دهد.
چکیده انگلیسی :
Urban livability is a multifaceted concept that is related to many areas of the living environment in urban areas. Although past studies have provided a better understanding of the evaluation and influence of urban environment quality factors. However, these studies have gaps in the dimensions, methodology and level of study. Therefore, with the aim of measuring the level of livability of informal settlements (Mehdi Abad, Ghafari, Saro Baneh Bagh and Turk Mahalle) in the city of Sari. The present study tried to analyze the livability status and identify the effective factors. Therefore, the methodology of the research is based descriptive-analytical approaches and the data were collected by conducting a field work to complete the given questionnaires which obtained via Cochran. To analysis the data SPSS and AMOS were used. The results showed that the livability level of the neighborhoods is in inappropriate situation and the informal settlements are facing many problems. Also, according to structural equation modeling; Economic (0.69), physical (0.64), environmental (0.54), and social (0.24) criteria are considered the most effective factors on livability, respectively, with the highest factor value. Therefore, the most important indicators affecting livability in order to improve the livability of informal settlements are economic criteria. So, providing low-interest loans to self-employed applicants for residents and long-term tax exemptions (property tax) for building multi-family housing, as well as tax exemptions for the investors who are interested to invest in these areas to create jobs can reduce economic problems to some extent.
So, providing low-interest loans to self-employed applicants for residents and long-term tax exemptions (property tax) for building multi-family housing, as well as tax exemptions for the investors who are interested to invest in these areas to create jobs can reduce economic problems to some extent.
_||_
Spring ??. Vol ???. Issue ?? |
Journal Research and Urban Planning ISSN (Print): 2228-5229 - ISSN (Online): 2476-3845
|
Research Paper
Studying informal settlements with livability approach (Case study: Sari informal settlements)
Abstract Urban livability is a multifaceted concept that is related to many areas of the living environment in urban areas. Although past studies have provided a better understanding of the evaluation and influence of urban environment quality factors. However, these studies have gaps in the dimensions, methodology and level of study. Therefore, with the aim of measuring the level of livability of informal settlements (Mehdi Abad, Ghafari, Saro Baneh Bagh and Turk Mahalle) in the city of Sari. The present study tried to analyze the livability status and identify the effective factors. Therefore, the methodology of the research is based descriptive-analytical approaches and the data were collected by conducting a field work to complete the given questionnaires which obtained via Cochran. To analysis the data SPSS and AMOS were used. The results showed that the livability level of the neighborhoods is in inappropriate situation and the informal settlements are facing many problems. Also, according to structural equation modeling; Economic (0.69), physical (0.64), environmental (0.54), and social (0.24) criteria are considered the most effective factors on livability, respectively, with the highest factor value. Therefore, the most important indicators affecting livability in order to improve the livability of informal settlements are economic criteria. So, providing low-interest loans to self-employed applicants for residents and long-term tax exemptions (property tax) for building multi-family housing, as well as tax exemptions for the investors who are interested to invest in these areas to create jobs can reduce economic problems to some extent. |
Received Accepted: PP:
Keywords: Livability, informal settlements, urban livability, Sari city |
Use your device to scan and read the article online
|
Citation: …..
DOI: ……..
|
Extended Abstract
Introduction
Currently, the phenomenon of informal settlement is one of the most important problems of cities and to some extent small and intermediate cities. These settlements, which are considered as an integral part of the urban environment, have been considered as a challenge to sustainable urban development and have always been involved in various issues since its formation. In other words, due to the reproduction of poverty and its spread and endangering the environment, these types of settlements are a serious threat to the stability and cohesion of urban society, which requires special measures to organize and improve the current situation and prevent its spread in the future. According to the different urban concepts of livability, no agreement has been reached regarding the measurement of urban livability to date Several studies have chosen objective indicators and developed their own evaluation framework to assess livability. For example, a comprehensive index system to evaluate the quality of the living environment in urban areas of the United States, which index system included the following aspects: cultural space, housing, employment, crime, transportation and education. Some studies pay attention to residents' satisfaction with urban livability from a subjective perspective. Assessing residential satisfaction are the two main aspects of existing studies, while social surveys or questionnaires are common research methods. Residential satisfaction is a complex and comprehensive process and various factors such as residents' background, housing quality, public facilities or infrastructure have a significant impact. The city of Sari is also widely faced with the problem of informal settlements, where the fungal growth of these areas has continued, so that the physical geography of the city has undergone severe heterogeneity and anomalies. On the one hand, it can be considered as a threat to the urban system, and on the other hand, it can bring many issues and problems to the residents of these areas.
Methodology
The methodology of the research is based on descriptive-analytical approaches and the data were collected by conducting a field work to complete the given questionnaires which obtained via Cochran model. The present study tried to analyze the livability status and identify the effective factors. Also, SPSS and AMOS were used to analysis the data. The Kolmogorov-Smirnov test was used to check the normality or non-normality of the data in this research. The significance level is less than 0.05, so non-parametric tests should be used. Kruskal-Wallis test is a non-parametric test that shows the rank difference of three or more independent groups. In other words, it is used to compare two or more groups in terms of a feature. This test was chosen and used to check the level of significant difference in the economic criteria. Structural equation models can be analyzed using Amos software. By using this technique, it is possible to examine and analyze all kinds of conceptual models of different researches. Therefore, structural equation model was used in the current research to determine the factors affecting livability.
Results and Discussion
Based on the results of the job structure of the respondents in the informal settlements of Sari showed that the highest percentage of employment is related to workers and farmers and the lowest percentage of employment is related to government jobs. However, only 14.4% are private and government employees. Considering the job structure of the marginalized areas, it can be concluded that the residents of these settlements often lack the education or professional ability and job skills necessary to obtain better job opportunities. Unemployment is seen in abundance in these areas (the highest unemployment rate has been reported in the neighborhood). Also, due to the lack of expertise and low level of education of job seekers, it is always intensified in these areas and has become a factor in causing all kinds of injuries and social deviations in these areas. based on structural equation modeling, the results show that; economic criteria have the greatest impact on improving the living conditions of neighborhood residents compared to the other three criteria.
Conclusion
Since many residents of area are from the lower classes of society and are at a low-income level and are the basis of many social problems. The most important issue that should be considered in order to live in informal settlements is that the planners and managers should have a precise understanding of the issue in taking appropriate measures in this regard. Therefore, a systematic and integrated approach in urban management of Sari city is a prerequisite for improving living standards in informal neighborhoods. The most important indicators affecting livability in order to improve the livability of informal settlements are economic criteria. So, providing low-interest loans to self-employed applicants for residents and long-term tax exemptions (property tax) for building multi-family housing, as well as tax exemptions for the investors who are interested to invest in these areas to create jobs can reduce economic problems to some extent. Increasing technical and professional skills by holding workshops at the local level. Also, preventing the destruction and forced dispersion of these communities as studies revealed that it is the most unscientific policies to deal with the phenomenon of informal settlement. In fact, informal settlements are an outcome of mismanagement and inefficient planning. Considering the social and physical factors, the following steps seem to be useful for improving the condition of official settlements: Improving the sewerage system, basic disposal of surface water and regular and basic waste collection at the neighborhood level. facilitating access to public transport at the neighborhood level. Improving and maintaining the existing security with an emphasis on the social supervision of the residents.
مقاله پژوهشی
مطالعه سکونتگاههای غیر رسمی با رویکرد زیست‌پذیری (مطالعه موردی: سکونتگاههای غیر رسمی ساری)
1
چکیده زیست پذیری شهری یک مفهوم چند وجهی است که با بسیاری از حوزه های محیط زندگی در مناطق شهری مرتبط است. زیست پذیری مفهومی است که شرایط موجود مناطق خاص یک شهر را در رابطه با آنچه باید باشد و هماکنون هست، توصیف می‌کند. هر چند مطالعات گذشته درک بهتری از ارزیابی و تأثیرگذاری عوامل کیفیت محیط شهری را فراهم کرده اند. با این حال، این مطالعات خلاء هایی در ابعاد، روش شناسی و سطح مورد مطالعه دارند. لذا مطالعه‌ی موجود با هدف سنجش سطح زیست پذیری سکونتگاههای غیررسمی (مهدی آباد، غفاری، سرو بنه باغ و ترک محله) در شهر ساری، سعی در تحلیل وضعیت زیست پذیری و شناسایی عوامل موثر بر آمده است. بنابراین تحقیق حاضر، بر پایه روش میدانی با هدف کاربردی به صورت توصیفی- تحلیلی تدوین شده است. براي تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم‌افزار SPSS و AMOS استفاده شده است. تعداد 375 پرسشنامه با توجه به فرمول کوکران در سطح محلات توزیع گردید. نتایج بیانگرآن است که؛ سطح زیست پذیری محلات در وضعیت نا مطلوبی قرار دارند و محلات با مشکلات متعددی مواجه هستند. همچنین طبق مدل یابی معادلات ساختاری؛ معیارهای اقتصادی (69/0)، کالبدی (64/0)، زیست محیطی (54/0)، اجتماعی (24/0)، به ترتیب با بیشترین بار عاملی، موثرترین عوامل بر میزان زیست پذیری تلقی می شوند. بنابراین مهمترین شاخص های موثر بر زیست پذیری در جهت بهبود این مناطق، معیارهای اقتصادی می‌باشند که ارائه وام های کم بهره به متقاضیان خود اشتغالی برای ساکنین محلات و معافیت های مالیاتی دراز مدت (مالیات بر املاک) برای ساخت مسکن چند خانواری و همچنین معافیت های مالیاتی برای سرمایه گذارانی که علاقمند به سرمایه گذاری در این مناطق برای اشتغال ایجاد نمایند هستند، می تواند تا حدودی مشکلات اقتصادی را کاهش دهد.
|
تاریخ دریافت: تاریخ پذیرش: شماره صفحات:
واژههای کلیدی: زیست پذیری، سکونت گاه های غیر رسمی، زیست پذیری شهری، شهر ساری |
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید
|
مقدمه:
یکی از بزرگترین چالش‌های شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه اشکال غیررسمی سکونتگاه های شهری است که خارج از کنترل دولت اتفاق می‌افتد و به عنوان دارایی برای فقرای شهری جهت مدیریت وضعیت فقر بوده و فراتر از نظم نظارتی عمل می کند (کمالی پور1، 2020: 1). در حال حاضر پدیده اسکان غیر رسمی از مهم ترین مشکلات شهرهای بزرگ و تا اندازه ای شهرهای کوچک است. این سکونت گاه ها که به عنوان بخش جدایی ناپذیری از محیط شهری به شمار می آیند، به عنوان چالشی فرا روی توسعه پایدار شهری قلمداد شده و همواره از بدو شکل گیری با مسائل مختلف درگیر بوده اند. (فروغ زاده و همکاران، 1398: 179). به عبارتی این نوع سکونتگاه‌ها به سبب باز تولید فقر و گسترش آن و به مخاطره انداختن محیط زیست، تهدیدی جدی برای پایداری و انسجام جامعه شهری می‌باشند که نیازمند اتخاذ تدابیر ویژه برای ساماندهی و ارتقا وضعیت کنونی و جلوگیری از گسترش آن در آینده است. در گسترش آسیبهای اجتماعی شاخصهای اقتصادی به عنوان مؤثرترین بعد و شاخصهای محیطی به عنوان کم تأثیرترین بعد تلقی می‌گردند (حیدری و محمدی، 1399: 69). در این راستا در سطح دنیا، رویکردهای مختلفی از جمله؛ طرح خانه سازی دولتی (دهه 1960) و طرح زمین- خدمات (دهه 1970) برای برخورد با این گونه سکونتگاه ها در پیش گرفته شده است. با این وجود هیچ کدام در عمل موفقیت آمیز نبوده‌اند. شکست سیاست‌های مذکور، سرآغازی برای شکل گیری راهبرد توانمدسازی در اواخر دهه 1980 بود. بر اساس این رهیافت، روش های مقابله‌ای و ستیزه جویانه با اسکان های غیر رسمی راه حل مناسبی برای رفع مشکلات موجود در پیدایش اینگونه سکونتگاه‌ها نبوده و توجه به زیست پذیری به مانند دیگر رویکردهای نوین توسعه پایدار؛ ضمن طرح مسئله‌ای در شهر، می تواند ما را به سوی داشتن شهری مطلوب تر برای زیستن رهنمود سازد (برزگر و همکاران، 1398: 138). شهر ساری نيز به نحو گسترده‌ای با معضل سکونت گاه‌های غیر رسمی مواجه است، که رشد قارچ گونه اين مناطق همچنان ادامه يافته، به نحوي كه جغرافياي فيزيكي شهر را دستخوش ناهمگوني و ناهنجاريهاي شديد كرده است. که از يك سو مي‌تواند تهديدهايي براي نظام شهري به شمار رود و از سوي ديگر به حاشيه‌راندگي، مسائل و مشكلات زيادي نيز براي ساكنان اين مناطق به همراه داشته باشد. با مقایسه‌ی ویوگی‌های فضای شهری مطلوب با فضای شهری سکونتگاههای غیررسمی مشخص می‌شود که سکونتگاههای فقیر شهری فاقد بسیاری از کیفیات فضای شهری مطلوب هستند. گرچه کیفیت فضای شهری میتواند تأثیر به سزایی در نحوه‌ی استفاده شهروندان از فضای شهری داشته باشد، اما چگونگی استفاده شهروندان از فضای شهری و رفتاری که از خوددر آن بروز میدهند، بیشتر ریشه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد تا کالبدی (حبیبی و گرامی، 1397: 166).
در این راستا و با توجه به اهمیت اقتصادی، سیاسی، تاریخی و کالبدی شهر ساری و وضعیت نه چندان مطلوب سکونت گاه‌های غیر رسمی آن در زمان حاضر از جنبه های مختلف اجتماعی، کالبدی، مدیریتی، زیست محیطی و ... ، که بعضی از آن ها مثل ترک محله قسمتهای عمده شهر ساری را تشکیل میدهند، به عنوان محدوده مکانی و قلمرو جغرافیایی این پژوهش انتخاب شده است. این شهر شامل 4 سکونتگاه غیر رسمی (ترک محله، کوی مهدی آباد، کوی غفاری، کوی سرو بنه باغ) است. بخش عمده ای از سکونت گاه ها به لحاظ سکونت و بافت اجتماعی- فرهنگی از قدمت نسبتا بالایی برخوردار است. بافت کالبدی و اجتماعی بعضی از سکونت گاه ها هم به صورت ترکیبی از بافت های شهری و روستایی میباشد. بنابراین زیست پذیری عنصری حیاتی برای شکوفایی و توسعه شهرها با توجه نظریه های رشد فشرده، نوشهرگرایی و توسه پایدار می باشد و از زیست پذیر پذیر کردن سکونت گاه های غیر رسمی می‌توان بسیاری از مشکلات شهری را حل کرده و به افزایش کیفیت زندگی دست یافت؛ از این رو واحد تحلیل در این پژوهش، سکونت گاه‌های غیر رسمی شهر ساری می‌باشند که با تحلیل وضعیت کنونی این سکونت گاه ها با توجه به شاخص ها به شناسایی و بررسی عوامل موثر بر زیست پذیری و پیامدهای آن با توجه به دیدگاه توسعه پایدار جهت افزایش کیفیت زندگی پرداخته خواهد شد. سوال اصلی این پژوهش عبارت است از سطح زیست پذیری سکونتگاه های غیر رسمی ساری چگونه است؟ آیا شاخصهای اجتماعی در مقایسه با شاخصهای اقتصادی تأثیر مهم تری در بهبود زیست پذیری سکونتگاه های غیر رسمی دارند؟
مبانی نظری و پیشینه و تحقیق:
اولین مفهوم زیست‌پذیری تحت عنوان خیابان های زیست پذیر را دانلد اپلیارد در سال 1981 ارائه کرد. اپلیارد به اتفاق الن جیکوبز هفت هدف ضروری را برای آینده محیط خوب شهری بیان کرد که اولین هدف زیست‌پذیری بود. واژه لايوايبل2 انگليسي كه املای امريکايي آن لايوابل3 است هنوز تعريف مشخص و يکساني برای آن ارائه نشده است (احمد4 و همکاران، 2019: 166). بنابراين زيست پذيری به يک سيستم شهری كه در آن به سلامت اجتماعي، كالبدی و رواني همه ساكنانش توجه شده است، اطلاق مي شود (بندرآباد، 1390: 52-51) چرا كه زيست پذيری صرفا پيامد ملموس شرايط بسنده و مطلوب شهری است، بلکه پيامدی قابل لمس از ادراک مردم از زندگي شهری است، يک شخص"بايد هم شهر روی زمين و هم شهر موجود در اذهان را در نظر بگيرد" چنانچه مايکل پیسیونی" بطور ماهرانه اين موضوع را مد نظر قرار داد (پيسيوني5، 2003: 20). در نهايت به عنوان نتيجه گيری از تعاريف آن مي توان گفت كه زيست پذيری به سیستم شهری سالم، امن، يا دسترسي مناسب اطلاق مي شود، كه كيفيت بالای زندگي و محلي جذاب برای شهروندان به ارمغان مي آورد و اصول اساسي اين مفهوم شامل دسترسي برابری و مشاركت است كه مفاهيم مربوط به زيست پذيری بر مبنای أن شکل مي‌گيرند و پارامترها و ويژگي های رفاه فيزيکي و اجتماعي را برای تقويت و حفظ يک منظر وجودی انسان به صورت پربار و پرمعنا و يکپارچه مي‌سازند (سازمان همکاری اقتصادی آسيايي6، 2015) زيست پذيری به عنوان يکي از ايده های مطرح در مطالعات شهری اخير ارايه شده است (فيروزبخت و همکاران، 1397). زيست پذيری به معنای توان و قابليت يک مکان برای تامين نياز های زيستي ساكنان اعم از مادی و غير مادی است كه اين نياز ها شامل زير ساخت‌ها و مسکن مطلوب، هوای پاک شغل مناسب، فضای سبز و عمومي، دسترسي به خدمات قابليت حركت پياده، تنوع، امنيت، پايداری هويت حس تعلق به مکان است. در سالهای اخیر پروژهها و مطالعات بازآفرینی متعددی جهت افزایش سطح زیست پذیری در شهرهای کشورهای مختلف صورت گرفته (قانع و همکارن، 1399). که به طور معمول بخش‌های مختلف یک شهر از نظر زیست پذیری رتبه بندی شده اند (زیاری و همکاران، 1398: 574؛ رهنما و همکاران، 1398: 7). لذا در ادامه، به بررسی چند مورد از جدید ترین منابع داخلی و خارجی اشاره می‌شود
اگزیو7 و همکاران (2022) در مطالعه ای از با توجه به اهداف توسعه پایدار شهری، تلاش نمودند تا یک سیستم ارزیابی زیست پذیری شهری در در شهرهای مناطق خشک فلات لس8 تدوین نمایند. نتایج مطالعه آنان نشان داد شش عامل کلیدی در این منطقه مهم هستند که البته سرمایه گذاری دارایی ثابت و تراکم جمعیت بر زیست پذیری تاثیر منفی داشته اند در حالیکه مقررات زیست محیطی، بهینه سازی ساختار صنعتی، درآمد سطح و کیفیت سازمانی تأثیر مثبتی بر زیست پذیری شهری داشته اند.
لیانگ9 و همکاران (2020) در مقاله ی خود تحت عنوان "ارزیابی زیست پذیری جوامع شهری با توجه به ترجیحات گروه های سنی مختلف" به بررسی کیفیت محیط زیست شهری در مقیاس واحدهای مسکونی با انتخاب 18 شاخص و 5 بعد پرداخته اند. نتایج این پژوهش دارای سه نتیجه بود. اول، گروه های سنی مختلف ترجیحات متنوعی از خواسته ها نسبت به زیست پذیری یک جامعه شهری دارند. شاخص‌هایی که برای آنها بیشترین ارزش را داشتند در دو بعد زیر متمرکز شدند: راحتی حمل‌ونقل و کامل بودن امکانات پشتیبانی. دوم، ناهمگونی قابل توجهی در زیست پذیری جوامع در میان نواحی وجود دارد. ثالثاً، زیست پذیری جوامع یک الگوی فضایی رو به کاهش از مرکز شهر به اطراف را نشان می دهد. این نتایج تجربی می تواند برای ادارات برنامه ریزی شهری و سایر ذینفعان مربوطه سودمند باشد.
الثانی10 و همکاران (2019) درپژوهش خود با هدف بررسی پایداری شهری و زیست پذیری شهر در شهر دوحه قطر به این نتیجه رسیدند که این شهر از لحاظ شاخص سیستم پذیری در بین شهرهای بین المللی پایدار نیست و جایگاه بالایی ندارد. زیرا از تکنولوژی هوشمند استفاده نشده است (الثانی و همکاران، 2019: 54).
سایتلونگا11 (2014) در باره توزیع فضایی زیست پذیری عینی و ذهنی در سطوح محله ای شهر ایزال-ا12 در شمال هند نشان داد که مناطق مرکزی شهر دارای زیتس پذیری بالاتری در مقایسه با مناطق حاشیه ای شهر بوده اند همچنین این مطالعه مخص نمود بین زیست پذیری عینی و ذهنی ارتباط معناداری وجود ندارد.
دولتشاه و همکاران (1400) در مطالعه ای از بندر ماهشهر نشان داده اند که نابرابری های فضایی از یک طرف بدلیل حضور مهاجران و از طرفی هم بدلیل غلبه رویکرد دیدگاه نئولیبرال در بین مدیران شهری و استانی در تصمیم گیری های راهبردی و اجرای برنامه های توسعه شهری می باشد. شاخص های زیست پذیری در نواحی پیرامونی شهر از وضعیت نامناسبی برخوردار بوده اند.
اخوان و همکاران (1397) در مقاله‌ای تحت عنوان «ارزیابی تأثیر عوامل محیطی- کالبدی بر سرزندگی و کیفیّت خیابانهای شهری» با هدف شناسایی و ارزیابی عوامل محیطی موثر بر سرزندگی و تاثیر آن بر ادراک کاربران خیابانهای مورد مطالعه در شهر ساری پرداختند. این تحقیق نشان داد که میان کیفیت و سرزندگی خیابانهای مورد مطالعه و مشکلات محیطی- کالبدی از قبیل روشنایی ضعیف و نامناسب، کف سازی نامناسب، پوشش گیاهی ناکافی و نامناسب، عرض کم مسیریاب، و ... رابطه معنی داری وجود دارد و در حقیقت، کیفیت و سرزندگی این خیابان ها، با افزایش این گونه مشکلات، کاهش می یابد؛ همچنین تحلیل ادراک کاربران خیابان نسبت به سرزندگی و کیفیت خیابانها، نشان دهندهی بالاتر بودن میزان میزان سرزندگی در خیابان نادر در مقایسه با خیابان انقلاب است.
مطابق با مفاهیم مختلف شهری زیست پذیری، هیچ توافقی در مورد اندازه گیری زیست پذیری شهری تا به امروز حاصل نشده است (ژان و همکاران، 2018) . مطالعات متعددی شاخص های عینی را انتخاب کرده و چارچوب ارزیابی خود را برای ارزیابی زیست پذیری ایجاد می کنند (کاتوس و رژوسکی13، 2013؛ چیانگ و لیانگ14، 2013؛ وانگ15، 2011). برای مثال ساویجو16 (2007) یک سیستم شاخص جامع برای ارزیابی کیفیت محیط زندگی در مناطق شهری ایالات متحده ایجاد می کند که سیستم شاخص شامل جنبه های زیر بود: فضای فرهنگی، مسکن، اشتغال، جرم و جنایت، حمل و نقل و آموزش.
برخی از مطالعات به رضایت ساکنان از زیست‌پذیری شهری از منظر ذهنی توجه دارند. ارزیابی میزان رضایت مسکونی (محیط17 و همکاران، 2010) و بررسی عوامل تأثیر آن (صلاح18، 2008؛ جنسن19، 2014) دو جنبه اصلی مطالعات موجود است، در حالی که نظرسنجی های اجتماعی یا پرسشنامه روش های تحقیق رایج هستند. رضایت مسکونی فرآیندی پیچیده و جامع است و عوامل مختلفی مانند پیشینه و ویژگی‌های ساکنان، ویژگی‌های محله، کیفیت مسکن، امکانات عمومی یا زیرساخت‌ها تأثیر قابل‌توجهی دارند.
[1] Kamalipour
[2] Liveable
[3] Livable
[4] Ahmad
[5] Pacione
[6] Asia- Pacific Economic Cooperation
[7] Xiao
[8] Loess Plateau
[9] Liang
[10] Al-Thani
[11] Saitluanga
[12] Aizawl-a
[13] Kotus & Rzeszewski
[14] Chiang & Liang
[15] Wang
[16] Savageau
[17] Mohit
[18] Salleh
[19] Jansen
مواد و روش تحقیق:
شهر ساری مرکز مازندران و از نظر وسعت بزرگترین شهر استان میباشد (شکل 1) . این شهر از نظر موقعیت اداری و موقعیت سیاسی ویژه‌ای برخوردار است. مساحت شهر ساری در سال 1395، 35 کیلومتر مربع و جمعیت آن برابر با 347403 بوده است .شهر ساری دارای 3 منطقه و 11 ناحیه و 75 محله است. این شهر دارای 4 سکونتگاه غیررسمی شامل ترک محله، مهدی آباد، کوی غفاری، محله سرو بنه باغ است، که به عنوان محدوده های مورد مطالعه انتخاب شده اند (شکل شماره 2).
شکل 1: موقعیت شهر ساری در استان مازندران
شکل 2: چهار منطقه شهری ساری و محلات انتخابی
تحقيق حاضر از يك سو در زمره تحقيقات كاربردي است؛ زيرا هدف آن شناسایی عوامل موثر در جهت بهتر نمودن وضعيت يك پديده است و راهبردهایی را در زمینه برنامه ریزی شهری به منظور ارتقای کیفیت فضاهای محلات از نظر زیست پذیری ارائه می‌نماید و از سوي ديگر تحقيقي بنيادي است؛ زيرا هدف آن كشف ويژگيهاي عمومي و اصول كلي رهیافت زیست‌پذیری شهری ميباشد. لذا روش تحقيق در این مطالعه به صورت ترکیبی از روش های كيفي وکمی و به صورت توصيفي- تحليلي می باشد. همچنین پس از جمع آوری داده ها، آمار و اطلاعات از منابع کتابخانه ای و تکمیل پرسشنامه های خانوارها و انجام محاسبات آماری آنها، به بررسی و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده پرداخته شد. با توجه به موضوع پژوهش، از آزمون های آماری استفاده شده است و سنجش آزمون ها در محیط نرم افزار SPSS و AMOS صورت پذیرفت. با استفاده از نرم افزار آموس می‌توان مدل‌های معادلات ساختاری را تحلیل کرد. با استفاده از این تکنیک می‌توان انواع مدل مفهومی تحقیقات مختلف را مورد بررسی و تحلیل قرار داد. برای تعیین نوع آزمون های پارامتریک یا ناپارامتریک ، توزیع داده ها باید مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه نتایج توزیع داده ها در آزمون کولموگروف اسمیرنوف اشاره شده است.
بحث و ارائه یافتهها:
برای بررسی نرمال یا غیر نرمال داده ها در تحقیق حاضر از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده گردید. در این آزمون اگر سطح معناداری کمتر از 05/0 باشد، توزیع داده ها نرمال است. در غیر این صورت توزیع داده ها غیرنرمال خواهد بود.
جدول 1: نتايج توزيع داده ها در آزمون كوموگروف اسميرنوف
معیار | آزمون كوموگروف اسميرنوف | ||
آماره | درجه سرو بنه باغ | سطح معناداری | |
زیست محیطی | 076/0 | 375 | 000/0 |
کالبدی | 033/0 | 375 | 031/0 |
اقتصادی | 070/0 | 375 | 004/0 |
اجتماعی | 088/0 | 375 | 000/0 |
منبع: یافته های تحقیق؛ 1400
جدول فوق نشان می دهد جدول 1 سطح معناداری کمتر از 05/0 می باشد، بنابراین باید از آزمون‌های نا پارامتریک استفاده شود.
برای بررسی وضعیت مطلوب معیارها در محله های مورد مطالعه به بررسی میانگین پرداخته شده است. لذا با توجه به طیف 5 تایی لیکرت میانه نظری پاسخگویان عدد 3 می باشد. به عبارتی اگر میانگین هر یک از معیارها بیشتر از 3 باشد، مولفه مورد نظر در وضعیت مطلوبی قرار دارد. در غیر این صورت معیارها در وضعیت نامطلوبی قرار می گیرند.
جدول 2: نتایج آزمون میانگین کل محلات
مولفه | تعداد | میانگین | انحراف استاندارد |
زیست محیطی | 375 | 82/2 | 426/0 |
کالبدی | 375 | 68/2 | 415/0 |
اقتصادی | 375 | 23/2 | 389/0 |
اجتماعی | 375 | 12/2 | 316/0 |
منبع: یافته های تحقیق؛ 1400
همانطور که از جدول شماره 2 قابل مشاهده است تمام معیارهای زیست محیطی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی در وضعیت نامطلوبی گزارش شده اند. انحراف از میانگین در مولفه اجتماعی با عدد 12/2 دارای وضعیت بسیار نامطلوب‌تری در مقایسه با سایر مولفه ها است.
آزمون کروسکال والیس، از آزمون های ناپارامتریک است که تفاوت رتبه‌ای سه یا بیش از سه گروه مستقل را نشان می‌دهد. به عبارتی برای مقایسه دو یا چند گروه از نظر یک ویژگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. لذا با عنایت به اینکه در پژوهش حاضر چهار محله مورد بررسی قرار گرفت. این آزمون برای بررسی سطح تفاوت معناداری در معیار اقتصادی انتخاب و استفاده شد.
جدول 3: نتایج آزمون کروسکال والیس برای بررسی سطح تفاوت معناداری معیار اقتصادی
معیار | محله | تعداد | میانگین | مقدار کروسکال والیس | درصد سرو بنه باغ | سطح معناداری |
اقتصادی
| ترک محله | 100 | 67/160 | 301/15 | 2 | 000/0 |
محله مهدی آباد | 129 | 21/170 | ||||
کوی غفاری | 86 | 14/168 | ||||
محله سرو بنه باغ | 60 | 04/180 |
منبع: یافته های تحقیق؛ 1400
همانطور که از جدول شماره 3 قابل مشاهده میباشد، مقدار سطح معناداری (P- Value) درمحلات مورد مطالعه کمتر از 0.05 می باشد که وجود تفاوت معنادار در معیار اقتصادی را بیان می‌کند. همچنین طبق میانگین در معیار اقتصادی ارائه شده بیانگر آن است که؛ محله محله سرو بنه باغ در وضعیت مطلوب تری نسبت به 3 محله دیگر قرار دارد.
مدل یابی معادلات ساختاری
جهت تعیین عوامل موثر بر زیست‌پذیری از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. در این مدل، مدل پیش فرض برای سنجش معنیداری و اعتبار مدل است. این آزمون از اعمال آزمون کایاسکوئر (Chi-square) بر مجموعه دادههای فعلی توسط مدل ساختاری بدست میآید. اگر سطح معنیداری این مدل (پیش فرض) برابر یا کمتر از 05/0 باشد، خروجی دادهها و مدل معنیدار میباشد. لذا برای بررسی و پی بردن به میزان تأثیر گذاری شاخص های مرتبط به هر مولفه، در ادامه به بررسی ضرایب بار عاملی هر یک از شاخص ها پرداخته می‌شود. درک این نکته حائز اهمیت میباشد که هر چه ضرایب یا بار عاملی بیشتر باشد، تأثیر گذاری شاخص‌ها مربوطه بیشتر خواهد بود. لذا خروجی دادهها و مدل بیانگر آن میباشد که مدل مربوطه معنیدار میباشد.
جدول 4: نتیجه مدل پیش فرض (حداقل به دست آمده) برای معیارهای زیست پذیری
کایاسکوئر | درجه سرو بنه باغ | معنیداری |
567/389 | 77 | 000/0 |
منبع: یافته های تحقیق؛ 1400
جدول 5: نتیجه مقادیر Model Fit برای معیارهای زیست پذیری
PCLOSE | RMSEA | GFI | CMN/DF |
092/0 | 07/0 | 880/0 | 4/2 |
منبع: یافته های تحقیق؛ 1400
بعد از معنادار بودن و ارزشیابی مدل برازش در سطح مطلوب، نتایج حاصل از آزمون مدل معدلات ساختاری برای شاخص ها در شکل شماره 3 بیانگر آن است که، معیارهای اقتصادی (69/0)، کالبدی (64/0)، زیست محیطی (54/0)، اجتماعی (24/0)، به ترتیب با بیشترین بار عاملی، موثرترین عوامل بر میزان زیست پذیری تلقی می‌شوند.
به این ترتیب نقش عوامل اقتصادی در مقایسه با عوامل اجتماعی دارای اهمیت بیشتری می باشد.
شکل 3 : برآوردهای استاندارد مدل معادلات ساختاری زیست پذیری
منبع: یافته های تحقیق، 1400
نتیجهگیری و ارائه پیشنهادها:
از جمله رویکردهای نوین که در برگیرنده ابعاد متنوع و متعدد بسیاری از رویکردها در عرصه‌ی برنامه‌ریزی شهری محسوب می‌شود، رویکرد زیست‌پذیری شهری است که در تحقیق حاضر مورد تأکید میباشد. در این میان اسکان غیررسمی به عنوان معلولی کالبدی فضایی ناشی از ساختار ناهنجار اقتصادی اجتماعی فرهنگی است که با سرعت بسیار زیادی در شهرها ظاهر شده است و زیست پذیری شهری را به چالش کشانده است. از آنجایی که سکونتگاه‌هاي غیررسمی با تجمعی از اقشار کم درآمد و غالبا با مشاغل غیررسمی و شیوه‌اي از شهرنشینی ناپایدار همراه هستند زمینه‌ساز بسیاري از آسیب‌هاي اجتماعی به شمار می‌روند و گاها موجب بروز ویژگی‌هاي منفی شخصیتی مانند پوچی و بی ارزشی بی هویتی حقارت سرخوردگی و عدم توانایی در بروز احساساتی مانند خشم می‌گردد و خود میتواند یکی از عوامل اصلی بروز انواع بزهکاري‌هایی از جمله اعتیاد برخوردهاي فیزیکی و سرقت شود. پس با توجه به نقش پررنگ سکونتگاه غیررسمی در برنامه‌ریزی‌هاي امنیتی و کاهش جرم و جنایات و با توجه به اینکه این مشکل صرفا مسئله‌اي کالبدي و فیزیکی نبوده و از عوامل کلان ساختاري در سطوح ملی و منطقه اي ناشی می‌شود توجه به آن در پرتو زیست پذیری ضروري به نظر می‌رسد. با توجه به معیارهای زیست‌پذیری سکونتگاههای غیررسمی در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی ،کالبدی) و بر اساس سوال تحقیق، سنجش هر یک از متغیرهای تأثیرگذار بر زیست پذیری بر اساس آزمون‌های تحقیق نشان داد محلات مورد مطالعه، از مشکلات اقتصادی، کالبدی، زیست محیطی واجتماعی فراوانی رنج می‌برند. مشکلات و مسائلی از جمله؛ مساکن نامناسب، مشکلات بهداشتی، تجمع سیلاب، وجود مشکلات کالبدی (فشردگی معابر، فرسودگی کالبدی، آسفالت نامناسب، وجود کوچه های بن بست و ...) و مشکلات اجتماعی (بیکاری، گسترش اعتیاد و امنیت نامناسب ناشی از بزه های اجتماعی نظیر سرقت و ...) به صورت لایه‌های مرتبط بر مشکلات زیست پذیری تأثیر منفی گذاشته اند. همچنین از آنجایی که بسیاری از ساکنین بافت از طبقات پایین جامعه و در سطح درآمدی پایینی قرار دارند. لذا برای بررسی وضعیت مطلوب یا نامطلوب مولفه‌ها در بافت فرسوده منطقه یک شهر ساری به بررسی میانگین پرداخته شده است، که نتیجه ی حاصل آزمون میانگین از وضعیت نامطلوب شاخصهای اقتصادی در سطح محلات را نیز تأیید می‌کند. از سویی بر اساس نتایج حاصل از پرسشنامه، بررسي ساختار شغلي پاسخگویان در مناطق حاشيه نشين ساری نشان مي‌دهد كه، بیشترین درصد اشتغال مربوط به فعالیت در مشاغل کارگر و کشاورز به میباشد و کمترین درصد اشتغال هم مربوط به مشاغل دولتی بوده است. با توجه به ساختار شغلي مناطق حاشيه نشين م توان نتيجه گرفت كه ساكنان اين سكونتگاه‍‌ها ، اغلب فاقد تحصيلات يا توانمندي حرف اي و مهارت شغلي لازم براي كسب فرصت‌هاي شغلي بهتر هستند. در اين مناطق مسئله بيكاري به اعتقاد ساكنان به وفور ديده مي‌شود. همچنین با توجه به نداشتن تخصص و پايين بودن سطح تحصيلات افراد جویای کار، همواره در اين مناطق تشديد می‌شود و خود به عامل ايجاد كننده انواع آسيب‌ها و انحرافات اجتماعي در اين مناطق مبدل شده است. از سویی بر اساس مدل یابی معادلات ساختاری نتایج نشان می‌دهد که؛ معیارهای اقتصادی (وجود مراکز خرید، اشتغال، افزایش درآمد، امکان خرید یا اجاره مسکن با قیمت مناسب) در بهبود وضعیت زیست پذیری ساکنان محلات بیشترین تأثیر را نسبت به سه معیار دیگر دارد. با عنایت به یافته‌های فوق و بحث‌های گسترده پیرامون دستیابی به زیست پذیری شهری که از طریق سرزندگی (محیطی)، پایداری اکولوژیکی، حل معضلات اجتماعی (فقر، اختلاف طبقاتی و ...)، اقتصادی (بیکاری، اعتیاد و ...)، زیست محیطی (کاهش آلودگی و ...) و فرهنگی (بی سوادی و ...) حاصل می‌شود؛ پیشنهادات ذیل جهت بهبود شرایط زیست پذیری محلات مورد مطالعه ارائه می‌شود. ارائه وام های کم بهره به متقاضیان خود اشتغالی برای ساکنین محلات. اعطای مشوق های مالیاتی: مشوقهای مالیاتی درجهت حمایت از توسعه گران را می‌توان در دو دسته تقسیم کرد: الف). معافیت های مالیاتی دراز مدت (مالیات بر املاک) برای ساخت مسکن چند خانواری. ب). معافیت های مالیاتی به سرمایه گذاران و کارآفرینانی که برای افراد ساکن دراین محلات اشتغال ایجاد نمایند.
لذا مهمترین مسئله ای که باید در راستای زیست پذیری به سکونت گاه های غیر رسمی توجه شود این است که؛ نادیده انگاری و تخریب و پراکنش اجباری، از غیرعلمی ترین سیاست‌های برخورد با پدیده اسکان غیر رسمی، حداقل از نگاه برنامه ریزی است. چرا که اسکان غیر رسمی خود پدیده عدم برنامه‌ریزی و مدیریت سیاسی و توسعه کارآمد می باشد. با توجه به سیاست نادیده انگاری و یا تخریب و پراکنش قهری، علاوه بر عدم فهم صحیح مسئله، مبین عدم قابلیت و کارایی مدیران و برنامه ریزان در اتخاذ تدابیر مناسب در آن خصوص میباشد. لذا نگرش سیستمی و یکپارچه در مدیریت شهری شهر ساری و رعایت عدالت در گستره فضایی شهر، پیش شرط بهبود سطوح زیست پذیری در سطح محلات غیر رسمی می باشد.
نتایج بدست آمده حاضر با مطالعات پیشین انجام شده بیانگرآن است که؛ بر خلاف مطالعات برزگر و همکاران (1398) که بعد کالبدی به میزان بیشتری بر زیست پذیری موثر بوده است، اما در مطالعه حاضر بعد اقتصادی از بیشترین بار عاملی برخوردار بوده است. قنبری و همکاران (1396) که به تحلیل وضعیت زیست پذیری در مناطق شهری مشهد پرداخته است، با استفاده از مدل های آنتروپی و ویکور به رتبه بندی مناطق پرداخت. لذا در تحلیل وضعیت زیست پذیری مناطق و در تعدادی از شاخص ها با مطالعه حاضر لایه‌های اشتراکی قابل مشاهده است اما با هدف اصلی مقاله که در پی رتبه‌بندی بوده است، متفاوت میباشد. همچنین مطالعه‌ای جهت شناسایی عوامل موثر بر زیست پذیری در شهر نوآباد ممسنی صورت پذیرفت که سه بعد (اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی) را مد نظر قرار داد. این پژوهش که توسط نیک پور و یاراحمدی (1399) مورد مطالعه قرار گرفت، عوامل اقتصادی به عنوان مهمترین عامل موثر معرفی گردید. لذا می توان گفت نتایج این پژوهش با نتایج مقاله حاضر که عامل اقتصادی با بیشترین بار عاملی شناسایی گردید، در یک راستا می باشند.
ملاحظات اخلاقی:
پیروی از اصول اخلاق پژوهش: در مطالعه حاضر فرمهای رضایت نامه آگاهانه توسط تمامی آزمودنیها تکمیل شد.
حامی مالی: هزینههای مطالعه حاضر توسط نویسندگان مقاله تامین شد.
تعارض منافع: بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.
1. اخوان، آرمين؛ صالحي، اسماعيل و طغياني، شيرين (1397) ارزيابي تأثير عوامل محيطي-کالبدي بر سرزندگي و کيفيّت خيابان هاي شهري (مطالعه موردي: خيابان هاي نادر و انقلاب شهر ساري)، جغرافيا و پايداري محيط، دوره 8 , شماره 27، صص 29-15.
2. بندر آباد، عليرضا (1390) «شهر زيست پذير از مباني تا معاني» چاپ اول، تهران، انتشارات آذرخش.
3. برزگر، صادق، حیدری، تقی و انبارلو، علیرضا (1398). تحلیل سکونت گاه های غیر رسمی با رویکرد زیست پذیری (مورد مطالعه: محلات غیر رسمی شهر زنجان)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال 9، شماره 33، صص 152-137.
4. حبیبی، میترا و گرامی، نیلوفر (1397) چگونگی استفاده از فضاهای شهری در سکونتگاههای غیررسمی؛ مورد پژوهی: جداره‌ی شرقی بزرگراه چمران تهران (حدفاصل پل ملاصدرا و پل مدیریت)، فصلنامه علمی پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال 9، شماره 32، صص 174-163.
5. حیدری، محمد تقی و محمدی، شهرام (1399) تحلیل و ارزیابی آسیبهای اجتماعی در محلات دارای اسکان غیررسمی (مطالعه موردی: محله اسلام آباد - شهر زنجان)، فصلنامه علمی پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال 11، شماره 40، صص 76-59.
6. دولتشاه، صدیقه؛ سرور، رحیم و توکلان، علی (1400) تحلیلی بر شاخص های زیست پذیری با رویکرد حق به شهر، مطالعه موردی بندر ماهشهر، نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال 13، شماره 3، صص 131-109.
7. رهنما، محمد رحیم؛ قنبری، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه؛ حسینی، سید مصطفی (1398)، «ارزیابی و سنجش زیست پذیری شهری در کلان شهر اهواز ». فصلنامه شهر پایدار، دوره2 ، شماره 2 صص 11-1.
8. زیاری، کرامت اله، حاتمی، احمد، مصباحی، سحر، عاشوری، حسن (1398). ارزیابی و تحلیل ابعاد و مولفه های زیست پذیری شهرهای کوچک در راستای توسعه پایدار (نمونه موردی: بندر دیلم)، فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، سال نهم، شماره 4 صص 586-569.
9. فروغ زده، سیمین، رزاقیان، فرزانه، براتی، جواد و سلطانی، سحر (1398). تحلیل سرمایه ی اجتماعی زنان خانه دار ساکن در سکونت گاه غیر رسمی، مطالعات زن و خانواده، دوره 7، شماره 1، صص 203-179.
10. فيروزبخت، مهرداد؛ حسين، سامانيپور؛ منصور، صديق نيا (1397) زيست پذيری شهری مفاهيم و چارچوب ها.» فصلنامه پژوهش های علوم جغرافيايي، معماری و شهرسازی، سال دوم، شماره ،14صص 193-187.
11. قانع مهسا؛ آروین محمود و ملکی سعید (1399) سنجش قابلیت بهره‌گیری از محرکهای توسعه شهری در بازآفرینی بافت فرسوده مورد شناسی: محله شاهجوق سمنان. جغرافيا و آمايش شهري - منطقه اي، دوره 10, شماره 34; صص 22-1.
12. قنبری، محمد؛ اجزاء شکوهی، محمد؛ رهنما، محمد رحیم؛ و خوارزمی، امید علی (1396) تحلیلی بر زیست پذیری شهری با تاکید بر شاخص مسکن (مطالعه موردی: کلانشهر مشهد)، جغرافیا و توسعه فضای شهری، دوره 8، شماره 1، صص 121-101.
13. نیک پور، عامر و یاراحمدی، منصوره (1399) شناسايي عوامل مؤثر بر زيست پذيري در شهر نورآباد ممسني، فصلنامه مطالعات ساختار و كاركرد شهري، سال 7، شماره 23، صص 27-7.
14. Ahmed, N. O., El-Halafawy, A.M., & Ahmed, M. A. (2019) A Critical Review of Urban Livability, European Journal of Sustainable Development, 8 (1), 165-182
15. Al-Thani, Soud. K. (2019) Neighborhood sustainability and livability in Qatar National Development Framework 2032, International Journal of Reseach in Environmental Studies (IJRES), 6, 47-56.
16. APEC, (2015). Building better cities: competitive, sustainable and livable metropolises. In: Eco Summit, Philippines.
17. Chiang, C.-L. & Liang, J.-J (2013) “An evaluation approach for livable urban environments,” Environmental Science and Pollution Research, vol. 20, no. 8, pp. 5229–5242.
18. Jansen, S. J. T. (2014) “The impact of the have-want discrepancy on residential satisfaction,” Journal of Environmental Psychology, vol. 40, pp. 26–38,
19. Kamalipour, H. (2020) Improvising Places: The Fluidity of Space in Informal Settlements, Sustainability, 12, 2293, 1-14.
20. Kotus J. and Rzeszewski, M. (2013) “Between disorder and livability case of one street in post-socialist city,” Cities, vol. 32, pp. 123–134.
21. Liang, X., Liu, Y., and Qiu, T. (2020). Livability Assessment of Urban Communities considering the Preferences of Different Age Groups, Journal Complexity Hindawi, PP1-15.
22. Mohit, M. A., Ibrahim, M. & Rashid, Y. R. (2010) “Assessment of residential satisfaction in newly designed public low-cost housing in Kuala Lumpur, Malaysia, Habitat International, vol. 34, no. 1, pp. 18–27,
23. Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing and social geographical perspective. Landscape and Urban Planning, 65, 19-30
24. Salleh, A. G. (2008) “Neighborhood factors in private low-cost housing in Malaysia,” Habitat International, vol. 32, no. 4, pp. 485–493.
25. Savageau, D. (2007) Places Rated Almanac: /e Classic Guide for Finding Your Best Places to Live in America, Places Rated Books Llc, Washington, DC, USA, 2007.
26. Saitluanga Benjamin L. (2014) Spatial Pattern of Urban Livability in Himalayan Region: A Case of Aizawl City, India, Soc Indic Res (2014) 117:541–559.
27. Wang, J. (2011) “A comparative study of Beijing and three global cities: a perspective on urban livability,” Frontiers of Earth Science, vol. 5, no. 3, pp. 323–329.
28. Xiao, Y., Li, Y., Tang, X., Huang, H., & Wang, R (2022) Assessing spatial–temporal evolution and key factors of urban livability in arid zone: The case study of the Loess Plateau, China, Ecological Indicators 140 (2022) 108995.
29. Zhan, D.,. Kwan, M.-P., Zhang, W., Fan, J., Yu, J., and Dang, Y. (2018) “Assessment and determinants of satisfaction with urban livability in China,” Cities, vol. 79, pp. 92–101.