پایش دمای روزهنگام و شبهنگام سطح زمین در گسترهی محدودهی شهری شیراز مبتنی بر برونداد MODIS
مریم خسرویان
1
(
حکیم سبزواری
)
یعقوب زنگنه
2
(
عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه حکیم سبزواری
)
مختار کرمی
3
(
دانشگاه حکیم سبزواری
)
رحمان زندی
4
(
خراسان رضوی دانشگاه حکیم سبزواری
)
کلید واژه: شیراز, دمای سطح زمین, دمای روزهنگام, دمای شبهنگام, MODIS,
چکیده مقاله :
گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت در کلانشهرها و رشد فعالیتهای صنعتی در شهرها باعث ایجاد تغییراتی در خرداقلیم مناطق شهری شده است. یکی از نتایج این تغییرات، جزایر گرمایی شهر است. شهر شیراز نیز، طی سالهای اخیر، رشد شتابناکی داشته است. آگاهی از دمای سطح زمین تغییرات زمانی-مکانی ترازمندی انرژی در سطح زمین را آشکار می-سازد. فراورده‌های LST مادیس به صورت پیوسته و در ردیفهای منظم ارائه میشوند و تغییرات فضایی-زمانی را به شکل محصولات روزانه، هشت روزه و ماهانه به صورت جهانی پردازش میکنند. هدف از این پژوهش واکاوی برونداد دادههای سنجنده مادیس به منظور توزیه دمای شب هنگام و روز هنگام سطح زمین به صورت ماهانه در گسترهی شهری شیراز است. به این منظور دادههای دمای سطح زمین مادیس که با استفاده از خورازمیک روز-شب تولید شدند برای دورهی آماری 2001-2021 میلادی مبتنی بر برونداد فرآورده موسوم به MOD11C3 (V5) استخراج گردید. با استفاده از کدنویسی در سامانه گوگل ارث انجین، دمای سطح زمین به تفکیک برای شب و روز برای 12 ماه سال محاسبه گردید. برای پایش نهایی از روش زمین آمار IDW برای پهنهبندی دمای سطح زمین استفاده شد. براساس نتایج، دسامبر با 29/2 کمینه دمای درون سالی شیراز را به خود اختصاص داده است. بجز ماههای ژانویه، فوریه و دسامبر بقیه ماههای سال دمای بیشینهشان بیشتر از 20 درجه سلسیوس است که بیشینه آن نیز 67/47 درجه سلسیوس متعلق به ماه ژوئن است. دمای شب هنگام فقط در ماه ژانویه منفی است. ژانویه با 26/2- کمینه دمای درون سالی شیراز را به خود اختصاص داده است. ماههای می، ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر دمای بیشینهشان بیش از 20 درجه سلسیوس است که بیشینه آن نیز 75/26 و متعلق به ماه آگوست است. از نظر مکانی نیز دمای بیشینه دمای سطح زمین در مناطق مرکزی و جنوبی شهر و تمرکز دمای کمینه در نواحی شمالغربی محدودهی شهری میباشد.
چکیده انگلیسی :
The expansion of urbanization and population growth in metropolises and the growth of industrial activities in cities have caused changes in the microclimate of urban areas. One of the results of these changes is the heat islands of the city. The city of Shiraz has also grown rapidly in recent years. Knowing the temperature of the earth's surface reveals the temporal-spatial changes of the energy balance on the earth's surface. Madis's LST products are presented continuously and in regular rows and globally process spatio-temporal changes in the form of daily, eight-day and monthly products. The purpose of this research is to analyze the data output of the Madis sensor in order to distribute the temperature of the ground at night and during the day on a monthly basis in the urban area of Shiraz. For this purpose, the surface temperature data of Madis, which were produced using day-night chorasmic, were extracted for the statistical period of 2001-2021 based on the output of the product called MOD11C3 (V5). Using coding in the Google Earth Engine system, the surface temperature of the earth was calculated separately for night and day for 12 months of the year. For the final monitoring, the IDW geostatistics method was used for zoning the surface temperature. According to the results, December has the minimum annual temperature of 2.29 in Shiraz. Except for the months of January, February and December, the maximum temperature of the rest of the year is more than 20 degrees Celsius, and the maximum temperature is 47.67 degrees Celsius in June. Night temperature is negative only in January. January has the lowest temperature in Shiraz on 2/26. In the months of May, June, July, August and September, their maximum temperature is more than 20 degrees Celsius, and the maximum temperature is 26.75 in August. In terms of location, the maximum temperature of the earth's surface is in the central and southern areas of the city, and the concentration of the minimum temperature is in the northwestern areas of the urban area.
_||_
Journal Research and Urban Planning ISSN (Print): 2228-5229 - ISSN (Online): 2476-3845
|
Spring 2021. Vol 12. Issue 44 |
Research Paper
Daytime and nighttime temperature monitoring of the ground surface in Shiraz urban area based on MODIS output
Abstract The expansion of urbanization and population growth in metropolises and the growth of industrial activities in cities have caused changes in the microclimate of urban areas. The purpose of this research is to analyze the data output of the Madis sensor in order to distribute the temperature of the ground at night and during the day on a monthly basis in the urban area of Shiraz. For this purpose, the surface temperature data of Madis, which were produced using day-night chorasmic, were extracted for the statistical period of 2001-2021 based on the output of the product called MOD11C3 (V5). Using coding in the Google Earth Engine system, the surface temperature of the earth was calculated separately for night and day for 12 months of the year. For the final monitoring, the IDW geostatistics method was used for zoning the surface temperature. According to the results, December has the minimum annual temperature of 2.29 in Shiraz. Except for the months of January, February and December, the maximum temperature of the rest of the year is more than 20 degrees Celsius, and the maximum temperature is 47.67 degrees Celsius in June. The variation range of daytime temperature of Shiraz land surface is not very high, this value varies between 2.83 and 15.96 degrees Celsius. Night temperature is negative only in January. January has the lowest temperature in Shiraz on 2/26. In the months of May, June, July, August and September, their maximum temperature is more than 20 degrees Celsius, and the maximum temperature is 26.75 in August. In terms of location, the maximum temperature of the earth's surface is in the central and southern areas of the city, and the concentration of the minimum temperature is in the northwestern areas of the urban area.
|
Received Accepted: 2019/12/17 PP:
Keywords: Earth surface temperature, daytime temperature, nighttime temperature, Shiraz, MODIS |
Use your device to scan and read the article online
|
Extended Abstract
Introduction
The heat island of the city is the accumulation of temperature, compared to the surrounding areas of the city, it is repeatedly absorbed through urban surfaces. The ever-increasing expansion of urban environments and the process of industrialization and the migration of the rural population to urban areas have caused an increase in population and scattered development in cities. The location of city buildings also plays a role in the formation of a heat island by influencing the direction and speed of the wind. Urbanization is one of the main human-made changes on the planet, the acceleration rate of which has increased unprecedentedly all over the world. Today, with the development of urbanization, a large area of natural areas such as agriculture, green spaces, etc. have been replaced by urban areas, industrial areas and other infrastructures. These extensive human changes have unwanted and unpleasant consequences such as The decline in the quality of the environment will eventually lead to a decrease in the quality of life. The purpose of this study is to monitor the temperature of the ground during the day and at night in the urban area of Shiraz.
Methodology
MODIS09GA, this product provides an estimate of the spectral reflectance of MODIS tera bands 1 to 7, corrected for atmospheric conditions such as gases, aerosols, and rail scattering. MODIS09GA surface reflectance layers are used as a data source for many MODIS Earth products. Level 3 validation is performed for all Madis reflectance products. MOD11_A2 and MYD11_A2, land surface temperature (LST) and 8-day radiant power at level 3, consisting of the daily LST product of 1 km MADIS (MYD11A1 and MOD11A1) and on a 1 km sinusoidal grid as the average value of LSTs in Clear skies during 8 days during the day and night (10:30 and 22:30 for Madis Terra and 13:30 and 1:30 for Madis Aqua) are stored. This data was prepared from the United States Geological Survey (USGS) from January 2001 to December 2020. Using coding in the Google Earth Engine system, the land surface temperature (LST) was conducted using Terra and Aqua satellite data, and in this way, the time series of the land surface temperature in the investigated time period was prepared.
Results and discussion
According to the results, the temperature of the day when the surface of the earth is positive. December, with 2/29, has the lowest temperature in Shiraz. Except for the months of January, February and December, the maximum temperature in the rest of the year is more than 20 degrees Celsius, and the maximum temperature is 47.67 degrees Celsius in June. The highest recorded temperatures are in the months of May, June, July, August, and September, while July with an average temperature of 45.26 degrees Celsius is hotter than other months. The results obtained from the investigation of January in the time period (2001-2021) show the increasing trend of the surface temperature of the earth during the day. The highest and lowest recorded temperatures are 16.18 and 7.91 degrees Celsius, respectively, for the years 2017 and 2014. The month of December had a lower temperature at the beginning of the period, but as we move towards the end of the period The temperature of December increases in the last years. It is the lowest and highest temperature of 2006 and 2010 at the rate of 18.25 and 9.29 degrees Celsius. It is the lowest and highest daytime temperature of 2006 and 2010 at the rate of 18.25 and 9.29 degrees Celsius. are the lowest and highest night temperatures taken in 2006 and 2002, respectively, 0.35 and 5.7 degrees Celsius. The months of June, July, August, September and October have the highest night time temperature extracted from Madis data and the trend of the surface temperature in the mentioned months has been increasing. In December, the range of temperature changes increased again and reached 35.5 degrees Celsius. November was one of the months that did not fluctuate much in the entire studied time period (2001-2021) and its highest temperature was 25.41 degrees Celsius in 2015. December has a lower temperature at the beginning of the period, but as we move towards the end of the period, the temperature of December increases in the final years.
Conclusion
In the present research, the daytime and nighttime temperature of the land surface of Shiraz city was investigated based on the output of Madis sensor. The results showed that the minimum daytime temperature reaches in January, December and February and up to 2.29 degrees Celsius. It is the coldest day-time temperatures in terms of location, corresponding to the northwestern regions of Shiraz. The maximum daytime temperature is in June, July, August and September, which reaches 47.67 degrees Celsius, and it includes the northern, central and southern parts of the city. The month of September is considered to be the mediator between the daytime temperature change from the warm period of the year to the cold period of the year, and the month of March is considered to be the mediator between the change of the cold period to the warm period of the year.
مقاله پژوهشی
پایش دمای روزهنگام و شبهنگام سطح زمین در گسترهی محدودهی شهری شیراز مبتنی بر برونداد MODIS
چکیده گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت در کلانشهرها و رشد فعالیتهای صنعتی در شهرها باعث ایجاد تغییراتی در خرداقلیم مناطق شهری شده است. شهر شیراز نیز، طی سالهای اخیر، رشد شتابناکی داشته است. هدف از این پژوهش واکاوی برونداد دادههای سنجنده مادیس به منظور توزیع دمای شب هنگام و روز هنگام سطح زمین به صورت ماهانه در گسترهی شهری شیراز است. به این منظور دادههای دمای سطح زمین مادیس که با استفاده از داده روز-شب تولید شدند برای دورهی آماری 2001-2021 میلادی مبتنی بر برونداد فرآورده موسوم به MOD11C3 (V5) استخراج گردید. با استفاده از کدنویسی در سامانه گوگل ارث انجین، دمای سطح زمین به تفکیک برای شب و روز برای 12 ماه سال محاسبه گردید. برای پایش نهایی از روش زمین آمار IDW برای پهنهبندی دمای سطح زمین استفاده شد. براساس نتایج، دسامبر درجه سلسیوس با 29/2 کمینه دمای میانگین شیراز را به خود اختصاص داده است. بجز ماههای ژانویه، فوریه و دسامبر بقیه ماههای سال دمای بیشینهشان بیشتر از 20 درجه سلسیوس است که بیشینه آن نیز 67/47 درجه سلسیوس متعلق به ماه ژوئن است. دامنه دگردیسی دمای روزهنگام سطح زمین شیراز چندان زیاد نیست، این مقدار بین 83/2 تا 96/15 درجه سلسیوس متغیر میباشد. دمای شب هنگام فقط در ماه ژانویه منفی است. ژانویه با 26/2- درجه سلسیوس کمینه دمای درون سالی شیراز را به خود اختصاص داده است. ماههای می، ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر دمای بیشینهشان بیش از 20 درجه سلسیوس است که بیشینه آن نیز 75/26 درجه سلسیوس و متعلق به ماه آگوست است. از نظر مکانی نیز بیشینه دمای سطح زمین در مناطق مرکزی و جنوبی شهر و تمرکز دمای کمینه در نواحی شمالغربی محدودهی شهری میباشد.
|
تاریخ دریافت: 17/05/1398 تاریخ پذیرش: 06/10/1398 شماره صفحات: 74- 55
واژههای کلیدی: دمای سطح زمین، دمای روزهنگام، دمای شبهنگام، شیراز، MODIS |
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید
|
DOI:
مقدمه:
جزیرهی گرمایی شهر انباشت دما، در مقایسه با مناطق اطراف شهر است که به صورت مکرر، از طریق سطوح شهری جذب میشود (Hidalgo et al, 2010; Yamamato, 2006). گسترش روزافزون محیطهای شهری و روند صنعتی شدن و مهاجرت جمعیت روستایی به نواحی شهری باعث افزایش جمعیت و نیز توسعه پراکنده در شهرها شده است (سنانایکی1 و همکاران، 2013؛ Taha et al., 1997). نحوهی قرارگیری ساختمانهای شهر نیز، با تأثیرگذاشتن در جهت و سرعت باد، در شکلگیری جزیرهی گرمایی نقش دارد (Landsberg, 1981; Kleerekoper et al, 2012). شهرنشینی یکی از اصلیترین تغییرات انسانساز در کرهی زمین است که نرخ شتاب آن در سراسر جهان افزایش بیسابقهای یافته است (Seto et al, 2011, Mackey et al, 2012; Streutker, 2003). امروزه با توسعهی شهرنشینی مساحت بسیار زیادی از مناطق طبیعی از جمله کشاورزی، فضای سبز و غیره جای خود را به مناطق شهری، مناطق صنعتی و دیگر زیرساختها دادهاند (Owen et al, 1988; Liu et al, 2011 ). این تغییرات گسترده انسانی، پیامدهای ناخواسته و ناخوشایندی همچون افت کیفی محیط زیستی را به همراه دارد که سرانجام به کاهش کیفیت زندگی منجر میشود (U.S. EPA,2007; Chang et al,1996; Wu et al, 2014; Fan et al, 2008). شهرنشینی ممکن است تأثیرات منفی بسیاری در اکوسیستمهای زمین، که فراتر از مرز شهر هستند بگذارد که در این میان، جزیرهی گرمایی شهری مورد توجه دانشمندان و برنامهریزان شهری قرار گرفته است (Peng, 2011; Almusaed, 2011). از سوی دیگر، افزایش میانگین درجه حرارت در نتیجهی تغییرات آب و هوایی اهمیت مطالعهی جزیرهی گرمایی را دو چندان کرده است (Schwarz, 2012).
بر اساس مطالعات انجام شده و همانندسازیها، آثار گرمایش جهانی در تقویت جزایر گرمایی شهری، در مناطق خشکی مانند خاورمیانه، زیادتر خواهد بود (McCarthy et al, 2010). دو رویکرد اصلی در بررسی جزیرهی گرمایی وجود دارد؛ رویکرد مبتنی بر مقایسهی دمای هوا بین ایستگاههای واقع در شهر و بیرون شهر (رویکرد سنتی) و رویکرد مبتنی بر مقایسهی دمای رویهی بین شهر و بیرون شهر (رویکرد نوین) (Jin et al, 2005; Rosenfeld et all, 1998). دادههای ماهوارهای گسترهی بزرگی را پوشش میدهند و تفکیک مکانی متفاوتی دارند؛ پس ابزار بهتری برای تعریف شدت جزیرهی گرمایی شهریاند (Jin, 2010; Majkowska, 2016). استفاده از ماهواره برای اندازهگیری جزیرهی گرمایی، در ابتدا، در دههی 1970 ارزیابی شد (Price, 1979). رائو2 (1972) اولین فردی بود که جزیرهی گرمایی رویه پایه را با استفاده از سنجندهی ماهوارهای، مطالعه کرد. پس از آن، بهکارگیری مشاهدههای سنجش از دور و ترکیب سنجندههای گوناگون (ماهوراه، هواپیما و دادههای زمینی) برای اندازهگیری جزیرهی گرمایی شهری رویه پایه استفاده شد (Voogt & Oke, 2003; Zhan et al, 2010; Imhoff et al, 2010; Li, et al. 2013). رمضانی و نقیبی همکاران (1398) در بررسی تغییرات شاخص پوشش گیاهی در شکلگیری چزایر حرارتی شهری در شهر ارومیه به این نتیجه رسیدند که شاخص پوشش گیاهی کاهشیافته بهگونهای که در مناطق بایر پوشش گیاهی از 023/0 به 051/0 رسید. مزیدی و همکاران (2019) تغییرات جزیره حرارتی شهری اصفهان را با تأکید بر توسعه شهری بدست آوردند. آنها نشان دادند بین تراکم ساخت و ساز و پوشش گیاهی با دمای سطح رابطه معکوس دارند و لذا رطوبت و عدم برهنگی سطح زمین از عوامل تعدیل کنندهی جزایر گرمایی در محیط شهر اصفهان است. پاکاندیش و همکاران (2019) در مطالعهای وضعیت تابآوری شهری در برابر جزایر حرارتی شهری مناطق 11 و 6 شهر تهران را ارزیابی نمودند.
هدف از پژوه حاضر پایش دمای روزهنگام و شبهنگام سطح زمین در محدوده شهری شیراز میباشد.
در رابطه با جزیرهگرمایی شهری تا کنون پژوهشهای زیادی انجام شده که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
Wang et al, 2007; Feizizadeh & Blaschke 2013; Balling & Brazell, 1988; Xiao & Moody, 2005; Rajeshwari and Mani, 2014; Jeganathan ,Andimuthu, Kumar, 2016; Avdan & Jovanovska, 2016; Aslan & Koc-San, 2016; Amir et al, 2015; Song & Wu, 2016; Theeuwes et al, 2017; Chakraborty et al, 2017; Senanayake et al, 2013, Uma r& Kumar, 2014; Velazquez et al, 2006.
سوالات تحقیق:
1. آیا دمای سطح زمین در بازه زمانی مطالعاتی نوسان داشته یا روند یکسانی را طی کرده است ؟
2. آیا دادههای سنجنده مادیس برای بررسی توزیع زمانی و مکانی دمای روزهنگام و شبهنگام سطح زمین مناسب هستند؟
فرضیات تحقیق:
1. به نظر میرسد روند دمای سطح زمین در بازه زمانی مورد مطالعه متغیر بوده است.
2. به نظر میرسد دادههای سنجنده مادیس جهت بررسی توزیع زمانی و مکانی دمای روزعنگام و شبهنگام سطح زمین مناسب میباشد.
[1] . Senanayake
[2] . Rao
مواد و روش تحقیق:
معرفی منطقه مورد مطالعه
شیراز کلانشهری در ایران و مرکز استان فارس در جنوب کشور است. جمعیت شیراز در سال ۱۳۹۵ خورشیدی، بالغ بر ۱۵۶۵۵۷۲ تن بوده که این رقم با احتساب جمعیت ساکن در حومه شهر به ۱۸۶۹۰۰۱ تن میرسد. شیراز در بخش مرکزی استان فارس، در ارتفاع ۱۴۸۶ متر از سطح دریا و در منطقهی کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. این شهر، از سمت غرب به کوه دراک، از سمت شمال به کوه‌های بمو، سبزپوشان، چهل‌مقام و باباکوهی از رشته‌کوه‌های زاگرس محدود شده‌است. شهرداری شیراز به ۱۱ منطقهی مستقل شهری، تقسیم شده و جمعاً مساحتی بالغ بر ۲۴۰ کیلومتر مربع را شامل میشود.
شکل 1: موقعیت منطقه مورد مطالعه
مادیس توسط سازمان ملی هوا و فضا ایالات متحده آمریکا (chopping et la, 2008) تحت برنامه سامانه دیدبانی زمین دو ماهواره آکوا و ترا در سامانه مدارگرد قطبی فعالیت میکند. سنجنده مادیس دستگاهی با تفکیک رادیو متریکی زیاد (12بیت) است و همانطور که گفته شد با دو ماهواره آمریکایی (تِرا1 از سال 2000 تا کنون) و آکوا (از سال 2002 تا کنون) حمل میشود (Thome et al, 2003). زمان عبور دو سنجنده ترا و آکوا از خط استوا 1:30ʼ و 13:30ʼ به وقت محلی است (علیآبادی و همکاران، 1394).
MOD11_A2 و MYD11_A2، دمای سطح زمین (LST) و توان تشعشعی 8 روزه در سطح 3، تشکیل شده از محصول LST روزانه 1 کیلومتر مادیس (MYD11A1 و MOD11A1) میباشد و بر روی یک شبکه سینوسی 1 کیلومتر به عنوان مقدار متوسط LSTs در آسمان صاف در طول 8 روز در طول روز و شب (10:30 و 22:30 برای مادیس ترا و 13:30 و 1:30 برای مادیس آکوا)، ذخیره شده است (Lazzarini et al, 2013). این داده از سازمان زمینشناسی آمریکا (USGS) و در دوره زمانی ژانویه 2001 تا دسامبر 2020 تهیه شده است.
برای بررسی تغییرات شبانهروزی دمای سطح زمین، از دادههای MOD11_A2 و MYD11_A2 (LST 8 روزه در تفکیک مکانی 1 کیلومتر در روز و شب در ساعات (10:30، 1:30، 22:30 و 1:30) در بازهی زمانی 2001 تا 2022 استفاده شد.
عدد رقومی (DN: Digital Number) دادههای دمای سطح زمین (LST) را از طریق رابطه زیر به درجه سلسیوس تبدیل مینماید:
T = (DN*02/0) – 15/273 رابطه (1)
در این رابطه T دما، DN عدد رقومی پیکسل؛ 02/0 ضریب تبدیل و 1/273 تفاوت درجه کلوین به سلسیوس است.
محاسبهی سری زمانی دمای سطحی زمین با استفاده از سامانه گوگل ارث انجین2
با استفاده از سامانه google engine میتوان انواع پردازشهای طیفی را بر روی پدیدههای مختلف سطح زمین با دادههای ماهوارهای متفاوت انجام داد. درواقع، سامانه Google Earth Engine یک ابزار قدرتمند سنجش از دور برای استخراج اطلاعات کاربردی از تصاویر ماهوارهای است. این سامانه قادر به انجام پروژههای متنوع از مقیاس محلی تا جهانی میباشد. به صورت دقیقتر، Google Earth Engine قادر است تا پردازشهایی از توان تفکیک مکانی 10 متر تا چند کیلومتر را برای انواع مکانها در سطح زمین به انجام رساند. مهمترین مزیت Google Earth Engine این است که کاربر را قادر میسازد تا بر روی حجم زیادی از دادهها بدون نیاز به سیستمهای پرقدرت محاسبات خود را انجام دهد. با استفاده از کدنویسی در سامانهی گوگل ارث انجین، دمای سطح زمین (LST) با استفاده از دادههای ماهوارهی تررا و آکوا انجام و به این طریق سری زمانی دمای سطح زمین در بازهی زمانی مورد بررسی تهیه گردید. کدهای نوشته شده در سامانه گوگل ارث انجین در شکلهای زیر قابل مشاهده است.
[1] . Terra
[2] . Google Earth Engine
شکل2: فلوچارت فرآروده MODIS جهت محاسبه LST
شکل3: کدنویسی دمای روزانه سطح زمین در سامانه گوگل ارث انجین
شکل4: کدنویسی دمای شبانه سطح زمین در سامانه گوگل ارث انجین
بحث و ارائه یافتهها:
برآورد دمای سطح زمین (LST) برای طیف گستردهای از برنامهریزیهای کاربردی مانند کشاورزی، جزیره حرارتی شهری (UHI)، مدیریت انرژی، فرینهای آب و هوایی و مطالعات دگرگونی آب و هوایی کاربرد دارد. فرآوردههای LST مادیس به صورت پیوسته و در ردیفهای منظم ارائه میشوند و تغییرات فضای-زمانی به شکل محصولات روزانه، هشت روزه و ماهانه به صورت جهانی پردازش میکنند. در این پژوهش دمای سطح زمین روز و شب به صورت ماهانه در گسترهی شهری شیراز برای بازهی زمانی 2021-2001 محاسبه و تغییرات آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
الف) تحلیل زمانی و مکانی دمای روز هنگام
جدول 1 برخی از رفتارهای آماری دمای روز هنگام سطح زمین محدودهی شهری شیراز را مبتنی بر برونداد دادههای ماهوارهای سنجنده مادیس برای دوره زمانی 2001 تا 2021 را ارائه داده است. براساس نتایج، دمای روز هنگام سطح زمین مثبت است. دسامبر با 29/2 کمینه دمای درون سالی شیراز را به خود اختصاص داده است. بجز ماههای ژانویه، فوریه و دسامبر بقیه ماههای سال دمای بیشینهشان بیشتر از 20 درجه سلسیوس است که بیشینه آن نیز 67/47 درجه سلسیوس متعلق به ماه ژوئن است. دامنه دگردیسی دمای روزهنگام سطح زمین شیراز چندان زیاد نیست، این مقدار بین 83/2 تا 96/15 درجه سلسیوس متغیر بوده و بیشترین میزان دامنه تغییرات دمای سطح زمین در ماه دسامبر ثبت شده است. بیشترین دماهای ثبت شده در ماههای می، ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر است که در این اثنا ماه ژولای با میانگین دمایی 26/45 درجه سلسیوس از سایر ماهها دمای بیشتری دارد.
جدول 1- برخی از مشخصات آماری دمای سطح زمین روزهنگام محدودهی شهری شیراز (دمای سطح زمین برحسب درجه سلسیوس)
میانگین | دامنه تغییرات | بیشینه | کمینه | ماه |
88/12 | 27/8 | 18/16 | 91/7 | ژانویه |
07/17 | 78/10 | 38/24 | 6/13 | فوریه |
93/23 | 73/8 | 68/28 | 95/19 | مارس |
74/29 | 65/11 | 9/29 | 25/18 | آوریل |
13/38 | 03/10 | 41/44 | 38/34 | می |
68/44 | 08/5 | 67/47 | 59/42 | ژوئن |
26/45 | 83/2 | 76/46 | 93/43 | ژولای |
6/44 | 04/4 | 4/46 | 72/42 | آگوست |
08/41 | 7/2 | 19/42 | 49/39 | سپتامبر |
61/33 | 96/3 | 39/35 | 43/31 | اکتبر |
22 | 59/7 | 41/25 | 82/17 | نوامبر |
62/14 | 96/15 | 25/18 | 29/2 | دسامبر |
منبع: یافته های تحقیق، 1401.
در ادامه پژوهش حاضر، دمای سطح زمین روزهنگام به تفکیک برای هر ماه از ابتدا تا انتهای بازهی زمانی مورد مطالعه (2001-2021) محاسبه و روند تغییرات آن با نمودار نمایش داده شد (شکل 5).
شکل5- روند دمای سطح زمین روزهنگام محدوده شهری شیراز در بازه زمانی (2001-2021)
نتایج حاصل از بررسی ماه ژانویه در بازهی زمانی (2001-2021) بیانگر روند افزایشی دمای سطح زمین روزهنگام است. بیشترین و کمترین دمای ثبت شده به ترتیب 18/16 و 91/7 درجه سلسیوس و مربوط به سالهای 2017 و 2014 میباشد. در ماه فوریه دمای سطح زمین روزهنگام به استثنای سال 2000 (38/24 درجه سلسیوس) تغییرات چندانی نداشته و با میانیگن 07/17 درجه سلسیوس حول یک محور روند ادامه دارد. بیشترین دمای ثبت شده در ماه مارس، 68/28 درجه سلسیوس در سال 2008 و کمترین دمای آن 95/19 درجه سلسیوس و در سال 2019 میباشد. آپریل با میانگین دمایی 74/19 درجه سلسیوس جزء ماههایی است که در بازه زمانی مورد مطالعه روند افزایشی داشته و بیشترین و کمترین آن مربوط به سالهای 2010 و 2006 به ترتیب به میزان 25/18 و 29/9 درجه سلسیوس است. از ماه مِی به تدریج افزایش دمای سطح زمین شروع شده و دما در این ماه تغییر چندانی نداشته، کمترین و بیشترین دمای سطح زمین در این ماه به ترتیب 38/34 و 41/44 درجه سلسیوس و در سالهای 2012 و 2000 ثبت شده است. ماههای ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر علاوه بر اینکه جزء گرمترین ماههای سال در بازه زمانی 2001-2021 بودهاند، دامنه تغییرات کمتری نیز داشتهاند. ماه ژوئن همانطور که اشاره شده جزء ماههای است که شیراز گرمترین دمای سطح زمین را تجربه کرده در تمامی سالهای مورد مطالعه دمای سطح زمین روزهنگام بین 67/47 تا 59/42 درجه سلسیوس بوده و دمای ماه ژوئن در هیچ سالی پایینتر از 59/42 درجه سلسیوس نبوده است. گرمترین ماه در سالهای 2021-2001، ژولای با میانگین دمایی 26/45 درجه سلسیوس بوده که در سال 2018 با 76/47 درجه سلسیوس گرمترین ژولای بازه زمانی یاد شده ثبت شده است. آگوست نیز جزء ماههای بسیار گرم بوده و طی بازهی زمانی مورد بررسی، به ترتیب سالهای 2013 و 2004 با میزان 72/42 و 4/46 درجه سلسیوس کمترین و بیشترین میزان دما را تجربه کرده است. ماههای سپتامبر، نوامبر و اکتبر بیانگر روند کاهشی دمای سطح زمین روز هنگام طی سالهای 2021-2001 است. ماه سپتامبر سال 2004 با دمای 19/42 درجه سلسیوس بیشترین دمای سطح زمین روز هنگام و در سال 2015 با 49/39 درجه سلسیوس کمترین دما بوده که پس از آن نیز تا پایان دوره افزایشهای چشمگیری علیالخصوص در سالهای 2016 و 2019 داشته است. کمترین و بیشترین دمای ماه اکتبر نیز به ترتیب 39/35 43/31 درجه سلسیوس و در سالهای 2011 و 2018 میباشد. نوامبر نیز جزء ماههایی بوده که در تمامی بازهی زمانی مورد مطالعه (2001-2021) نوسان چندانی نداشته و بیشترین دمای آن مربوط به سال 2015 و 41/25 درجه سلسیوس بوده است. ماه دسامبر در اوایل بازهی زمانی دمای کمتری داشته اما هرچه به سمت پایان دوره پیش میرویم دمای ماه دسامبر در سالهای پایانی افزایش مییابد. کمترین و بیشترین دما مربوط به سالهای 2006 و 2010 به میزان 25/18 و 29/9 درجه سلسیوس است.
شکل6- دمای سطح زمین روزهنگام در محدودهی شهری شیراز
شکل 6 پراکندگی مکانی دمای سطح زمین روزهنگام را به تفکیک ماهها در بازهی زمانی 2021-2001 در محدودهی شهری شیراز نمایش میدهد. در ماه ژانویه، کمینه دمای سطح زمین روزهنگام در محدودهی شهری شیراز رخ میدهد. دمای روزهنگام در این ماه در نواحی شمالغربی و جنوبی شهر به حدود 81/11 درجه سلسیوس میرسد. در ماه فوریه از وسعت مناطق کم دما از نظر دمای سطح زمین روزهنگام کاسته میشود. سردترین دماهای سطح زمین در مناطق شمال و شمالغربی از 15+ تا 18+ درجه سلسیوس رخ میدهد. گرمترین دماها هم در نواحی مرکزی به سمت جنوب شهر مشاهده میشود. در ماه آوریل افزایش تدریجی دمای سطح زمین آشکار میگردد. نواحی سردتر کماکان در بخشهای شمال و شمالغربی با دمای حدود 24 تا 27 درجه سلسیوس مشخص شده است. در ماه می دمای سطح زمین روز هنگام افزایش بیشتری مییابد به طوری که کمترین دما به 22/34 درجه سلسیوس میرسد. ژوئن، ژولای و آگوست در تمامی سالهای مورد مطالعه (2001-2021) جزء گرمترین ماههای سال بودهاند که دمای بیشینه آنها تا حدود 50 درجه سانتیگراد هم رسیده و حتی مناطق شمالی محدودهی شهری شیراز که در سایر ماهها دمای کم را تجربه میکرده اند دراین ماهها دمای زیادی داشتهاند. در ماه سپتامبر با توجه به جابجایی فصلی به تدریج از دمای هوا کاسته شده و علیالخصوص نواحی شمالی شهر دمایی تا حدود 35 درجه سلسیوس را تجربه میکنند. در ماههای اکتبر، نوامبر و دسامبر دمای سطح زمین کاشته شده و نواحی سرد گسترش بیشتری پیدا کرده و تا نواحی مرکزی شهر نیز کشیده میشود، بصورتیکه در ماه دسامبر دما تا 81/13 درجه سلسیوس نیز میرسد.
ب) تحلیل زمانی و مکانی دمای شب هنگام
جدول 2 برخی از رفتارهای آماری دمای شبهنگام سطح زمین محدودهی شهری شیراز را براساس برونداد دادههای ماهوارهای سنجنده مادیس را برای بازهی زمانی 2021-2001 ارائه داده است. براساس نتایج، دمای شب هنگام فقط در ماه ژانویه منفی است. ژانویه با 26/2- درجه سلسیوس کمینه دمای درون سالی شیراز را به خود اختصاص داده است. ماههای می، ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر دمای بیشینهشان بیش از 20 درجه سلسیوس است که بیشینه آن نیز 75/26 درجه سلسیوس و متعلق به ماه آگوست است. دامنه تغییرات دمای شبهنگام سطح زمین در شیراز بسیار کم است بطوری که برای تمامی ماههای سال این مقدار زیر 6 درجه سلسیوس است. فوریه با 26/6 درجه سلسیوس بیشینه مقدار دامنه دمایی شبهنگام را به خود اختصاص داده است. بیشترین دماهای ثبت شده در ماههای می، ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر است که در این اثنا ماه ژولای با میانگین دمایی 79/24 درجه سلسیوس از سایر ماهها دمای بیشتری دارد.
جدول 2- برخی از مشخصات آماری دمای سطح زمین شبهنگام محدودهی شهری شیراز
میانگین | دامنه تغییرات | بیشینه | کمینه | ماه |
60/0 | 63/5 | 37/3 | 26/2- | ژانویه |
85/2 | 26/6 | 5/5 | 76/0 | فوریه |
34/7 | 83/5 | 04/10 | 21/4 | مارس |
73/11 | 32/5 | 17/15 | 85/9 | آوریل |
28/18 | 08/4 | 35/20 | 27/16 | می |
28/23 | 21/4 | 51/25 | 3/21 | ژوئن |
79/24 | 82/3 | 75/26 | 93/22 | ژولای |
07/24 | 66/3 | 56/26 | 9/22 | آگوست |
06/21 | 6/3 | 3/23 | 7/19 | سپتامبر |
52/15 | 76/2 | 92/16 | 16/14 | اکتبر |
94/6 | 66/4 | 35/9 | 69/4 | نوامبر |
53/2 | 35/5 | 7/5 | 35/0 | دسامبر |
شکل7- روند دمای سطح زمین شبهنگام محدوده شهری شیراز در بازه زمانی (2001-2021)
در ادامه روند تغییرات دمای شبهنگام محدودهی شهری شیراز، به تفکیک برای هر ماه در قالب نمودار تهیه و تنظیم شد. ماه ژانویه در بازهی زمانی (2001-2021) بیانگر روند افزایشی دمای سطح زمین شبهنگام است بطوریکه از 0 در سال 2001 به 37/3 درجه سلسیوس در سال 2017 رسیده است. دمای شبهنگام فوریه در طول 22 سال مورد مطالعه نوسان شدیدی داشته و دامنه تغییرات آن بسیار متغیر و 26/6 درجه سلسیوس میباشد. بیشترین و کمترین میزان دمای شبهنگام ثبت شده برای ماه فوریه به ترتیب 5/5 و 76/0 و در سالهای 2001 و 2005 بوده است. ماه مارس نیز دامنهی تغییرات زیادی داشته و با میزان 83/5 درجه سلسیوس بعد از ماه فوریه قرار دارد که این مسأله میتواند بیانگر گذر فصلی باشد. در این ماه بیشترین و کمترین دما به صورت متوالی در سالهای 2018 و 2019 به ترتیب 04/10 و 21/4 درجه سلسیوس بوده است. میزان تغییرات ماه آپریل بجز در سال 2021 چندان چشمگیر نبوده، اما در انتهای دوره افزایش قابل توجهی داشته بصورتیکه از 85/9 درجه سلسیوس در سال 2020 به 17/15 درجه سلسیوس در سال 2021 رسیده و همین امر منجر به افزایش دامنه تغییرات ماه آپریل شده است. از ماه می دامنه تغییرات دمایی کاهش مییابد. از ابتدا تا انتهای بازه زمانی 2021-2001 دمای ماه می تغییر چندانی نداشته و بیشترین و کمترین دمای آن به ترتیب 35/20 و 27/16 درجه سلسیوس میباشد. ماههای ژوئن، ژولای، آگوست، سپتامبر و اکتبر بیشترین میزان دمای شبهنگام مستخرج از دادههای مادیس را داشتهاند و روند دمای سطح زمین در ماههای یاد شده افزایشی بوده است. در ماه دسامبر دامنه تغییرات دمایی مجددا رو به افزایش گذاشته و به 35/5 درجه سلسیوس رسیده است. کمترین و بیشترین دماهای مستخرج به ترتیب در سالهای 2006 و 2002 و 35/0 و 7/5 درجه سلسیوس میباشد.
توزیع مکانی دمای شبهنگام سطح زمین محدودهی شهری شیراز ب تفکیک 12 ماه سال در بازهی زمانی 2021-2001 مشخص شده است. درماه ژانویه، کمینه دمای سطح زمین در شیراز رخ میدهد. دمای شبهنگام سطح زمین در این ماه در نواحی شمالی شیراز تا 64/1- نیز میرسد. در ماه فوریه دمای سطح زمین افزایش پیدا کرده و تمامی مناطق شهر بجز نواحی شمالغربی دمای حدود 1 تا 75/5 درجه سلسیوس را تجربه کردهاند. در ماه مارس همانطور که پیشتر هم گفته شد با توجه به گذر فصلی، از شدت دمای شبهنگام کاسته میشود و بیشینه دمایی به 9/9 درجه سلسیوس علی الخصوص در نواحی شمالی و مرکزی شهر میرسد. ماه آپریل با شروع افزایش دمای تدریجی سطح زمین در شبهنگام آغاز شده و دما تا حدود 15 درجه سلسیوس میرسد که این افزایش همچنان در نواحی شمال، شمالشرق و مرکز و مشرف به جنوب شهر میباشد. توزیع دمای شبهنگام سطح زمین ماه می در محدودهی شهری شیراز، روند تدریجی افزایش دمای شبهنگام سطح زمین افزایش بیشتری مییابد. بهطوری که در مناطق شمالغربی شهر دمای شبهنگام سطح زمین تا 37/24 درجه سلسیوس میرسد. ماه ژوئن به عنوان آغاز فصل تابستان در تقویم ملی، دماها در مناطق مختلف شهر به شدت افزایش پیدا کرده و دمای تمامی مناطق شهر بجزء مناطق شمالغربی شهر حدود 25 درجه سلسیوس بوده است. توزیع دمای شبهنگام سطح زمین در ماه جولای به عنوان گرمترین ماه سال، بیشتر گسترهی شهر را دماهای گرم شبهنگام را تجربه میکنند. دمای هوا در این ماه به 19/26 درجه سلسیوس در شب میرسد. در ماه سپتامبر با توجه به جابجایی فصول، دگرگونی دمایی سریعاً کاهش پیدا کرده است. بر محدوده مناطق با دمای سرد و خنک افزوده میشود. در این ماه به تدریج از شدت گرمای شبهنگام سطح زمین در نواحی گرمسیر کاسته شده و اختلاف دما بین مناطق سرد و خنک و مناطق گرم به 34/4 درجه سلسیوس میرسد. در ماههای اکتبر و نوامبر و دسامبر دما به شدت کاهش مییابد و و نهایتاً به صفر درجه سلسیوس در ماه دسامبر میرسد. که از نقطه نظر مکانی دمای بیشینه در مناطق مرکزی و جنوبی شهر و دمای کمینه در مناطق شمالغربی و گاهاً جنوبشرقی شهر میباشد.
نتیجهگیری و ارائه پیشنهادها:
در پژوهش حاضر دمای روزهنگام و شبهنگام سطح زمین شهرستان شیراز براساس برونداد فرآورده سنجنده مادیس بررسی شد. نتایج نشان داد که کمینه دمای روز هنگام از نظر زمانی در ماههای ژانویه، دسامبر و فوریه و تا 29/2 درجه سلسیوس میرسد. از نظر مکانی سردترین دماهای روزهنگام منطبق بر مناطق شمالغربی شیراز میباشد. بیشینه دمای روزهنگام نیز از نظر زمانی در ماههای ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر بوده که تا 67/47 درجه سلسیوس رسیده و از نظر مکانی بیشتر شامل مناطق شمالی، مرکزی و جنوبی شهر میشود. ماه سپتامبر واسطه دگرش دمای روزهنگام دوره گرم سال به دوره سرد سال است و ماه مارس واسطه بین دگرش دوره سرد به دوره گرم سال محسوب میشود. در بررسی روند دمای شبهنگام نیز همین موارد گویا بود. دمای شبهنگام سطح زمین شیراز بر اساس برونداد فرآورده سنجنده مادیس بیانگر این مطلب بود که از نظر مکانی دماهای کمینه منطبق بر مناطق شمالغربی محدودهی شهری شیراز و از نظر زمانی نیز مربوط به ماههای ژانویه، فوریه، مارس، نوامبر و دسامبر است. همچنین بیشینه دمایی شبهنگام دمای سطح زمین مربوط به ماههای ژوئن، ژولای و آگوست میباشد. پهنههای دمایی شبهنگام سطح زمین شهرستان شیراز در سطح کلان با نتایج مرادی و همکاران (1395) که به پهنهبندی دمای سطح زمین ایران با دادههای مادیس پرداختند همخوانی دارد. نتایج حاصله از این نوشتار برای مدیریت و بهینهسازی مصرف انرژی در طول سال در وهله اول حائز اهمیت میباشد. در ماههای ژانویه، فوریه، نوامبر و دسامبر (بر اساس تقویم میلادی)، شهرستان شیراز نیاز مبرم به انرژی خصوصاً گاز برای اشتراکات خانگی و مصارف صنعتی با توجه به سرمای شبهنگام سطح زمین دارد. در ماههای می، ژوئن، ژولای،آگوست و سپتابر نیز نیاز به مصرف برق برای سرماسازی در روزهنگام جهت آسایش ساکنان منطقهی شهری حائز اهمیت میباشد.
ملاحظات اخلاقی:
پیروی از اصول اخلاق پژوهش: در مطالعه حاضر فرمهای رضایت نامه آگاهانه توسط تمامی آزمودنیها تکمیل شد.
حامی مالی: هزینههای مطالعه حاضر توسط نویسندگان مقاله تامین شد.
تعارض منافع: بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.
1. مرادی، مسعود، صلاحی، برومند، مسعودیان، سیدابوالفضل (1395)، پهنهبندی دمای رویه زمین ایران با دادههای مادیس، مجله مخاطرات محیط طبیعی؛ سال5، شماره7، صص 116-101.
2. رمضانی، صادق، نقیبی، فریدون، (1399)، واکاوی تغییرات شاخص پوشش گیاهی در شکلگیری جزایر حرارتی شهری (مطالعه موردی: شهر ارومیه)، قصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش و برنامهریزی شهری، سال 11، شماره42، صص 206-195.
3. علیآبادی، کاظم، اسدی زنذنگنه، محمدعلی، داداشی رودباری، عباسعلی (1394)، ارزیابی و پایش توفان گردوغبار با استفاده از روشهای سنجس از دور (مطالعه موردی: غرب و جنوبغرب ایران)، فصلنامه علیمی پژوهشی امداد و نجات، سال هفتم، شماره 1، صص 20-1.
4. Hidalgo, J., Masson, V. & Gimeno, L., 2010, Scaling the Daytime Urban Heat Island and Urban-Breeze Circulation, Journal of Applied Meteorology and Climatology, 49(5), PP. 889-901.
5. Senanayake, I.P., Welivitiya, W.D.D.P., & Nadeeka, P.M. (2013). Remote Sensing based Analysis of Urban Heat Islands with Vegetation cover in Colombo city, SriLanka using Landsat-7 ETM+ data. Urban Climate, 5, 19-35.
6. Taha, H., 1997, Urban Climates and Heat Islands: Albedo, Evapotranspiration, and Anthropogenic Heat, Energy and Buildings, 25(2), PP. 99-103.
7. Landsberg, H.E., 1981, The urban climate, (Vol. 28), Academic Press.
8. Streutker, d. (2003). Satellite-measured growth of the urban heat island of Houston. TX. Remote sensing of environment, 85(12), 282-289.
9. Mackey, C. W., Lee, X., & Smith, R.B. (2012). Remotely sensing the cooling effects of city scale efforts to reduce urban heat island. Building and Environment, 49(23), 348-358.
10. Seto, K.C., Fragkias, M., Güneralp, B. & Reilly, M.K., 2011, A Meta-Analysis of Global Urban Land Expansion, PLoS ONE, 6(8), P. e23777.
11. Liu, L., & Zhang, Y. (2011). Urban Heat Island Analysis Using the Landsat TM Data and ASTER Data: A Case Study in Hong Kong. Journal Remote Sens, 3(12), 1535-1552.
12. Owen, T., Carlson, T., & Gillies, R. (1998). An assessment of satellite remotely-sensed land cover parameters in quantitatively describing the climatic effect of urbanization. International journal of remote sensing, 19(9), 1663-1681.
13. Wu, J. (2014). Urban ecology and sustainability: The state-of-the-science and future directions. Landscape and Urban Planning, 125(14), 209-221.
14. Fan, F., Wang, Y., & Wang, Z. (2008). Temporal and spatial change detecting (1998–2003) and predicting of land use and land cover in Core corridor of Pearl River Delta (China) by using TM and ETM+ images. Environmental Monitoring and Assessment, 137(1), 127-147.
15. EPA, U.S. (2007). Basic Information about Heat Island. Available online from following website: http://www.epa.gov/heatisland/about/index.html.
16. Owen, T., Carlson, T., & Gillies, R. (1998). An assessment of satellite remotely-sensed land cover parameters in quantitatively describing the climatic effect of urbanization. International journal of remote sensing, 19(9), 1663-1681.
17. Fan, F., Wang, Y., & Wang, Z. (2008). Temporal and spatial change detecting (1998–2003) and predicting of land use and land cover in Core corridor of Pearl River Delta (China) by using TM and ETM+ images. Environmental Monitoring and Assessment, 137(1), 127-147.
18. Chang, S.A, Kunkel, Jr.K.E., Reinke, B.C. (1996). Impact andresponses to the 1995 heat wave: A call to action. bulletin of the American Meteorological Society, 77(21), 1497-1506.
19. Peng, S., Piao, S., Ciais, P., Friedlingstein, P., Ottle, C., Bréon, F.M. & Myneni, R.B., 2011, Surface Urban Heat Island Across 419 obal Big Cities, Environmental Science & Technology, 46(2), P. 696-703.
20. McCarthy, M.P., Best, M.J. & Betts, R.A., 2010, Climate Change in Cities Due to Global Warming and Urban Effects, Geophysical Research Letters, 37(9).
21. Schwarz, N., Schlink, U., Franck, U. & Grosmann, K., 2012, Relationship of Land Surface and Air Temperatures and Its Implications for Quantifying Urban Heat Island Indicators—An Application for the City of Leipzig (Germany), Ecological Indicators, 18, PP. 693-704.
22. Jin, M., Dickinson, R.E. & Zhang, D., 2005, The Footprint of Urban Areas on Global Climate as Characterized by MODIS, Journal of Climate, 18(10), PP. 1551-1565.
23. Jin, M.S., 2012, Developing an Index to Measure Urban Heat Island Effect Using Satellite Land Skin Temperature and Land Cover Observations, Journal of Climate, 25(18), PP. 6193-6201.
24. Price, J.C., 1979, Assessment of the Urban Heat Island Effect through the Use of Satellite Data, Monthly Weather Review, 107, PP. 1554-1557.
25. Rao, P.K., 1972, Remote sensing of urban heat islands from an environmental satellite. Bull. Am. Meteorol. Soc. 53, 647–648, 1972.
26. Majkowska, A., Kolendowicz, L., Połrolniczak, M., Hauke, J. & Czernecki, B., 2016, The Urban Heat Island in the City of Poznań as Derived from Landsat 5 TM, Theoretical and Applied Climatology, PP. 1-15.
27. Voogt, J.A. & Oke, T.R., 2003, Thermal Remote Sensing of Urban Climates, Remote Sensing of Environment, 86, PP. 370-384.
28. Zhang, P., Imhoff, M.L., Wolfe, R.E. & Bounoua, L., 2010, Characterizing Urban Heat Islands of Global Settlements Using MODIS and Nighttime Lights Products, Canadian Journal of Remote Sensing, 36(3), PP. 185-196.
29. Mhoff, M.L., Zhang, P., Wolfe, R.E. & Bounoua, L., 2010, Remote Sensing of the Urban Heat Island Effect Across Biomes in the Continental USA, Remote Sensing of Environment, 114(3), PP. 504-513.
30. Feizizadeh B. and T. Blaschke (2013). “Examining Urban Heat Island Relations to Land Use and Air Pollution: Multiple Endmember Spectral Mixture Analysis for Thermal Remote Sensing”, IEEE Journal of selected topics in Applied Earth Observations and Remote Sensisng, 9(3).
31. Balling R.C. and S.W. Brazell (1988). "High Resolution Surface Temperature Patterns in a Complex Urban Terrain." Photogrametric Engineering and Remote Sensing, 54(9), pp.1289-1293.
32. Li Zhao-Liang, Bo-Hui Tang, Hua Wu, Huazhong Ren, Guangjian Yan and Zhengming Wan (2013). “Satellite-derived Land Surface Temperature: Current Status and Perspectives”, Remote Sensign of Environment , pp. 14-37.
33. Xiao J. and A. Moody (2005). “A Comparison of Methods for Estimationg Fractional Green Vegetation Cover within a Desert-to-Upland Transition Zone in Central New Mexico, USA”, Remote Sensing of Environment, 98(2-3), pp. 237-250.
34. Rajeshwari A. and N.D. Mani (2014). “Estimation of Land Surface Temperature of Dindigual District using Landsat 8 data”, IJRET: International Journal of Research in Engineering and Technology.
35. Jeganathan A.R. Andimuthu and S.D. Kumar (2016). “Spatial Variation of Temperature and Indicative of the Urban Heat Island in Chennai Metropolitan Area, India”, Theoretical and Applied Climatology, No.123, pp. 83-95.
36. Avdan U., Jovanovska, G. (2016), "Algorithm for Automated Mapping of Land Surface Temperature Using LANDSAT 8 Satellite Data", Journal of Sensors, volume. 2016, pp. 1-8.
37. Aslan, N. and Koc-San, D. (2016), "Analysis of Relationship Between Urban Heat Island Effect and Land USE/COVER Type Using Landsat 7 ETM+ and Landsat 8 OLI Image", The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Congress, 12–19 July, Prague, Czech Republic, XLI-B8, pp. 821-288.
38. Amir, A. L., Puspitaningtyas, A., & Santosa, H. R. (2015). Dwellers participation to achieve livable housing in Grudo rental flats. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 179, 165-175.
39. Song, Y.; Wu, C., (2016). Examining the impact of urban biophysical composition and neighboring environment on surface urban heat island effect. Advances in Space Research, NO 1. Vol. 57: PP. 96-109.
40. Theeuwes, N. E.; Steeneveld, G.J.; Ronda, R.J.; Holtslag, A.A.M., (2017). A diagnostic equation for the daily maximum urban heat island effect for cities in northwestern Europe. International Journal of Climatology, NO 1. Vol. 37: 443–454.
41. Chakraborty, T.; Sarangi, C.; Tripathi, S.N., (2017). Understanding Diurnality and Inter-Seasonality of a Sub-tropical Urban Heat Island. Boundary-Layer Meteorology, NO 2. Vol. 163: 287–309.
42. Senanayake, I. P., Welivitiya, W. D. D. P., Nadeeka, P. M. (2013a). Urban green spaces analysis for development planning in Colombo, Sri Lanka, utilizing THEO's satellite imagery–A remote sensing and GIS approach. Urban forestry & urban greening, 12(3), 307-314.
43. Senanayake, I. P., Welivitiya, W. D. D. P., Nadeeka, P. M. (2013). Remote sensing based analysis of urban heat islands with vegetation cover in Colombo city, Sri Lanka using Landsat-7 ETM+ data. Urban Climate, 5, 19-35.
44. Umar, U. M., Kumar, J. S. (2014). Spatial and temporal changes of urban heat island in Kano metropolis, Nigeria. International Journal of Research in Engineering Science and Technology, 1(2).
45. Velazquez, V. Caselles, C., Coll. 2006. Comparison of Thermal Infrared Emissivity’s Retrieved With the Two-Lid Box and the TES Methods With Laboratory Spectra. Geoscience and Remote Sensing, IEEE, Vol. 47, No. 4, pp. 1012-1021.
46. Yamamato, Y., 2006, Measures to Mitigate Urban Heat Islands, Quarterly Review, Vol.18,PP.65-83. 20- www. Esri.com.
47. Kleerekoper, L., van Esch, M., & Salcedo, T. B. (2012). How to make a city climateproof, addressing the urban heat island effect. Resources, Conservation and Recycling, 64, 30-38.
48. Almusaed, A. (2011). The Urban Heat Island Phenomenon upon Urban Components. In Biophilic and Bioclimatic Architecture (pp. 139-150). Springer London.
49. Rosenfeld, A. H., Akbari, H., Romm, J. J., &Pomerantz, M. (1998). Cool communities: strategies for heat island mitigation and smog reduction. Energy and Buildings, 28(1), 51-62.
50. Duan, S.B., Li, Z.L., Li, H., Gottsche, F.M., Wu, H., Zhao, W. & Coll, C., 2019, Validation of Collection 6 MODIS Land Surface Temperature Product Using in Situ Measurements, Remote Sensing of Environment, 225, PP. 16-29.
51. Chopping, M., Moisen, G.G., Su, L., Laliberte, A., Rango, A., Martonchik, J. V., Peters, D. P. (2008), Large Area Mapping of Southwestern Forest Crown Cover, Canopy Ceight, and Biomass Using the NASA Multiangle Imaging Spectro-Radiometer, Remote Sensing of Environment, Vol. 112, No,5, pp. 2051-2063.
52. Mazidi, A., Omidvar, K., Mozafari, Gh., & Taghizadeh, Z. (2019). Detecting Isfahan Heat Island Changes with Emphasis on Urban Development, Journal of Desert Geography, 7(1), 21-39.
53. Pakandish, A., Habib, F., & Khanlu, N. (2019). Evaluation of Urban Resilience Status against Urban Heat Islands (Case Study: Districts 11 and 6 of Tehran Municipality), Journal of Environmental Science and Research, 21(7), 239-253.