مدل فرایندی کیفیت منظرین فضای سبز شهری تهران با استفاده از مدل ساختار تفسیری (ISM)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
فرزانه آزادی
1
(دانشجوی دکتری معماری منظر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
محمدرضا بمانیان
2
(استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
کلید واژه: فضای سبز, کیفیت فضای سبز, ساختار تفسیری,
چکیده مقاله :
مساله بحران کیفیت در شرایط کنونی یکی از چالشهای عمده شهرها و بالطبع یکی از دغدغههای اساسی تصمیم سازان، تصمیمگیران، مجریان و کاربران محیطهای شهری است.معماران و شهرسازان بر این باورند که محیطهای شهری امروز اگرچـه بـا پوسـته سـبز تزییـن شـده و تلاش شده است تا نقش مهمی در ارتقای کیفیت شهری ایجاد نمایند امـا رویکرد مناسبی برای پاسخگویی به این مهم را دارا نمیباشند. به نظر میرسد با توجه به مفهوم منظر که واژهای عینی و ذهنی است، رویکرد مناسب برای پاسخ به نیازهای این مفهوم نیز باید با الگوی توامان عینی و ذهنی همراه باشد. نـگاه بـه ایـن مسـئله بـا دیـدگاه معماری منظـر اهمیـت بازنگـری در رونـد توسـعه و ضـرورت توجه توأمان به هر دو وجه عینی و ذهنی پدیده را بـرای حفـظ اندامهـای طبیعـی مشـخص میکنـد. هدف از مطالعه پیش رو ارائه چهارچوب نظری منسجم برای تبیین مفهموم کیفیت منظرین و مولفههای سازنده آن با استفاده از الگوی ذهنی خبرگان منظر بومی در فضای سبز شهری تهران میباشد، چرا که فضای سبز این شهر در هر منطقه دارای کیفیتهای بسیار متفاوتی بوده و از الگوی کیفی مشخصی برای پاسخ به نیازهای شهروندان پیروی نمیکند. هر یک از اندیشمندان این حوزه به یکی از ابعاد فرآیند محوری اشاره کردهاند، ولی تا کنون یک مدل فراگیر از ابعاد و شاخصهای فرآیند محوری ارائه نشده است. پژوهش حاضر پژوهشی کیفی است که با استفاده از روش داده بنیاد انجام شده است. ابتدا با بررسی ادبیات ابعاد و شاخصهای فرآیند محوری شناسایی و در گام بعد، به استخراج کدهای اولیه و تبدیل آن به مفاهیم مهم در کیفیت فضای سبز منظرین تهران پرداخته شده است. در گام بعدی شاخصهای مستخرج از ادبیات با مفاهیم بدست آمده از مصاحبه یکپارچهسازی شده و با استفاده از یک متدولوژی تحلیلی نوین تحت عنوان مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM) روابط بین ابعاد و شاخصهای کیفیت فضای مورد نظر تعیین و به صورت یکپارچه مورد تحلیل قرار گرفته است. نتیجه منجر به طراحی «مدل کیفیت منظرین فضای سبز شهر تهران» شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که مدل یکپارچه کیفیت منظرین در برگیرنده شش سطح است، که این ابعاد با یکدیگر در تعامل هستند.
The issue of quality crisis in the current situation is one of the major challenges of cities and hence one of the main concerns of decision makers, implementers and users of urban environments. Architects and urban planners believe that the environment urban landscape, although attempted to play an important role in improving urban quality, does not have the appropriate approach to respond to this issue. It seems that considering the concept of landscape, which is a visual and intellectual, the appropriate approach to respond to the needs of this issue should be accompanied by a model of both. from an landscape architectural point of view, it is important to review the development process and the need of paying attention to both visual and intellectual aspects of the phenomenon in order to preserve its natural organs. The purpose of this study is to provide a coherent theoretical framework to explain the concept of landscape quality and its components using the mental model of native landscape experts of Tehran, because the green space of this city has different qualities in each region and does not follow a specific quality pattern to meet the needs of citizens. Each of the experts in this field has pointed to one of the dimensions of the process, but a comprehensive model of the dimensions has not been presented. This study is a qualitative research that has been done using the grounded theory method. In this research, first, by studying the literature, the dimension of the process are identified and in the next step, using the data interview method of the foundation, the initial codes are extracted. In the next step, the indicators extracted from the literature are integrated with the concepts obtained from the interview and using a new analytical methodology called interpretive structural modeling (ISM), the relationships between the dimensions and quality indicators of the desired space are determined and integration is analyzed. The result has led to the design of "urban landscape quality model". The research results show that the integrated landscape quality model includes six levels, which these dimensions interact with each other.
_||_