تبیین مؤلفه‌های کالبدی ارتقای زیست پذیری در بافت‌های ناکارآمد شهری (نمونه موردی: بافت فرسوده شهر دوگنبدان)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

حسین جنتی ¹ , احمد استقلال ² , سید علی المدرسی ³ , محمدرضا رضایی ⁴ , ملیحه ذاکریان ⁵

1 - پژوهشگر دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
2 - استادیار گروه شهرسازی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
3 - دانشیار گروه سنجش از دور و جی‌ای اس، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
4 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
5 - استادیارگروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران

تاریخ دریافت : 1399/11/18 تاریخ پذیرش : 1401/08/15 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: بافت فرسوده, زیست پذیری, آینده‌پژوهی, سناریونویسی, بافت فرسوده شهر دوگنبدان,

چکیده مقاله :

هدف اصلی زیست پذیری شهری، بهبود کیفیت فضاهای شهری با مقیاس انسانی در شهرهای مدرن بوده است (Mahmudi et al, 2015). در واقع موج گستردۀ شهرنشینی و مشکلات آن همواره به‌طور فزاینده‌ای بر اهمیت زیست پذیری، به یک سیستم شهری که در آن به‌سلامت اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و روانی همه ساکنانش توجه شده است، اطلاق می‌شود
هدف از پژوهش حاضر، بررسی و شناسایی مهم‌ترین مؤلفه‌های کالبدی ارتقای زیست پذیری در بافت‌های فرسوده شهر دوگنبدان است. نمونه آماری پژوهش، محدوده‌های جغرافیایی و اکولوژیکی بافت فرسوده شهر دوگنبدان و روش نمونه، نمونه‌برداری هدفمند است. روش گردآوری داده‌ها و اطلاعات مبتنی بر روش اسنادی- کتابخانه‌ای و میدانی – شبه ریاضی و همچنین جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات، از مدل تحلیل اثرات متقاطع بر پایه نرم‌افزار میک مک (Micmac) و تحلیل آثار متقاطع متوازن بر پایه CIB در نرم‌افزار (SanarioWizard) استفاده گردیده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که محدوده بافت فرسوده شهر دوگنبدان جمعیتی بالغ بر 22000 هزار نفر و 22 درصد از جمعیت شهری، 4500 واحد مسکونی را در خود جای داده است که از این تعداد 90 درصد ساختمان‌ها قدمتی بالای 40 سال دارند. همچنین نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تأثیرگذارترین و مهم‌ترین پیشران‌ها جهت شکوفایی و بازآفرینی یافت فرسوده شهر دوگنبدان در بین دیگر شاخص‌ها عبارت‌اند از: خدمات عمومی، مسیرهای دسترسی، نوع سازه، عدالت فضایی، توسعه اقتصادی، توجه به مردم و مشارکت آن‌ها، تسهیلات، تأسیسات شهری (آب، برق و گاز و...)، مخاطرات، ICT و طرح جامع بازآفرینی. در همین راستا برنامه‌ریزی ساختار فضایی بافت فرسوده شهر دوگنبدان در طرح جامع بافت فرسوده شهر دوگنبدان در افق بلندمدت (5 تا 10 سال)، مبتنی بررسی ویژگی‌های اکولوژیکی محدوده بافت، شناسایی راهبردها و اقدامات موردنیاز در بافت و تدوین برنامه زمانی و مالی موجود در بافت فرسوده شهر دوگنبدان است.

چکیده انگلیسی:

The main goal of urban livability has been to improve the quality of human-scale urban spaces in modern cities.
The purpose of this study is to investigate and identify the most important physical components of improving viability in the worn tissues of Dogonbadan. The statistical sample of the research is the geographical and ecological areas of the dilapidated texture of Dogonbadan city and the sample method is purposeful sampling. Data and information collection method based on documentary-library and field-quasi-mathematical methods and also for data analysis and analysis, from cross-impact analysis model based on Micmac software and analysis of balanced cross-effects based on CIB in software (SanarioWizard) Has been used. The results of the study showed that the dilapidated area of Dogonbadan city has a population of 22,000 people and 22% of the urban population, 4,500 residential units, of which 90% of buildings are over 40 years old. The results also show that the most effective and important drivers for the flourishing and regeneration of worn-out finds in Dogonbadan are: public services, access routes, type of structure, spatial justice, economic development, attention to people and their participation, facilities, facilities. Urban (water, electricity and gas, etc.), hazards, ICT and comprehensive regeneration plan. In this regard, planning the spatial structure of the worn-out texture of Dogonbadan in the comprehensive plan of worn-out texture of Dogonbadan in the long run (5 to 10 years), based on studying the ecological characteristics of the texture, identifying strategies and actions needed in the texture and time and financial plan in the texture The city of Dogonbadan is worn out.

منابع و مأخذ:

1. Atai, Iman. (1394). "Evaluation of the Impact of Renovation Projects in Urban Dilapidated Texture on the Liability of Urban Neighborhoods (Case Study: Moghaddam Neighborhood of Tehran)", Master Thesis in Urban Engineering, Faculty of Art and Architecture, Tehran University of Arts.


2. AARP, (2005): livably communities: An Evaluation Guid, public policy instituty, Washington. American institute of architects (AIA), (2005) what makes a community livable.


3. Allison, E. W. and L. Peters, (2011): Historic Preservation and the Livable City, Markets. Savannah. (In Persian).


4. Fahy, F. (2007): Galway 21: Implementing the Principles And Practices sustainable Development in Galway city council. 1st End, Environmental Protection Agency.USA.


5. Ghaffarian Bahreman, Mohammad., Prizadi, Taher., Shamaei, Ali., Khatibizadeh, Mohammad Reza and Shahsavar, Amin (2015). "Spatial analysis of livability of studied urban areas: District 18 of Tehran", Environmental Research. 7(14).


6. Ghanbari, Mohammad., Shokouhi, Mohammad Ajza., Rahnama, Mohammad Rahim and Kharazmi, Omid Ali (2015). "An Analysis of Urban Liability with Emphasis on Security and Sustainability Index (Case Study: Mashhad Metropolis)", Journal of Political Geography Research. 1 (3).


7. Greg, A, Mohammad. And E.H, Horner, M (2010): Using deprivation indices in regeneration: Does the response match the diagnosis?. Cities, Vol. 27, No 6, pp: 476-482.


8. Hai-Yan, H., & Xun-Gang. Z, (2012): AHPbased Evaluation System Model of Livable Cities. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, PP: 34-40.


9. Hutabarat Lo, R., (2009): Walkability: What is it?. Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, 2(2), pp: 145 – 166.


10. Isa Lu, Ali Asghar (1390). "Diversity of uses and its place in the sustainability of urban neighborhoods", Master Thesis in Urban Engineering, Faculty of Art and Architecture, Kurdistan University.


11. Khorani Karimi, Farahnaz., and Shohani, Mohammad (2015). “Application of Sustainable Development Models in Urban Landscape Reconstruction (Case Study: Ivan City)”, Journal of Ilam Culture. 16 (48 and 49).


12. Litman, T., (2012): Community Cohesion As A Transport Planning Objective. Victoria Transport Policy Institute, available at: vtpi.com.


13. Mahmoudi, M., Faizah, A. and B. Abbasi, (2015): Livable streets: The effects of physical problems on the quality and livability of Kuala Lumpur streets. Cities, pp: 104-114.


14. Ministry of Roads and Urban Development, Iran Urban Development and Improvement Company (2017): Comprehensive framework for sustainable urban regeneration.


15. Ministry of Roads and Urban Development (2016): Website of the parent company of Urban Development and Improvement (www.udro.org.ir).


16. Namvar Haghighi Shirazi Fard, Fahimeh. (1392). "Evaluation of the effect of physical components in the development of livable neighborhoods with a social vitality approach", Master Thesis, Faculty of Art and Architecture, Shiraz University.


17. Newton, P.(2012): Liveable and Sustainable?Socio -Tecchnical Challenges for Twenty -First - Cntury Cities. Journal of Urban Technology, Vol. 19, pp: 81-102.


18. Pourahmad, Ahmad., Keshavarz, Mahnaz., Ali Akbari, Ismail and Hadavi, Faramarz (1396). "Sustainable regeneration of dysfunctional urban textures under study (District 10 of Tehran)", Quarterly Journal of Environmental Management. 10 (37).


19. Ren, Y., Hongyong, J., Binhua, G., and Jinwu. X, (2018): A progressive intraply material deterioration and delamination based failure model for the crashworthiness of fabric composite corrugated beam: parameter sensitivity analysis, composites part B. Engineering, Vo1 135, pp: 49-71.


20. Roberts, P. & S. Hugh. (2000): Urban Regeneration(A hand book), SAGE Publications, New Delhi.


21. Rosemary, D.F. Bromley, Andrew R. Tallon and Colin j. Thomas ,(2005): City center regeneration through residential development: Contributing to sustainability. Urban Studies, Vo1 42, No 13.


22. Sajadi Niko, Farhad. (1396). "Spatial modeling of livability indicators in Dezful with spatial justice approach", Master Thesis in Geography and Urban Planning, Faculty of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz.


23. Saidnia, A. (1383). Green Book Guide for Municipalities, Tehran: Tehran Planning Studies Center.


24. Saitluanga, B. L. (2014): Spatial pattern of urban livability in Himalayan Region: A case of Aizawl City, India. Social indicators research, 117(2), pp: 541-559.


25. Sarvestani, Rahmatollah and Nimrozi, Nowruz (1389). "Study of the relationship between participation in neighborhood relations and the sense of security in neighborhoods of Mashhad", Quarterly Journal of Law Enforcement Knowledge. 12(2).


26. Sasanpour, Farzaneh., Tavalayi, Simin and Jafari Asadabadi, Hamzeh (2014). “The viability of cities for sustainable urban development (Case study: Tehran metropolis)”, Quarterly Journal of the Iranian Geographical Association. 12(42).


27. Shafiei, Massoud., Sadeghi, Negin (2017). “Investigating the Feasibility of Rehabilitation of Urban Dilapidated Textures by Integrated Network Analysis-Balanced Scorecard; Case study: worn-out texture of Isfahan Zeinabieh”, Bagh-e Nazar.14(46).


28. Shamaei, Ali., Sasanpour, Farzaneh., Soleimani, Mohammad., Ahadnejad Roshti, Mohsen and Heidari, Taghi (2015). "Viability Analysis of Urban Dilapidated Tissues (Case Study: Dilapidated Tissue of Zanjan)", Human Geography Research. 48 (4).


29. Shamsuddin, Sh. Hassan, R., and F. Bilyamin, (2012): Walkable Environment in Increasing the Livability of a City. Procedia-Social and Behavioral Sciences, No. 50, PP. 167–178.


30. Shah Karami, Nazanin (2017). “Prioritization of intervention zones in the dilapidated central fabric of Arak city based on physical, socio-economic and environmental indicator”, Bagh Nazar Magazine.13(39).


31. Soleimani, Reza. (1392). "Explaining the Physical Components of Living Space: A Case Study; Behshahr Gorji Mahalleh", Master Thesis in Urban Engineering, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Dabir Shahid Rajaei University.


32. Statistics Center of Iran Statics Center of Iran. (2015): Detailed results of the general census and housing population of Gachsaran city.


33. Takht folad Consulting engineers. (2008): Worn texture plan of Dogonbadan city.


34. Timmer, V and n,k. seymoar, (2005): THE WORLD URBAN FORUM (2006), Vancouver” working group discussion paper internation center for sustainable cities;


35. Cities plus, (2003): A sustainable urban system”: the long term plan for greater Vancouver. Canada, cities Plus.


36. Van Kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsman, G., & D. Hollander, (2003): Urban Environmental Quality and Human Well-being: Towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts; a Literature Study. Landscape and Urban Planning, pp: 5-18.


37. Weiss, T., Siegfried, S., Patrick N.J.Rasolofosaon , (2000): The relationship between deterioration, fabric, velocity and porosity constraint. Proceedings of the 9th International Congress on Deterioration and Conservation of Stone, Venice June 19–24.