تحلیل توزیع خدمات عمومی شهر شیراز با مدلهای خودهمبستگی فضایی در نرمافزار ArcGIS و Geoda
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
اکبر کیانی
1
(دانشگاه زابل)
علی‌اکبر کاظمی
2
(کارشناسی ارشد زابل)
کلید واژه: خدمات عمومی, مدل خوهمبستگی, شاخص موران, Geoda, آماره عمومی G,
چکیده مقاله :
دادههای فضایی در فضا توزیع یکنواختی ندارند و تکنیکها و تحلیلهای منحصر به فرد خود را میطلبند. از این رو، مدلهای گوناگونی در زمینه، زمین آمار به وجود آمدهاند. از آنجا که بررسی و تحلیل توزیع خدمات عمومی شهر به صورت همگن در فضا توزیع نشدهاند بنابراین یکی از اساسیترین عناصر ارتقاء دهنده کیفیت محیط شهری دسترسی مناسب به خدمات است و یک عامل ضروری برای توفیق پایداری محیط شهری تلقی میشود. در چنین شرایطی مدلهای جدید تحلیل فضایی از جمله تحلیل حریم و تکنیکهای خودهمبستگی فضایی توانستهاند، مسألهی دسترسی به خدمات شهری را نه تنها برای یک نوع خدمت خاص بلکه برای تعداد زیادی از خدمات تحلیل نمایند و چگونگی پراکنش فضایی خدمات (تمرکز و تفرق) و دسترسی شهروندان و در نهایت عدالت فضایی شهری را تبیین نمایند. روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و بررسیهای میدانی در سطح شهر شیراز است. با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرمافزار Geoda و شاخص موران و آماره عمومی G و شاخص دو متغیره موران به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شد. نتایج نشان میدهد که خدمات متناسب با جمعیت در مناطق شهری شیراز توزیع شدهاند، اما دسترسی شهروندان به خدمات عمومی شهری برابر نیست و از مدل مرکز پیرامون تبعیت میکنند. نواحی مرکز شهر از دسترسی مطلوبی به خدمات برخوردارند و نواحی پیرامونی از دسترسی ضعیفی برخوردار هستند.
جعفری، عباس (1374)، شناسنامه جغرافیای طبیعی، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
حاتمی نژاد، حسین (1387)، «تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری کاربریهای خدمات - شهری»، مجله پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 65، 85-71.
داداشپور،هاشم و فرامرز رستمی (1390)، «بررسی و تحلیل نحوه توزیع خدمات شهری از دیدگاه عدالت فضایی مطالعه موردی شهر یاسوج»، جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره 16، صص 191ـ 178.
درودی، محمدهادی (1386)، تحلیل فضایی سوانح آتشسوزی و مکانیابی ایستگاههای آتشنشانی در شهر مشهد، دانشگاه فردوسی، مشهد.
رستمی، مسلم و جعفر شاعلی (1388)، «تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در شهر کرمانشاه»، فصلنامه چشمانداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 9، صص 51-26.
رمضانی، مرتضی (1385)، تحلیل جغرافیایی جرایم در شهر مشهد، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی، مشهد.
رهنما، محمد رحیم و ذبیحی جواد (1390)، «تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچه دسترسی در شهر مشهد»، جغرافیا و توسعه، شماره 23، صص 26 – 5.
زنگیآبادی، علی و کیومرثی حسین (1391)، «تحلیل فضایی و مکانیابی مراکز پستی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: مناطق 5 و 6 شهر اصفهان)»، جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال 23، شماره 3.
زنگیآبادی، مهدیه (1381)، تحلیل توزیع فضایی و مکانیابی کتابخانههای عمومی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر کرمان)، پایاننامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
شیعه، اسماعیل (1380)، مقدمهای بر برنامهریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.
هاروی، دیوید (1377)، عدالت اجتماعی و شهر، ترجمه فرخ حسامیان، محمدرضا حائری و بهروز منادی زاده. شرکت پردازش و برنامهریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران)، تهران.
Anselin, L., Florax, R. J., and Rey, S. J. (2004), Advances in Spatial Econometrics. Methodology, Tools and Applications. Springer-Verlag, Berlin.
Delbosc, A. and G., Currie (2011), "Using Lorenz curves to assess public transport equity", Journal of Transport Geography, 19.
Gilbert, A. and Chakraborty, j. (2011), "Using geographically weighted regression for environmental justice analysis: Cumulative cancer risks from air toxics in Florida", Social Science Research, Pp. 273- 286.
Lee, Jay, Wong, David. W. S. (2001), Statistical analysis with ArcView GIS, John Wiley and sons, New York, Pp.135-137.
Lee, S. I. (2000), "Developing a bivariate spatial association: an integration of Pearson",S. and Moran, S. I., Journal of Geographical Systems, 3, Pp. 369- 385.
Litman, T. (2007), Evaluating Transportation Equity: Guidance for incorporating Impacts in Transportation Planning, Victoria Transport Policy institute.
Lotfi, S., and Koohsari, M. (2009), "Measuring objective accessibility to neighborhood facilities in the city (A case study: Zone 6 in Tehran. Iran)", Cities, Vol. 26, Pp. 133-140.
Omar, I. (2005), "Evaluating accessibility using house - level data: A spatial equity prespective", Computer, Environment and Urban System.
Ord, J. K. Getis, A. (1992), "Local spatial autocorrelation statistics: distributional issues and an application", Geographical Analysis, 27, Pp. 286 – 306.
Smith, D. (2003), Geography and Social Justice, Blackwell, Oxford, UK & Cambridge, USA.