مطالعه محور شیرازی به عنوان یک مفصل شهری در دسترسی به بخش مرکزی مشهد

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مژگان پورعماد ¹ (دانشگاه فردوسی مشهد)
محمد اجزاء شکوهی ² (دانشگاه فردوسی مشهد)
محمدرحیم رهنما ³ (دانشگاه فردوسی مشهد)
براتعلی خاکپور ⁴ (دانشگاه فردوسی مشهد)

تاریخ دریافت : 1393/04/07 تاریخ پذیرش : 1395/03/25 تاریخ انتشار : 1394/11/01

کلید واژه: خیابان, حرم مطهر, زائرین, پایتخت معنوی, الگو‌های رفتاری,

چکیده مقاله :

یکی ازچالش‌هایپیشرودرکلانشهرهایامروز دسترسی فضاهایشهریاست؛ امروزه شاهد کاهشکیفیت محیطشهریدربافت مرکزی پایتخت معنوی ایران هستیم. حرممطهرحضرترضا(ع)بهعنوانیکمحدودهخاصشهریزائرانومراجعانبسیاری داردو از پتانسیل‌هایانسانیواجتماعیبالاییبرخوردار استومی‌تواندیکفضایشهریمناسب رافراهمکند،ولی به علت مشکلاتناشیازانواعتداخل‌هاسوارهوپیاده؛ نحوهحضوروحرکتزائریندراینمسیرهاو...چهره این خیابان شلوغ و فاقد ویژگی‌های مثبت هویتی است. هدف از پژوهش حاضر شناخت سازمان بصری رفتاری خیابان و تحلیل مناظر شهری از طریق برداشت گره‌ها و نشانه‌ها در طول محور شیرازی است. مشکلات حرکت پیاده در محور ورود به حرم مطهر مورد مطالعه قرار می‌‌گیرد و پیشنهاداتی جهت ارتقاء کیفیت محیطی و ساماندهی آینده محور داده خواهد شد. این بررسی به صورت موردی در محور شیرازی در شهر مشهد صورت گرفته است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و برای گردآوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی (توزیع پرسشنامه و مشاهده) و نیز مصاحبه و گفتگو با متخصصان فعال در این زمینه انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق زائرین و شهروندان حاضر در خیابان شیرازی مشهد می‌‌باشند که نمونه‌ای به حجم 183 نفر با ابزار پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. نتایج حاکی است؛ عدم رضایت‌مندی زائرین و شهروندان در خیابان شیرازی در رابطه با عرضسوارهرووپیادهرو بخصوص در مراسم مذهبی و اعیاد و نیز عدم رضایت در دسترسی‌های شهری به علت عدم رعایت مقررات شهرسازی و معماری؛ اغتشاشبصریوعدمهمخوانیمبلمان؛وجودسدمعبر؛ کیفیتنامناسبپیادهرو و کمبود پار کینگ است و رابطه معنادار آن در بخش زائرین با کمبود فضاهای بازعمومیوسبز در این محور. بنابراین، برای ارتقاء سیمای محور شیرازی باید؛ استفاده از کاربری ترکیبی؛ ساماندهی کاربری‌ها و کانون‌ها با حفظ محوریت حرم مطهر؛ رعایت معماری اسلامی ایرانی؛ تقویت فضا‌های باز شهری و سبز در قالب گره‌های شهری در تقاطع‌ها و ایجاد نقاط مکث از طریق عقب رفتگی بدنه ساختمان‌ها که به هویت خیابان به عنوان یکمفصل شهری کمک می‌‌کند.

چکیده انگلیسی:

Detailed pivotal study Shirazi as a city in the Central District of Mashhad access

منابع و مأخذ:

بحرینی؛ حسین؛ تحلیل فضا‌های شهری؛ انتشارات دانشگاه تهران 1384

بنتلیوهمکاران. ،محیط‌هایپاسخده،مترجم: مصطفی بهزادفر،نشردانشگاهعلموصنعتایران1382

پاکزاد،جهانشاه. راهنماىطراحىفضاهاىشهرىدرایران. شرکتطرحونشرپیامسیما. تهران. 1384

پاکزاد،جهانشاه،مقالاتیدربابطراحیشهری،گردآورنده الهامسوری،نشرشهیدی،1386

تیبالدز،فرانسیس؛ شهرسازیشهروندگرا؛ارتقایعرصه‌های همگانیومحیطهایشهری،مترجم : محمداحمدینژاد،اصفهان، نشرخاک1385

رفیعپور،فرامرزمقدمهایبرجامعه شناسی کاربردی. تهران: شرکتسهامیانتشار1382

زریونی –محمد رضا؛ طراحی راه در محیط‌های شهری؛مجلهآبادی: 1375 , دوره 6 , شماره 20

شفیعی،سعید،مبانیوفنونطراحیشهری،نشراسلیمی. ،1380

صالحی،اسماعیل،،ویژگیهایمحیطیفضاهایشهریامن،نشرمرکزمطالعاتیوتحقیقاتیشهرسازیومعماری. 1387

عباس زادگان، مصطفی؛ نگرش نهضت مدرن معماری، شهری به فضاهای شهری1383– شهرداریها 67 – سازمان شهرداریها

عر فانیان؛ مونا؛ سیری در تجربه‌های مداخله در بافت مرکز مشهد نشریه هفت شهر؛ دوفصلنامه عمران، بهسازی شهری (مرمت شهری)سال دوم، شماره 3، بهار 1380

فرزبود،سولماز،برنامهریزیدرراستایجداسازیترافیک سوارهوپیادهدربافتمرکزیتجریش،پایاننامهکارشناسی ارشد طراحیوبرنامهریزیشهری،دانشگاهتربیتمدرس. ،1384

قریب؛ فریدون؛ امکان سنجی ایجاد مسیرهای پیاده و دوچرخه در محدوده تهران قدیم؛هنر‌های زیبا؛ 1383 دوره 19 شماره 19

قرائى،فریبا.پیاده راهوکاهشآلودگىهوا. ماهنامةپژوهشىآموزشىشهرداریها.شمارة52 . شهریور1382

مجتهدسیستانی،ارمشاخصه‌هایکیفیمطلوبیتپیاده وخیابان‌هایشهری،کنفرانسبینالمللیدانشجویانعمران،سمنان ،1387

Rivilin, K. Ston public space. Environment and Behaviour series, Cambridge University. London, 2007.

Tibbalds,F.(1992),Making People-friendly Towns ;Improving the Public Environment in Towns&Cities,London,Longman press

Nosal, Bob. (2009), “Creating Walkableand Transit-Supportive Communities in Halton”Region Health Department of Halton University