جستاری در سنجش توسعه یافتگی نواحی شهر شیراز

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محمدمنان رئیسی ¹ , اسماعیل رئیسی ²

1 - دانشگاه علم و صنعت ایران
2 - دانشگاه علم و صنعت ایران

تاریخ دریافت : 1393/06/18 تاریخ پذیرش : 1394/02/29 تاریخ انتشار : 1394/04/01

کلید واژه: توسعه, تحلیل عاملی, تاکسونومی عددی, شاخص‌های توسعه یافتگی, خوشه بندی سلسله مراتبی,

چکیده مقاله :

     سنجش وضعیت توزیع امکانات شهری برای بسترسازی تعادل در مناسبات مختلف شهری حائز اهمیتی اساسی است. مسئله ای که شاکله اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد «چگونگی توزیع خدمات و امکانات شهری در گستره ی کلان شهر شیراز» است. جهت پرداختن به این مسئله، در مقام گردآوری داده‌ها از روش‌های مختلف اسنادی، کتابخانه­ای و نیز میدانی استفاده شده و در مقام تحلیل و داوری داده‌ها از روش تحلیل عاملی و نیز تاکسونومی عددی بهره گیری شده است. با بهره گیری از این روش‌ها، ابتدا 60شاخص که 35مورد از آنها به وسیله پرسشنامه سنجیده شده اند و 25مورد نیز به وسیله اطلاعات اسنادی و مراجعه به دستگاه‌های دولتی مختلف شهر شیراز گردآوری شده‌اند، بررسی شده و سپس با استفاده از تحلیل عاملی داده‌ها، در مجموع 15عامل یا شاخص پنهان، استخراج شده است. یافته‌های تحلیل تاکسونومی در این پژوهش نشانگر آن است که بافت تاریخی- فرهنگی و ناحیه‌های حاشیه ای جنوب، شرق و شمال شرقی شیراز دارای سطح پایینی از توسعه یافتگی هستند و بین نواحی مختلف شهر اختلاف زیادی به لحاظ توسعه یافتگی وجود دارد. طبق یافته‌های این پژوهش، توجه به سه عامل می‌تواند تا حد زیادی این اختلاف توسعه یافتگی را کاهش دهد که این عوامل سه گانه به ترتیب عبارتند از: عامل اول، شعاع دسترسی به دستگاه‌های زیربنایی در زمینه ورزش و سلامتی (مانند درمانگاه و بیمارستان) و اقتصاد (مانند بانک). عامل دوم، مؤلفه‌های رفاه خانواده مانند درآمد، اشتغال و توانمندسازی خانواده­های برخوردار از کمک نهادهای حمایتی و عامل سوم، توجه به کیفیت زیرساختهای شهری مانند آسفالت و آب.

منابع و مأخذ:

منابع

خاکپور، براتعلی و علیرضا باوان پوری (1388)، بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه یافتگی مناطق شهر مشهد، مجله دانش و توسعه، شماره 27

روزبهان، محمود (1374)، مبانی توسعه منطقه ای، تهران: انتشارات راه فردا.

زیاری، کرامت الله (1379) اصول و روش برنامه‌ریزی منطقه‌ای، یزد: انتشارات دانشگاه یزد.

شاهرخیان، علیرضا (1389)، مبانی کاربردی پژوهش و تحلیل داده ها با SPSS، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

فرجادی، غلامعلی (1370)، درآمدی بر نظریه های رشد و توسعه اقتصادی، تهران: انتشارات البرز.

قره باغیان، مرتضی (1372)، اقتصاد رشد وتوسعه، جلد اول، تهران: نشر نی.

ملانوری شمسی، هادی و دیگران (1382)، درآمدی بر توسعة اقتصادی، جلد اول، کرمان: نشر صنم.

مولانا، حمید (1371)، گذر از نوگرایی، ترجمه یونس شکرخواه، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

هنری پاول، مارک (1374)، فقر پیشرفت توسعه، ترجمة مسعود محمدی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

Hadder, R (2000), Development Geography, London: Routledge.