ارزیابی شاخص‌های توسعه پایدار شهری با تأکید بر عدالت در توزیع خدمات (مورد مطالعه: شهر بابل)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

عامر نیکپور ¹ , غلامرضا ملکشاهی ² , فاطره رزقی‌رمی ³

1 - دانشگاه مازندران
2 - دانشگاه مازتدران
3 - دانشگاه مازندران

تاریخ دریافت : 1393/10/13 تاریخ پذیرش : 1394/09/23 تاریخ انتشار : 1394/09/01

کلید واژه: توسعه پایدار, شهرعدالت محور, شاخص‌های توسعه, شهر بابل,

چکیده مقاله :

توسعه پایدار به مفهوم استفاده­ی خردمندانه ازمنابع در چارچوبی متشکل از عوامل محیطی،اقتصادی واجتماعی است که هدف آن جلوگیری ازکاهش و نیز بهبود دادن کیفیت زندگی کنونی ضمن اینکه کیفیت زندگی نسل­های آینده حفظ شود.درواقع دستیابیبهتوسعهپایدارشهریبه منظوربهره برداریمناسبازمنابع وایجادرابطهمتعادلومتوازنمیانانسان،اجتماعوطبیعتکه هدفنهاییبرنامه­ریزانومدیرانتوسعه شهریمی­باشد.هدف اصلی تحقیق پاسخ به این سؤال که وضعیت توزیع و پراکنش شاخص­ها در بین مناطق 12 گانه شهر بابل جهت دستیابی به توسعه پایدارچگونه است؟روشتحقیقدراینمقالهروش توصیفی-تحلیلیاست.همچنینجهتدستیابیبهاینهدفازضریبآنتروپیشانون،مدلوایکورو ضریبتغییراتشاخص­هابرایمیزانتوزیعتوسعهپایداروجهتمیزانتاثیرگذاریشاخص­های کهمنتخببر روندتوسعهپایداردرشهربابلازنرمافزار SPSS استفادهشدهاست. براساس5 شاخص کلی و44 متغیرازشاخص­های عدالت اجتماعیاستفاده شده است.جامعه آماری 12منطقه شهر بابل براساس تقسیمات کالبدی مرکز آمار ایران در سال1390 است.نتایجحاصل از مدل پرازش رگرسیونی نشانمی­دهدکه مناطقدوازده گانهشهربابلازلحاظمیزانبرخورداریازشاخص­هایمنتخبتوسعهمتفاوتبوده همچنین،از بین5 شاخص­منتخبتنها سه شاخص(کالبدی،درمانی و آموزشی و فرهنگی)درروندتوسعهپایداردرشهربابلرابطهمعناداریدارد به طوریکهاین سهشاخصتأثیرمستقیمیبرروندتوسعهپایدارمناطقشهربابل داشته­اند.نتایج حاصل از کاربست مدل وایکور نشان می­دهد که مناطق این شهر از لحاظ میزان برخورداری از شاخص­های منتخب توسعه متفاوت بوده به طوری که ازلحاظ برخورداری ازشاخص اجتماعی واقتصادی، منطقه9، شاخصآموزشی­وفرهنگیمنطقه4،شاخصکالبدی­­ودرمانی منطقه10و شاخص کیفیت مسکن منطقه12دارای بیشترین میزان برخورداری بوده و ازنظر میزان محرومیت ازلحاظ شاخص­اجتماعی و اقتصادی منطقه12،شاخص­های آموزشی و فرهنگی،کالبدی و کیفیت مسکن منطقه9وشاخص درمانی منطقه6به عنوان محروم­ترین مناطق ازلحاظ برخورداری ازشاخص­های منتخب می­باشند.همچنین درزمینه شاخص­های تلفیقی منطقه9به عنوان محروم­ترین منطقه ومنطقه3 به عنوان برخودارترین منطقه مشخص گردید.

منابع و مأخذ:

منابع

بریس، نیکلا، کمپ، ریچارد، سلنگار، رزمری( 1388 )، تحلیل دادههای روانشناسی با برنامه­ی spss، ترجمه­ی خدیجه علی آبادی و علی صمدی، انتشارات نشر دوران، چاپ سوم، تهران.

بوچانی (1385)،تحلیلی از بررسی عدم تعادل فضایی- اجتماعی شهر ایلا مبراساس دیدگاه توسعه پایدار، مجله شهرداریها، جلد6، شماره73،صص59 - 74.

پاگ، سدریک ( 1383 )، شهرهای پایدار در کشورهای در حال توسعه، تهران، ترجمه ناصر محرم نژاد، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول.

حسین زاده دلیر، کریم، قربانی، رسول و شکری فیروزجاه، پری، ( 1388 )، تحلیل و ارزیابی کیفی سنجه­های پایداری شهری در شهر تبریز، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال اول، شماره 2، صص 18-1.

حکمت نیا و موسوی،(1385)،کاربرد مدل درجغرافیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و منطقه ای، انتشارات علم نوین.

سعیدی رضوانی،هادی و محبوبه کشمیری(1392) درجست وجوی شهر عدالت محور: بحث­هایی در نظریه و تجربه شهری، انتشارات نشر شهر.

شکویی، حسین( 1373 )، دیدگاههای نو در جغرافیای شهری، جلد اول، تهران، انتشارات سمت.

عبدی دانشپور، زهره (1378)، ارزیابی عدم تعادل فضایی در شهرهای تهران، مجله صفه،شماره 29،صص57-34.

عطایی، محمد( 1389 )، تصیمگیری چند معیاره، انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول، شاهرود.

مثنوی،محمدرضا،(1382):توسعه پایداروپارادایم های جدید توسعه شهری «شهرفشرده» «شهرگسسته» ،مجله محیط شناسی، شماره 31،صص89- 104.

مرصوصی، نفیسه،1383، تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهرتهران (مطالعه شهرداری تهران) تز دکترا،جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه تربیت مدرس.

ملکی، سعید( 1390 )، درآمدی بر توسعه پایدار شهری، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، چاپ اول.

ملکی، سعید و صفیه دامن باغ ( 1392 )، ارزیابی شاخص­های توسعه پایدار شهری باتأکید برشاخص­های اجتماعی، کالبدی وخدمات شهری(مطالعه موردی: مناطق هشت گانه شهر اهواز).

موحد، علی ( 1379 ) توسعه پایدار شهری، نشریه مسکن و انقلاب شماره 90.

مومنی، منصور( 1389 )، مباحث نوین تحقیق در عملیات، انتشارات مومنی، چاپ اول، تهران.

Chatterjee, P ,Vijay ,and M.Athawale, S (2009), "Selection of materials using compromise ranking and outranking methods" Materials and Design , 30(10),4043 -4053.

Chen, L.Y. and Wang, T.C.(2009),"Optimizing partners choice in IS/IT outsourcing projects: the strategic decision of fuzzy VIKOR". International Journal of production economics, 20(1),233-242.

Opricovic, S and Tzeng, G.H,(2007),"Extended VIKOR method in comparison whit outranking method," European Journal of Operational Research, 178(2), 514-529.

Rao, R. V.(2008) " A decision making methodology for material selection using an improved compromise ranking method " , Journal of Materials and Design, 29(10),1949-1954.