چگونگی استفاده از فضاهای شهری در سکونتگاه های غیررسمی؛ مورد پژوهی: جداره ی شرقی بزرگراه چمران تهران (حدفاصل پل ملاصدرا و پل مدیریت)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
میترا حبیبی
1
(دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران)
نیلوفر گرامی
2
(کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه هنر، تهران، ایران)
کلید واژه: فضای شهری, سکونتگاه غیررسمی, استفاده از فضاهای شهری, سامانه حمایتگر اجتماعی, جداره ی شرقی بزرگراه چمران- حدفاصل پل ملاصدرا و پل مدیریت,
چکیده مقاله :
فضاهای شهری به عنوان بستر زندگی و تعاملات اجتماعی و محل انجام فعالیتهای ضروری، اختیاری و اجتماعی، باید از کیفیتهای کالبدی- عملکردی، فرهنگی- معنایی و اقتصادی- اجتماعی مناسب برخوردار باشند. در سکونتگاههای غیررسمی نیز، فضاهای شهری علیرغم فقدان بسیاری از کیفیتهای لازم، بستر زندگی اقشار کمدرآمد و محل رخداد انواع فعالیتهای شهری است. پژوهش حاضر در پی واکاوی و توصیف چگونگی انجام فعالیتهای ضروری، انتخابی و اجتماعی در فضاهای شهری سکونتگاههای غیررسمی و تبیین دلایل این رخدادها، به عنوان اهداف پژوهش در محدودهی حاشیهی شرقی بزرگراه چمران شهر تهران میباشد. پژوهش با توجه به محتوای تحقیق از نوع کمی- کیفی بوده و با توجه به جدول نمونهگیری مورگان و توزیع 201 پرسشنامهی سنجش مکان، که معیارهای آن از مبانی نظری و تجارب داخلی و خارجی بررسی شده استخراج شده و با روش نمونهگیری احتمالی تصادفی آغاز و با روش تحلیل عاملی و استفاده از نرمافزار SPSS نتایج تحلیل ارائه شده است. در این فرایند از روشهای مصاحبه و مشاهدهی رفتار در قرارگاههای طبیعی رفتاری نیز استفاده گردیده است. یافتهها نشان میدهد استفاده از فضاهای شهری در سکونتگاههای غیررسمی، به عنوان رفتار یک خانوادهی بزرگ که از جامعهی روستا- شهری کوچک به عنوان جامعهی مبدأ، به جامعهی کلانشهری مقصد مهاجرت کرده است، تلقی شده و به دلایل سامانههای حمایتگر قوی و سرمایهی اجتماعی ساکنان از یک طرف و ضرورت جبران انواع محدودیتهای عرصهی خصوصی منزل از طرف دیگر، یک ضرورت اجتماعی تدافعی برای تضمین بقا محسوب میشود، به طوریکه فضاهای شهری، بستر بروز فعالیتهای متنوع با بازهی زمانی بادوام و تواتر زیاد، عملأ صحنهی حفاظت از ساکنان این جوامع و مقاومت آنها در برابر تنش بیرونماندگی از جامعهی شهری رسمی میباشد، که علیرغم فقدان کیفیتهای لازم، موجبات انسجام اجتماعی را فراهم میآورد.
Urban spaces have different physical, social, economic and cultural desires as the basis of life and social interactions and the place of doing essential, optional and social activities. These urban spaces in informal settlements as the living place of low-income groups, regardless of the low quality, are the place of doing all kinds of urban activities.
In this research, we have tried to find out how to carry out essential, selective and social activities in urban spaces of informal settlements with descriptive-explanatory goals and quantitative-qualitative methods. This route was started according to Morgan's sampling table and 201 place check distribution questionnaires, whose criteria were extracted from the theoretical bases related to the subject, and started by random sampling method and analyzed by factor analysis method and SPSS software.
The findings show that the use of urban space in informal settlements, due to strong social protection systems, is a social necessity for survival, in such a way that residents do many of their necessary activities in the urban space of the neighborhood. It’s because of the restrictions of the homes and also a desire to establish social interactions. Selective activities are usually done in groups and social activities in this space are in a high level, due to the willingness to engage in social interactions. High social activities as the output of essential and selective activities indicates the proper functioning of the essential and selective activities and the existence of strong social support systems among the residents.
_||_