شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده نگاری (مطالعۀ موردی: کلانشهر تبریز)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
محسن احد نژاد
1
(دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)
صفیه حاضری جیقه
2
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)
ابوالفضل مشکینی
3
(ستادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)
عیسی پیری
4
(استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)
کلید واژه: تبریز, Micmac, آینده نگاری, شکوفایی شهری, تحلیل ساختاری,
چکیده مقاله :
چالشهای زندگی نوین شهری نظیر؛ رقابت بین شهرها و نواحی شهری، پایداری شهری، نیاز به استفاده از فرصتها و دوری از تهدیدها در تحولات اجتماعی و فرهنگی، تغییرات جمعیتی انبوه و مشکلات محیطی و اجتماعی موجب روی آوردن به رویکرد آیندهپژوهی در برنامهریزی شهری و بهرهگیری از ابزارهای گوناگون برای ساختن آینده مطلوب شده است. پژوهش حاضر با بهرهگیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روشهای متداول و مورد پذیرش آیندهنگاری است، و با استفاده از نرمافزار میکمک به تحلیل مؤلفههای شکوفایی شهری کلانشهر تبریز پرداخته است. بدین منظور ابتدا با مطالعه اسناد فرادست تمامی عوامل دخیل در توسعه و شکوفایی شهری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و با استفاده از روش دلفی 78 مؤلفه در پنج حوزه (بهرهوری، زیرساختها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیطزیست) به عنوان شاخصهای شکوفایی شهری استخراج شد. برای تحلیل دادهها از روش تحلیل اثرات متقابل / ساختاری به وسیله نرمافزار MICMAC استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که کلانشهر تبریز سیستمی ناپایدار میباشد و در صفحه پراکندگی پنج دسته (عوامل تأثیرگذار، عوامل دو وجهی، عوامل تنظیمی، عوامل تأثیرپذیر و عوامل مستقل) قابل شناسایی هستند. در نهایت از میان 78 عامل یاد شده پس از بررسی میزان و چگونگی تأثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده کلانشهر تبریز با روشهای مستقیم و غیرمستقیم، 15 عامل کلیدی (نرخ بیکاری، مرگومیر مادران، میزان سواد، امید به زندگی، مسکن بادوام، ظرفیت حملونقل عمومی، اشتغال زنان، مرگومیر کودکان زیر پنج سال، ضریب جینی، نرخ فقر، مراکز فرهنگی، آلودگی هوا، خانوارهای حاشیهنشین، بیکاری جوانان و مدارس دولتی) که بیشترین نقش را در در وضعیت آینده توسعه و شکوفایی کلانشهر تبریز دارند، انتخاب شدند.
.The present study uses a cross-impact analysis technique, one of the most common and accepted predictive methods, by using the Mick-Mac software to analyze the urban prosperity components of the metropolitan metropolis of Tabriz. For this purpose, firstly , all the factors involved in urban development and prosperity were analyzed and using the Delphi method, 78 components in five areas (productivity, infrastructure, quality of life, Equity and inclusion, and environmental sustainability) were extracted as urban prosperity indicators. Cross-impact/ structural analysis was used to analyze the data using MICMAC software application. The results of the research indicate Tabriz metropolis is a system instability that most variables are scattered around the diagonal axis, and on the Scattered page, the five categories of factors (Effective factor, Two-sided factor, Regulation factor, Effectiveness factor, Independent factor) are identifiable. Finally, of the 78 factors mentioned after checking the amount and the degree of effectiveness the of factors in connection to each other and on the future status of the prosperity metropolis of Tabriz with direct and indirect methods, of the following 15 key factors (Unemployment rate, Literacy rate, Durable housing, Public transport capacity, Poverty, Gini coefficient, Women's Employment, cultural centers, Maternal mortality, air pollution, Infant mortality, Marginalization Youth employment, Public Schools, Industry) that having the greatest role in the future status of prosperity metropolis of Tabriz were selected .
_||_