تعیین اصول طراحی فضای سبز مؤثر بر ارتقاء کیفیت فضاهای شهری (مطالعه موردی: پیاده رو ضلع شرقی بلوار آزادی حدفاصل فلکه گاز و خیابان مشکین فام در شهر شیراز)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

علی مصلی نژاد ¹ (دانشجوی دکتری تخصصی معماری، مرکز تحقیقات معماری و شهرسازی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران)
حامد مضطرزاده ² (استادیار گروه معماری، مرکز تحقیقات معماری و شهرسازی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/08/01 تاریخ پذیرش : 1396/12/23 تاریخ انتشار : 1397/02/01

کلید واژه: شیراز, فضای سبز, اصول طراحی, کیفیت فضای شهری, پیاده رو, پارک آزادی,

چکیده مقاله :

با افزایش آلودگی هوا ناشی از حمل و نقل و صنعت، فضاهای سبز و عرصه­های طبیعی مورد توجه ساکنان شهرهای بزرگ قرار گرفته است. انسان امروزی برای داشتن فرصت تفکر و دوری از دغدغه­ها و مسائل شهرنشینی ناگزیر به پناه بردن به محیط های سبز طراحی شده در فضاهای شهری است. عدم رعایت اصول طراحی فضاهای سبز شهری موجب شده تا طراحان شهری در جذب ساکنین شهرها به این فضاها و جلب رضایت آنان تا حدود زیادی ناموفق باشند. توجه به این اصول می­تواند از طریق تقویت ادراکات حسی استفاده کنندگان فضاهای شهری، موجب تقویت بار معنایی فضا و ایجاد خاطره در ذهن کاربران فضاهای شهری شود. هدف پژوهش دستیابی به اصول طراحی فضای سبز که در ارتقاء کیفیت فضای شهری تأثیرگذار هستند، می­باشد. در این پژوهش نخست دیدگاه­ها و نظریه­های صاحب نظران حوزه معماری و طراحی شهری در خصوص طراحی فضای سبز و کیفیت فضاهای شهری مورد بررسی قرار گرفته است. روش مورد استفاده در پژوهش روش دلفی بوده و پس از ارزیابی و امتیازبندی مؤلفه­ها و زیر معیارهای آنان توسط متخصصین، از تجزیه و تحلیل آماری داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS و بطور همزمان تحلیل به روش AHP، جمع بندی انجام شده است. بر اساس یافته­های تحقیق، از میان اصول طراحی فضای سبز، مؤلفه­های احساسی با میزان 06/3 بیشترین تأثیر را در ارتقاء کیفیت فضای محدوده مورد مطالعه یعنی پیاده رو ضلع شرقی پارک آزادی در شهر شیراز داشته است.

چکیده انگلیسی:

With the increasing pollution caused by transportation and industry, green spaces and natural areas are considered by the inhabitants of large cities. Today's man has to take refuge in green spaces designed in urban spaces to have the opportunity to think and avoid urbanization issues and problems. Failure to adhere to the design principles of urban green spaces has caused urban designers to be largely unsuccessful in attracting urban residents to these spaces and satisfying them. Paying attention to these principles can strengthen the sensory perception of urban space users by reinforcing the meaning of space and creating memories in the minds of urban space users. The main objective of this research is to achieve the principles of green space design that are effective in improving the quality of urban space. In this research,at first, the views and theories of experts in the field of architecture and urban design regarding the design of green spaces and the quality of urban spaces have been investigated. The method used in this research is Delphi and after evaluating and rating the components and sub-criteria by experts, Statistical analysis of the data was done by SPSS software and simultaneously analyzed by AHP for conclusion and conclusion of the research. Based on the research findings, among the principles of green space design, emotional components by 3.06 had the greatest impact on improving the quality of the case study, the sidewalk in the eastern side of Azadi Park in Shiraz.

منابع و مأخذ:

1. الکساندر، کریستوفر (1383): «معماری و راز جاودانگی»، ترجمه مهرداد قیومی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.


2. جنادله، علی (1395): «فضاهای سبز شهری و کیفیت زندگی(مدلی برای ارزیابی تأثیرات اجتماعی بوستان ها و فضاهای سبز شهری و کاربرد تجربی آن در سه بوستان شهر تهران)»، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال هفتم، شماره 27 ، صص 225-284.


3. رهبر عطاران، فرناز و درسخوان، رسول (1393): «ارزیابی نقش پارک ها و فضاهای سبز در ارتقا کیفیت فضای شهری(نمونه موردی : پارک گلستان تبریز)»، سیویلیکا  ناشر تخصصی مقالات کنفرانس ها و ژورنال­ها.


4. رهنما و همکاران (1387): «پژوهش پیرامون طرح­های تفضیلی شهری با تأکید بر کاربری­های آموزشی و بهداشتی ـ درمانی»، چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی، مشهد، ایران،


5. سعیدنیا، احمد (1383): «فضاهای سبز شهری»، انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، چاپ سوم، جلد نهم، تهران، ایران، صص 27 و 8 و 24-23.


6. سهرابی، نارسیس (1385): «اهمیت سبز کردن زیر ساخت­های شهری»، مجله راه و ساختمان، شماره 5، صص 41- 33.


7. سیروس صبری، رضا (1382): «منظر شهری»، فصلنامه معماری ایران، دوره سوم. شماره 13 ـ 12، صص 35- 27.


8. «ضوابط طراحی فضاهای سبز شهری»، نشریه شماره 203، معاونت نظارت راهبردی، دفتر نظام فنی اجرایی، 1389.


9. «فرهنگ لغات فارسی عمید» نشر امیرکبیر، 1383.


10. کامروا، سید محمد علی (1386): «مقدمه ای به شهرسازی معاصر ایران»، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ایران.


11. گلکار، کورش (1389): «کند و کاوی در مفاهیم طراحی شهری»، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.


12. گلکار، کوروش (1379): «مؤلفه های سازنده کیفیت طراحی شهری»، نشریه علمی پژوهشی صفه، شماره 32 ، صص 38-65.


13. لنگ، جان (1385): «آفرینش نظریه معماری»، ترجمه دکتر علیرضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران.


14. نقی زاده، محمد و محرری، مهدی (1392): «جایگاه درخت در ارتقای کیفی فضاهای شهری»، کنفرانس معماری شهرسازی و توسعه پایدار، مشهد، ایران.


15. نهیبی، سارا و حسن دخت، مریم سادات (1393): «بررسی تأثیر فضای سبز شهری بر ارتقای کیفیت زندگی شهری(مطالعه موردی: محله شیان)»، نشریه پایداری، توسعه و محیط زیست، دوره اول، شماره 1، صص 51-70.


16. هدمن، ریچارد و یازوسکی، آندره (1381): «مبانی طراحی شهری»، ترجمه راضیه رضا زاده و مصطفی عباس زادگان، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، چاپ سوم.


17. Chunxia Wu etal ,(2008): "A method for locating potential tree-planting sites in urban areas:A case study of Los


18. ngeles", USA, Urban Forestry & Urban Greening 7, p.p 65–76.


19. Frank, L.D, (2001): "The built environment and human activity patterns: Exploring the impact of urban form on public health", Journal of planning literature,p.p  218-202.


20. Hadman, Richard and Yazovsky, André (2002), "The Basics of Urban Design", Razieh Reza Zadeh and Mostafa Abbaszadegan, Science and Technology University Press, Third Edition.


21. Lange, John (2006): "The Creation of Architectural Theory", translated by Dr. Alireza Einifar, Tehran University Press.


22. Lynch, Kevin (1972):" The openness of open space", Art of environment, Aidan Ellis.


23. Nowak, D. (2006):" Institutionalizing urban forestry as a ‘‘biotechnology’’ to improve environmental quality",


24. rban Forestry & Urban Greening, pp: 93–100.


25. Seyidnia, Ahmad, (2004): Urban Green Spaces, Publications of the Organization of Municipalities and Dignitaries of the Country, Third Edition, Vol. 9, Tehran, Iran, pp: 27, 8, 24-23.


26. The Leader of Attars and Readers, Farnaz and Rasool, (2014): "Assessment of the Role of Parks and Green Spaces in Improving the Quality of Urban Space (Case Study: Golestan Park of Tabriz)", Sevilla, Publisher, Specialist of


27. onferences and Journals.


28. Urban Green Space Designing Criteria, No. 203 (First Review), Strategic Oversight Deputy, Office of the Technical Implementation System, 2010.