تحلیل کیفی زیست پذیری بافت فرسوده شهر سنندج با رویکرد آینده پژوهی

فرخ عبودی احمد آباد ¹ ( دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران )
محمد رضا پاکدل فرد ² ( استاد یار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران )
حسن ستاری ساربانقلی ³ ( دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران )

تاریخ ارسال : 1403/11/07 تاریخ تایید : 1404/02/05

کلید واژه: شاخص¬های چهارگانه, زیست¬پذیری شهری, معماری مسکن, آینده¬پژوهی, بافت فرسوده شهر سنندج,

چکیده مقاله :

زیست­پذیری شهری(Urban Livability) از مفاهیم نوین برنامه­ریزی کالبدی شهری و یكی از موضوعات اصلی در پایداری شهری است. در واقع به یک سطح از سیستم شهری گفته می­شود كه به سلامت اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، كالبدی و روانی كلیه شهروندانش توجه داشته باشد. بافت فرسوده منطقه مورد مطالعه دارای اسکان غیر رسمی می­باشد که با 34 درصد جمعیت شهرنشین شهر سنندج، حدود 30 درصد بافت فرسوده را شامل می­گردد. این محلات با مشکلاتی مواجه هستند که ناشی از بی­توجهی به وضع موجود است. اهداف این پژوهش شامل شناسایی مهم­ترین عوامل مؤثر بر رونـد وضعیت آینده­پژوهی معماری مسکن شهر سنندج و بررسی میزان و چگونگی تأثیرگذاری عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده­پژوهی بافت فرسوده مسکن شهر سنندج است. روش تحقیق در این پژوهش ابتدا با استفاده از آزمون t تک نمونه­ای و رگرسیون خطی ارزیابی شد و سنجش زیست­پذیری نیز با استفاده از پرسش­نامه نظرات مردمی( 382 خانوار) انجام گرفت و سپس با مدل SWOT و روش تحلیلی MADM ، نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای زیست­پذیری در شهر سنندج شناسایی و ضمن رتبه­بندی محلات شهری، استراتژی­های سازگار برای ارتقای زیست­پذیری در این شهر ارائه شود. آزمون t تک نمونه­ای و رگرسیون خطی برای انجام این کار با روش میدانی و پرسش­نامه محور پس از تدوین اهداف، و شاخص­های کیفیت زندگی تحلیل­های آماری در محیط SPSS (نسخه 27.0.1) انجام شده است. نتایج حاکی از آن بود که رابطه شاخص­های چهارگانه با سطح زیست­پذیری بافت فرسوده سنندج در سطح 05/0 معنادار بود که نشان دهنده ارتباط مستقیم ارتقای شاخص­های چهارگانه با زیست­پذیری شهری است. از طرفی مقدار R محاسبه شده بیش از 411/0 به دست آمد که تاثیرپذیری مستقیم زیست­پذیری محله­های بافت فرسوده شهر سنندج از ابعاد چهارگانه را تایید کرد.

چکیده انگلیسی :

 Urban livability is a modern concept in urban physical planning and one of the main topics in urban sustainability. It refers to a level of urban systems that takes into account the socio-cultural, economic, physical, and psychological well-being of all its citizens. The deteriorated area under study includes informal settlements, which house 34% of the urban population of Sanandaj and constitute approximately 30% of the deteriorated fabric. These neighborhoods face problems resulting from neglect of the current conditions.The objectives of this research include identifying the most significant factors affecting the future-oriented architecture of housing in Sanandaj city, as well as examining the extent and manner of interrelations between these factors and the future-oriented state of deteriorated housing fabric in Sanandaj. The research methodology initially utilized a single-sample t-test and linear regression to evaluate the data. Urban livability assessment was conducted through public opinion surveys (382 households), followed by using the SWOT model and MADM analytical method to identify the strengths, weaknesses, opportunities, and threats of livability in Sanandaj. Additionally, urban neighborhoods were ranked, and compatible strategies for enhancing livability were presented.The single-sample t-test and linear regression analysis were performed in a field-based and questionnaire-driven manner after defining the objectives and quality-of-life indicators. Statistical analyses were conducted using SPSS software (version 27.0.1).The findings indicated that the relationship between the four indicators and the level of livability in Sanandaj’s deteriorated fabric was significant at the 0.05 level, highlighting the direct correlation between improving the four indicators and urban livability. Furthermore, the calculated R value exceeded 0.411, confirming the direct impact of urban livability on the deteriorated neighborhoods of Sanandaj across the four dimensions.

منابع و مأخذ:


 حسن زاده، مهرنوش. سلطان زاده، حسین.(1395). طبقه بندی راهبردهای برنامه¬ریزی بازآفرینی بر اساس سطح پایداری بافت¬های تاریخی. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. 6(23):19-29.
 رسولی،محمد.احدنژاد،محسن وحیدری،محمدتقی. (1400). تبیین بازآفرینی بافتهای فرسوده شهری با روش تلفیقی FEMA و PLS SMART (موردشناسی: شهر زنجان(. جغرافیا و آمایش شهری منطقه¬ای، 11(40) ، 109-130.
 رضایی، محمود. (1392). ارزش¬های جاوید و جهان گستر شهرسازی اسلامی (بازنمودی از نگرش-های فرا کالبدی و فرا زمانی شهر اسلامی(45):3. 190-169.
 شفاعتی، آرزو. ولی زاده، رضا. رحیمی، اکبر و پناهی، علی. ( 1401). تحلیلی بر نقش توسعه هوشمند شهری در توسعه میان افزای مناطق فرسوده تبریز(نمونه پژوهش: منطقه 8 تبریز). جغرافیا وبرنامه¬ریزی محیطی، 33(1) ، 132-113.
 عبودی، فرخ. پاکدل فرد، محمدرضا. ستاری ساربانقلی، حسن.(1402). تدوین مدل آینده¬پژوهی در معماری مسکن بافت فرسوده به مثابه ابزاری برای برنامه¬ریزی بازآفرینی شهری( نمونه موردی: شهر سنندج). معماری شناسی(6): 28. 1-16 .
 علیزاده، هوشمند. حبیبی، کیومرث. (1390). عوامل شکل دهنده شهرهای اسلامی - تاریخی مسلمانان. نشریه شهر ایرانی اسلامی (1):3. 76-71
 گروه آمایش و برنامه ریزی منطقه ای. (۱۳۸۵). چشم انداز استان کردستان در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی و سند ملی توسعه¬ی استان در برنامه¬ی چهارم توسعه¬ی کشور. سنندج، نشر سازمان مدیریت و برنامه ریزی کردستان.
 لطیفی، غلامرضا. صفری چابک، ندا. (1392). باز آفرینی مفهوم محله در شهرهای ایرانی – اسلامی بر پایه ی اصول نوشهر گرایی. فصلنامه مطالعات شهری(2): 8. 12-3.
 مطالعات ایده بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر سنندج، ماخذ: شهرداری سنندج 1389 : 45.
 ایزدفر، نجمه. رضایی، محمدرضا. (1399). شناسایی عوامل کلیدی موثر بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد آینده¬پژوهی (مورد شناسی: بافت ناکارآمد شهر یزد). جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای، 10(34)، 109-130.