تبیین اثرات کالبدی ـ فضایی گردشگری در روستاهای جنوب غربی گیلان

محورهای موضوعی : گردشگری روستایی

پرویز رجبی ¹ , نصرالله مولائی هشجین ² , اکبر معتمدی مهر ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
2 - استاد گروه گردشگری،مرکز تحقیقات گردشگری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/11/20 تاریخ پذیرش : 1402/11/20 تاریخ انتشار : 1402/11/20

کلید واژه: تبیین, گردشگری روستایی, نقش کالبدی ـ فضایی, توسعه روستایی, جنوب غربی گیلان.,

چکیده مقاله :

مقدمه: گسترش گردشگری از پدیده¬های مهم امروز است، در واقع در شرایط کنونی میعادگاه گردشگران از شهرهای بزرگ به سوی فضاهای روستایی و طبیعی تغییر ماهیت داده که این امر به نوبه­ ی خود در زمینة تحولات کالبدی-فضای روستاها تأثیر به سزایی گذاشته است. هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش کالبدی-فضایی گردشگری در توسعه روستاهای جنوب غربی گیلان می¬باشد. روش¬شناسی تحقیق: تحقیق حاضر یک پژوهش کاربردی که به روش توصیفی- تحلیلی و اکتشافی با پیمایش میدانی انجام شده است. ابتدا با استفاده از مشاهدات و مصاحبه¬های اولیه به شناسایی پنج شاخص نظیر سبک معماری، تجهیزات رفاهی، خدمات زیربنایی، فضاهای معیشتی و تغییرات محیطی پرداخته و سپس با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته ( که روایی و پایایی آن پیش تر به مرحله تائید رسیده است) به گردآوری داده¬های میدانی در بین سرپرستان خانوار (378 =n) به روش کوکران اقدام گردید. یافته¬های به دست آمده با نرم¬افزار SPSS و آزمون همبستگی اسپرمن و رگرسیون خطی مورد تحلیل قرار گرفت. قلمروجغرافیایی پژوهش: پژوهش حاضر از لحاظ قلمرو مکانی در روستاهای جنوب غربی گیلان انجام‌گرفته است. یافته¬ها و بحث: نتایج تحقیق نشان می¬دهد که بین توسعه گردشگری و توسعه کالبدی –فضایی روستاهای جنوب غربی گیلان رابطه مستقیم وجود دارد. به عبارتی تغییرات کالبدی -فضایی گردشگری زمینه افزایش خدمات زیربنایی و روبنایی را در سطح روستاهای ناحیه جنوب غربی گیلان سبب شده که نتیجه آن توسعه امکانات در سطح سکونتگاه¬های روستایی این محدوده بوده است، در شناسایی اثرپذیرترین شاخص¬ها از نظر پاسخ گویان شاخص تغییرات محیطی بیشترین مقدار را تبیین می¬نماید. نتایج: در توزیع فضایی اثرات کالبدی-فضایی گردشگری در توسعه روستایی به تفکیک دهستان، دهستان¬های سردار جنگل، چوبر و گوراب پس به ترتیب بیشترین و دهستان-های آلیان، لولمان و رودپیش کمترین اثرات گردشگری در بعد کالبدی- فضایی را در خود داشته¬اند.

منابع و مأخذ:

ادبی، محمد(1391). آسیب شناسی گردشگری روستایی با تأکید بر گردشگری فرهنگ محور (نمونه‌ی موردی: دهستان کن- سولقان). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
بابایی همتی، روشن و مولائی هشجین، نصراله (1392) راهکارهای توسعه گردشگری روستایی در بخش کوهپایه‌ای گیلان ، فصلنامه چشم اندازه جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال هشتم، شماره 23، صص 118-103.
رجبی، پرویز، 1385، بررسی تطبیقی جاذبه¬های گردشگری در بخش جلگه و کوهستانی شهرستان شفت و ارائه الگوی بهینه به منظور توانمند تر کردن این مناطق، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی توریسم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
رجبی، پرویز، 1391 ، بررسی و شناخت آسیب ها و فرصت های تفرجگاه ها از منظر توسعه پایدار، مجموعه مقالات اولین همایش ملی تفرجگاه ها،نظم و امنیت، دفتر تحقیقات کاربردی فا.ا.گلستان،
رجبی، پرویز،1391، بررسی و شناخت عوامل موثر بر توسعه گردشگری روستایی، مجموعه مقالات اولین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
رجبی، پرویز،1392، تاثیر گردشگری روستایی در تغییرات کالبدی روستاهای شهرستان فومن(مطالعه موردی دهستان سردار جنگل و گوراب پس)، مجموعه مقالات دومین همایش ملی برنامه¬ریزی و توسعه پایدار روستایی در ناحیه جنوبی دریای خزر با محوریت مسائل کالبدی و اجتماعی –فرهنگی، استانداری گیلان.
رجبی، پرویز ،1393 ،تحلیلی بر پایداری اجتماعی مسکن در مناطق روستایی شهرستان فومن، مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار روستایی در افق 1404 ، دانشگاه پیام نور شاهین شهر.
رجبی، پرویز و کشاورز شال، فتح اله،1391، تحلیل گردشگری روستایی از منظر توسعه پایدار، مجموعه مقالات اولین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
رجبی، پرویز و همکاران، 1391 ، نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار روستایی(مطالعه موردی روستای امام زاده ابراهیم شفت) ، مجموعه مقالات اولین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
رجبی، پرویز و حسنی درود خانی، ثریا،1391صنعت جهانگردی و تاثیر آن بر اشتغال، نظم وامنیت جمهوری اسلامی ایران، مجموعه مقالات اولین همایش ملی اشتغال، نظم و امنیت، دفتر مطالعات کاربردی ناجا گیلان.
رضوانی، محمدرضا،1387 ، توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران.
رنجبریان، بهرام و زاهدی،محمود ،1379 ،برنامه ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه ای، اصفهان ، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان
شارپلی، ریچاد جولیا، 1380، گردشگری روستایی، ترجمه: رحمت اله منشی زاده و فاطمه نصیری، نشر منشی، تهران، ص 206.
علی قلی‌زاده فیروزجایی، ناصر، (1387). اثرات گردشگری برابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط نواحی روستایی، مطالعه‌ی موردی: نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان نوشهر، رساله دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران.
غلامی، مانا،1389، بررسی دیدگاه جامعه میزبان جهت پذیرش گردشگران نواحی روستایی(مطالعه موردی دره قاهان) پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز.
قادری، اسماعیل (1382). نقش گردشگری روستایی در توسعه‌ی پایدار روستایی، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
قدیری معصوم، مجتبی و همکاران، 1392، تبیین اثرات کالبدی گردشگری برنواحی روستایی (مورد پژوهش: دهستان بیرون بشم – بخش کلاردشت. مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری سال دوم، شماره 5- تابستان 1391، صفحات 49-33.
مرکز آمار ایران (1384) سالنامه آماری کشور در سال 1383.
مرکز آمار ایران، 1390، سرشماری عمومی نفوس و مسکن (نتایج تفضیلی ) محدوده جنوب غربی گیلان.
مرکز آمار ایران، 1390، سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
مولائی هشجین، نصرالله و رجبی، پرویز،1390، شناخت توان های محیطی گردشگری شهرستان شفت جهت توسعه اکوتوریسم، فصلنامه جغرافیای طبیعی دانشگاه آزاد لارستان، سال چهارم، شماره .14.
مولائی هشجین، نصراله و ملک پور هشجین، سهیلا، 1384، قابلیت¬ها و جاذبه¬های توریسم روستایی - عشایری در ناحیه تالش، مجله محیط زیست، پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی.
مولائی هشجین، نصرالله، 1376 ، طرح ساماندهی روستاهای پراکنده(امکان سنجی تجمیع روستاها)شهرستان فومن، سازمان جهاد سازندگی استان گیلان و دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، گروه جغرافیا
مهدوی، مسعود و قدیری معصوم،مجتبی،1387، اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظر سنجی از روستاییان دره کن و سولقان استان تهران،فصلنامه روستا و توسعه، سال 11،شماره 2 ،صص39-60.
نوری، سید هدایت الله،1391 ،بررسی تبلیغات شفاهی و تحلیل تاثیر آن در جذب گردشگران روستایی،نمونه پژوهش شهرستان پاوه، فصلنامه تحقیقات جغرافیای کاربردی،جلد 21 ،شماره 24 .
Akis S. Perstianis N. Warner J. (1996) .Estimating Tourism Effects on
Residents: a Choice Modeling Approach to the Case of Rimini. Tourism Management, 17 (7): 481-494.
Butler,R.W., and Hall,C.M. (1998),Tourism and Recreation in Rural Areas, John Wiley and Sons, Chichester.
Coccossis, Mary, E, Constantoglou. (2010), The use of Typologhies in Tourism Planning (problems. Conflict). Pp: 22-30
Kandel, W. A and Brown- D.L. (2006) Population Change and Rural Society. Nederland.
Liu.A.(2006). Tourism in Rural Areas: Kedah, Malaysia, Tourism Management, 4(27), PP:878-889.
Mathieson, A and Wall, G, (2002). Tourism: Economic, Physical, and Social Impacts, London: publisher Longman.