سبکشناسی جملات پرسشی در جزء اول قرآن کریم

محورهای موضوعی : نامه الهیات

محمد  بیات ¹ ()
فرحناز رفعت جو ² (دانشگاه آزاد واحد تهران شمال)
علی رضا حسینی ³ (دانشگاه کوثر بجنورد گروه عربی)

تاریخ دریافت : 1403/02/03 تاریخ پذیرش : 1403/03/20 تاریخ انتشار : 1403/03/21

کلید واژه: قرآن, سبک شناسی, تصویرپردازی, بلاغت, نحو, استفهام.,

چکیده مقاله :

قرآن کریم به عنوان کتابی الهی و معجزه ی ختمی مرتبت، رسالت هدایت و راهنمایی ابنای بشر را بر عهده دارد. این معجزه ی ادبی و شاهکار مقابله ناپذیر، جهت نیل و رسیدن به این رسالت مهم، اسلوب های حکیمانه و روش های خردمندانه ی فراوانی بکار برده است. ازجمله روش های زیبایی شناختی که در کلام خداوند مورد استفاده زیاد قرارگرفته، اسلوب استفهام می باشد. در اهمیت این اسلوب همین بس که از (114) سوره ی قرآن کریم، تنها (18) سوره، استفهام ندارند. بدلیل اهمیت و نقش پرسش در کشف حقیقت، نگارنده جملات پرسشی جزء اول قرآن کریم را جهت پژوهش خود انتخاب نموده است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و جامعه ی آماری جملات پرسشی جزء اول قرآن کریم، در سه سطح نحوی، بلاغی و تصویرپردازی به بررسی زیبای های ادبی این جملات پرداخته و سعی نموده جلوه هایی از زیبای های این جملات پرسشی را نمایان سازد. یافته های پژوهش می تواند در به روز رسانی پیام های قرآنی در زندگی و کاربردی تر ساختن محتوا و مضامین عالی قرآن در دنیای امروز به کار آید. همچنین با استفاده از پیام های سراسر نور جملات پرسشی قرآن کریم، جایگاه ارزشی سوال وجواب در ابعاد مختلف اعتقادی، معرفتی، تربیتی و فرهنگی نمایان می گردد.

چکیده انگلیسی:

The Holy Quran, as a divine book and the ultimate miracle, bears the responsibility of guiding and directing humanity. This literary miracle, which is unparalleled, employs various wise and intelligent methods to achieve its crucial mission. Among these stylistic approaches, the use of interrogative style stands out. Remarkably, out of the 114 chapters in the Holy Quran, only 18 chapters lack interrogative sentences. Recognizing the significance and role of questioning in discovering truth, the author has chosen to explore the interrogative sentences in the first Juz' (section) of the Quran for research purposes. This study employs a descriptive-analytical method and examines the literary beauty of these interrogative sentences at three levels: grammatical, rhetorical, and visual imagery. The findings of this research can contribute to updating the Quranic messages in a more practical and relevant manner, enhancing the sublime content and themes of the Quran in today's world. Additionally, by utilizing the radiant messages within the Quranic interrogative sentences, the value of questioning and seeking answers becomes evident across various dimensions: belief, knowledge, education, and culture.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ
قرآن کریم
1-ابن اثیر، ضیاء الدین(بی تا): «المثل السائرفی الادب والشاعر»، قاهره: دارنهضه مصر.
2-ابن کثیر، ابی الفداءاسماعیل(1384): «تفسیرالقرآن العظیم»، تحقیق، محمدبن ابراهیم البناء، لبنان: دار ابن حزم.
3-ابن عاشور، محمدبن طاهر( 1984م): «التحریر والتنویر»، تونس، الدارالتونسیه للنشر
4-ابن منظور، محمدبن مکرم(1414ق): «لسان العرب»، چاپ سوم، بیروت: دارصادر.
5-ابن هشام، محمدبن عبدالله بن یوسف(1985م): «مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب»، بیروت: تحقیق مازن المبارک ومحمدعلی حمدالله، دارالفکر.
6-ابوحیان اندلسی، محمدبن یوسف (1420ق): «البحرالمحیط فی التفسیر»، بیروت: دارالفکر، بی چا.
7-ابوسعود، محمدبن محمدعمادی(1419ق): «ارشاد العقل السلیم الی مزایا القرآن الکریم»، بیروت: دارالاحیاءالتراث العربی.
8-الدرویش، محی الدین( 1999م): «اعراب القرآن الکریم وبیانه»، بیروت: دارابن کثیر، الطبعه السابعه.
9-ابوعبیده، معمربن المثنی(1381ش): «مجازالقرآن»، القاهره: مکتبه الخانجی.
10-امين پور، قيصر (1384ش): «سنت و نوآوري در شعر معاصر»، تهران: علمي و فرهنگي، چاپ دوم.
11- امین، سیده نصرت، (1361ش): «مخزن العرفان فی تفسیر قرآن»، تهران: نهضت زنان مسلمان.
12-باقلانی، ابوبکرمحمدبن الطیب( 1963م): «اعجازالقرآن»، تحقیق سیداحمدصقر، قاهره: دارالمعارف.
13-بلاغی، سیدعبدالحجت(1386 ش): «حجه التفاسیروبلاغ الاکسیر»، قم: انتشارات حکمت.
14-الحسینی، السیدجعفرالسیدباقر(1427ش): «اسالیب المعانی فی القرآن»، قم: بوستان کتاب.
15-حسینی همدانی، سیدمحمدحسین(1404ق): «انواردرخشان»، تهران: تحقیق، محمدباقربهبودی، کتابفروشی لطفی، چاپ اول.
16-جعفری، یعقوب(1376ش): «تفسیرکوثر»، قم: موسسه انتشارات هجرت.
17- خانی، رضا، ریاضی، حشمت الله (1372ش): «ترجمه بیان السعاده فی مقامات العباده»، تهران: مرکزچاپ وانتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اول.
18-رشیدرضا، محمد(1963م): «تفسیرالقرآن الکریم مشهوربه المنار»، بیروت: دارالمعرفه، بی تا.
19-زرکشی، بدرالدین( 2006م): «البرهان فی علوم القرآن»، تحقیق محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالمعرفه.
20-زمخشری، ابوالقاسم محمودبن عمر(2001م): «الکشاف عن حقایق التنزیل وعیون الاقاویل فی وجوه التاویل»، بیروت: دارإحیاءالتراث.
21-سکاکی، یوسف بن ابی بکر(1937م): «مفتاح العلوم»، مصر: مطبعه البابی.
22-سیوطی، جلال الدین عبذالرحمن(1411ه ق): «الاتقان فی علوم القرآن»، انتشارات زاهدی.
23-شمیسا، سیروس(1372ش): «کلیات سبک شناسی»، تهران: انتشارات فردوس.
24-طباطبایی، سیدمحمدحسین(1417ق): «المیزان فی تفسیرالقرآن»، ترجمه سیدمحمدباقرموسوی، قم: دفترانتشارات اسلامی جامعه¬ی مدرسین حوزه¬ی اسلامی قم، چاپ پنجم.
25-عبدالرؤوف، حسین (1390): «سبک¬شناسی قرآن»، ترجمه پرویزآزادی، قم: دانشگاه امام صادق(ع).
26-عزام، محمد(1989م): «الاسلوبیه منهجاطویلا»، دمشق: وزاره الثقافه.
27-عکاشه، محمود(2005م): «التحلیل اللغوی فی ضوء علم الدلاله»، مصر، دارالنشر للجامعات.
28-طبرسی، فضل بن حسن( 2006م): «مجمع البیان فی تفسیرالقرآن»، بیروت: دارالمرتضی.
29- المسدی، عبدالسلام (1982م): «النقدوالحداثه»، بیروت.
30-المصری، ابن¬ابی¬الاصبع (1198م): «بدیع القرآن»، ترجمه¬ی سیدعلی میرلوحی، مشهدانتشارات آستان قدس.
31-مترجمان(1360ش): «ترجمه مجمع البیان فی تفسیرالقرآن»، تهران: انتشارات فراهانی.
32-محبتی، مهدی(1376ش): «بدیع نوع»، تهران: سخن، چاپ اول.
33-مطعنی، عبدالعظیم ابراهیم(1999م): «التفسیرالبلاغی للاستفهام فی القرآن الکریم»، مصر: مکتبه وهبه.
34-مکارم شیرازی، ناصر(1387ش): «تفسیرنمونه»، تهران: دارالکتب الاسلامی.
35-هاشمی خراسانی، حجت (1392ش): «شرح مطول»، تهران: سیمای دوست.
36-الهاشمی، احمد (1385ش): «جواهرالبلاغه»، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.