ظرفیتهای فقه امامیه در برابر سکولاریسم
محورهای موضوعی : نامه الهیات
افشین صفریانی گیلان
1
(دانشجو دکتری )
عبدالرضا جمالزاده
2
(گروه الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران)
سیدحسین سجادی
3
(رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه آزاداسلامی واحدتهران شمال)
کلید واژه: سکولاریسم, فقه امامیه, اسلام, دین, سیاست, ظرفیت¬های فقه,
چکیده مقاله :
سکولاریسم و دین دو پدیده مخالف هم که هر دو به بحث پیرامون نقش دین و مذهب در جامعه و حکومت بر آن میپردازند. سکولاریسم به معنای جدایی دین از سیاست و حکومت است و فقه به عنوان شاخه¬ایی از علوم دینی، به تفسیر و تطبیق احکام دینی با زمان، مکان و شرایط مختلف میپردازد تا از این طریق، در عین دینداری، دموکراسی را در جامعه پیاده سازد. در حقیقت اسلام دینی است که تأکید بر باور به پروردگار و پیروی از آموزه‌ها و دستورات او دارد و توحید، نبوت، کتاب، معاد و شریعت، پایه های این دین آسمانی هستند. فقه در اسلام، به درک و استنباط احکام شرعی کمک میکند و به بررسی قوانین و ضوابط دینی در زمینه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زندگی روزمره مسلمانان میپردازد. و در این راستا از چهار منبع اصلی یعنی کتاب (قرآن)، سنت، اجماع و عقل، کمک میگیرد. فقها از تواناییها و قابلیتهای این دانش جهت پاسخگویی به نیازها و مسائل شرعی جامعه میپردازند. پژوهش پیش رو با استفاده از منابع و اسناد کتابخانه ایی و با روش توصیفی تحلیلی به بررسی ظرفیت-های فقه در تقابل و رویارویی با سکولاریسم میپردازد. نتایج حاصل از بررسیها نشان میدهد که علم فقه دارای توانایی تطبیق احکام شرعی با شرایط واقعی است و میتواند احکام مربوطه را از منابع اسلامی استخراج کرده و استدلال مناسبی را برای حل مسائل شرعی ارائه نماید و راه گشای خوبی برای مسائل اجتماعی باشد و مخالفتی با سکولاریسم و دموکراسی و پیشرفت ندارد.
Secularism and religion are two opposing phenomena, both of which discuss the role of religion in society and governance. Secularism means the separation of religion from politics and government, and jurisprudence, as a branch of religious sciences, deals with the interpretation and adaptation of religious rulings to different times, places, and conditions in order to implement democracy in the society while being religious. In fact, Islam is a religion that emphasizes belief in God and following his teachings and commands, and monotheism, prophecy, the book, resurrection, and law are the foundations of this heavenly religion. Islamic jurisprudence helps in understanding and deriving Sharia rules and investigates religious rules and regulations in various social, political and cultural fields of daily life of Muslims. And in this direction, he takes help from four main sources, namely the book (Qur'an), tradition, Consensus and Reason. The jurists discuss the abilities and capabilities of this knowledge to respond to the needs and Sharia issues of the society. The upcoming research examines the capabilities of jurisprudence in confrontation with secularism by using library sources and documents and with a descriptive-analytical method. The results of the investigations show that the science of jurisprudence has the ability to apply Sharia rulings to real conditions and can extract the relevant rulings from Islamic sources and provide appropriate arguments to solve Sharia issues and be a good solution for social issues and opposition to secularism. And there is no democracy or progress.
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم، 1405 ق، لسان العرب، قم : ادب الحوزه.
ابن فارس، احمد بن فارس، 1399، معجم المقاییس فی اللغة، تحقیق شهاب الدین ابوعمرو.
انصاری، شیخ مرتضی، 1428 ق، فرائد الاصول، قم : مجمع الفكر الإسلامي.
انصاري، شیخ مرتضی، بیتا، المکاسب (المتاجر)، بیجا : بینا.
بهسودي، سیدمحمدسرور، 1386، مصباح الاصول ( تقریـرات درس آیـتاالله سیدابوالقاسـم خویی )، نجف: انتشارات النجف.
پاکتچی، احمد، 1375، گرایشهای فقه امامیه در سده دوم و سوم هجری، ماهنامه فرهنگستان علوم، تهران، شماره 4.
پارسا، حمید، 1375، مبانی معرفتی و چهره اجتماعی سکولاریسم، چاپ اول، تهران : موسسه اندیشه و فرهنگ معاصر.
تهانوی، محمد، 1418 ق، کشاف اصطمحات الفنون، بیروت: دارالکتب العلمیه.
جناتی، محمد ابراهیم، 1374، ادوار فقه و کیفیت بیان آن، تهران: کیهان.
جعفري، محمدتقي، 1392، ترجمه و تفسير نهج البلاغه، 9جلدي، تهران: دفتر نشـر فرهنـگ اسلامي.
جعفري، محمدتقي، 1392، فلسفه دين، چ دوم، تهران: موسسة تدوين و نشر آثار استاد محمد تقي جعفـری.
حرّ عاملی، محمدبن حسن، 1398، وسائل الشیعۀ الی تحصـیل الشـریعـۀ؛ تهـران: انتشـارات اسلامی.
حائري، سیدکاظم، 1408ق، مباحث الاصول (تقریـرات درس سـیدمحمدباقر صـدر )، چ اول، قم: انتشارات اعلام اسلامی.
خمینی، روح الله، 1368، صحیفه نور، ج 21، تران : مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خامنه¬ایی، سید علی، 15 تیر 1383 ، بیانات در دیدار جمعی از روحانیون، همدان.
سروش، عبدالكريم، 1376، مدارا و مديريت، تهران: مؤسسة فرهنگي صراط.
شاكرين، حميد رضا، 1378، سكولاريسم، جلد اول، چ پنجم، تهران: كانون انديشه جوان.
صدر، سیدمحمدباقر، 1375، اقتصادنا، چ اول، قم : انتشارات اعلام اسلامی.
صدر، محمد باقر، 1401، المدرسۀ الاسلامیۀ؛ چ اول، تهران: انتشارات مدرسه اعتماد الکاظمی.
ضیائی¬فر، سعید، 1382، جایگاه عقل در اجتهاد، ماهنامه نقد و نظر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دوره8، شماره 31-32، صص 427-442.
طبرسی، فضل بن حسن، 1406 ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت : دارالمعرفة و تهران : ناصر خسرو.
طباطبائی، محمدحسین، 1374، المیزان فی تفسیر القرآن، قم : دفتر انتشارات اسلامی جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه.
علیدوست، ابوالقاسم، 1388، فقه و مصلحت، چ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
علیدوست، ابوالقاسم، 1385 ، فقه و عرف، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عيوضي، محمد رحيم؛ هراتی، محمد، 1392، درآمدي تحليلي بـر انقـلاب اسـلامي ايـران، چاپ سي و هشت ، تهران: دفتر نشر معارف.
کاپلستون، فردریک، 1368،تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمه مجتبوی، چ دوم، تهران : انتشارات سروش.
مصطفوی، حسن، بیتا، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیجا.
مظفر، محمد رضا، 1430، اصول الفقه، قم : جامعه مدرسين حوزه علميه قم دفتر انتشارات اسلامي.
موسوی، رضا، 1379، آشنایی با مبادی فقه یا حقوق اسلامی، مشهد: دانش شرقی.
مجتهد شبستری، 1373، مصاحبه با حجت الاسلام مجتهد شبستری، مجله نقد و نظر، سال اول شماره اول.
مطهری، مرتضی، 1380، اسلام و مقتضیات زمان، چاپ هفدهم، تهران : صدرا.
نصر، حسین، 1382، آرمانها و واقعیت‌های اسلام، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران : نشر جامی.
نوری، محمد اسماعیل، 1378، آشنایی با فقه، قم:احسن الحدیث.
New Webster’s Dictionary of the English Language (1988), USA: The Delair Publishing Company, Inc
https://dictionary.cambridge.org