تأثیرات امام محمد غزالی بر آراء مولوی و ملاصدرا در زمینة کمال انسان

محورهای موضوعی : نامه الهیات

سهیله عاصمی ¹ (دانشجو دکترا، گروه فلسفه اسلامی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران.)
سید حسین سجادی ² (استادیار، گروه فلسفه اسلامی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران (نویسنده مسئول))
عبدالرضا جمالزاده ³ (دانشیار، گروه فلسفه اسلامی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران.)

تاریخ دریافت : 1401/07/15 تاریخ پذیرش : 1402/03/13 تاریخ انتشار : 1401/11/01

کلید واژه: مولوی, غزالی, ملاصدرا, فیض کاشانی, کمال انسان,

چکیده مقاله :

انسان در مقام اشرف مخلوقات خلقتی هدفمند دارد و باید در مسیر زندگی به درجه‌ی کمال دست یابد تا شایسته‌ی مقام اصلی خود گردد. این امر مهم، اندیشمندان را به این فکر واداشته تا راه رسیدن انسان به کمال را به‌ شیوه‌هایی متعدد ابراز کنند. ابو حامد محمد غزالی به عنوان شخصیتی متفکر و اندیشمند با نگارش آثار متعدد، نظرات ارزشمندی را در مورد کمال بیان کرده‌اند. هدف اصلی این مقاله بررسی تأثیرات دیدگاه امام محمد غزالی در زمینه کمال انسان بر اندیشمندان متأخر خود به روش تحلیلی-توصیفی است. از دیدگاه ایشان کمال نهایی انسان در استیلا یافتن بر نفس و در نتیجه رسیدن به قرب الهی است. او برای کسب این مرتبه مراحلی را ذکر کرده است. این مراحل با یافتن راهنما (حاملان پیام الهی) و پیروی از دین آغاز و با کسب علم و معرفت تقویت می‌شود. سپس با دوری از رذائل و کسب فضائل این امر قابل دستیابی می شود. غزالی در زمینه کمال نسبت به متقدمین خود تحولات متعددی را ایجاد کرده است که اساس آن در میزان بهره مندی از دین بوده است. ایشان تأثیرات خود را در حوزه های مختلف فلسفه، کلام و عرفان گذاشته است که نشان از حوزه وسیع تأثیرات خود دارد. تأثیراتی چون برگردان بیشتر توجهات به دین، عقل گرایی اعتدالی، پیوست طریقت و شریعت و ... . از جمله این اندیشمندان که بیشترین تأثیرات را از ایشان گرفته اند ملاصدرا، فیض کاشانی، سنایی و مولوی است.

چکیده انگلیسی:

Human beings have purposeful creation in the position of Ashraf and must achieve the degree of perfection in the path of life in order to be worthy of their main position. This important matter has made thinkers to express the way to perfection in many ways. Abu Hamed Mohammad Ghazali, as a thinker and thinker, has expressed valuable opinions about perfection by writing numerous works. The main purpose of this article is to investigate the effects of Imam Muhammad Ghazali's view on the perfection of man on his later thinkers in an analytical-descriptive way. From his point of view, the ultimate perfection of man is to gain control over the soul and as a result to reach the closeness of God. He has mentioned steps to get this rank. These steps begin with finding a guide (bearers of the divine message) and following religion and are strengthened by acquiring knowledge and knowledge. Then by avoiding vices and acquiring virtues, this can be achieved. Ghazali has created many developments in the field of perfection compared to his predecessors, the basis of which was the amount of benefit from religion. He has left his influence in various fields of philosophy, theology and mysticism, which shows the wide scope of his influence. Influences such as turning more attention to religion, moderate rationalism, the integration of Tariqat and Sharia, etc. Molla Sadra, Faiz Kashani, Sanai and Maulvi are among these thinkers who have been most influenced by him.