معرفی نوآوری های مفسران قرآن کریم در قرون5و6ق (مطالعه موردی سوره مبارکه جمعه)
محورهای موضوعی : نامه الهیات
رامش حلاجیان اصفهانی
1
(دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
مهدی مهریزی
2
(دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول))
سید محمد علی ایازی
3
(دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
کلید واژه: «, نوآوری», سوره جمعه», مفسران», قرون5 و6 ه‌ق»,
چکیده مقاله :
قرآن در دوره‌های مختلف تفسیر شده و تفاسیر در هر دوره دارای نوآوری بوده اند . این نوشتار در سه بخش علوم قرآن، ادبیات، نکات تفسیری به معرفی نوآوری‌های مفسران می‌پردازد. به منظور مطالعه‌ی دقیق‌تر، مختصات این نوشتار، تفاسیرمذهب شیعه و اهل تسنن در قرن پنجم و ششم هجری قمری، با تمرکز بر تفسیر سوره‌ی مبارکه‌ی جمعه تعیین شده است. بررسی ها حاکی از آن است که مفسران این دوره در مباحث علوم قرآنی، به زمان و مکان نزول از جنبه ی تاریخی، نقد قولی و تحلیل محتوایی روایات و همچنین طرح اختلاف قرائاتی که با حذف یا افزودن حرکات، حروف و تشدید بوده، طرح قرائات شاذ، ارائه طبقه‌بندی نو، به موازات تحلیل و تعلیل ادبی پرداخته‌اند. در این دوره اغلب مفسران اهتمام فراوانی بر طرح مصادیقی نو از نکات صرف و نحوی داشته‌اند، زمخشری به نکات بلاغی نیز توجه داشته است. نکات تفسیری نو و بدیعی در این دوره، بروز و ظهور داشته است. نقدی معناشناسانه از واژگان، جامع‌نگری و ارائه طبقه-بندی نو و بررسی سیر تاریخی واژه، روش برخی از مفسران این دوره در بررسی واژه‌ها بوده و آیات نیز در زمینه‌ی واژه، موضوع و حکم صادره، مقارنه گردیده‌اند. پیوند ادبیات و عرفان و ضرب بی سابقه‌ی روایات و ظرائف عرفانی در تفسیر، نگارش تفسیر عرفانی بر کل سوره های قرآن و نگارش تفسیر چند سطحی نیز از نوآوری‌های تفاسیر عرفانی این قرون است. همچنین گرایش عقلی- اجتهادی، به پرچمداری شیخ طوسی و گرایش تاریخی از گرایشات نوین این قرون به شمار می‌آید.
The exegesis of the holy Quran is an area that needs to evolve and be updated in a variety of fields. This study presented different types of exegesis interpretive of Surah Al-Jumu'ah in major exegeses from the 5th and 6th centuries AH. The research shows that the exegeses of this period paid attention to the discussions of Quranic sciences, according to the time and place of descent from the historical aspect, verbal criticism and content analysis of the narrations, as well as the proposal of the differences of the readings that were by removing or adding movements, letters and intensification, telling unusual readings, presented a new classification, in parallel with literary analysis.The types of interpretive included the following: Quranic studies b. the study of variant readings of the Quran .Literary aspect including: a. grammar, b. rhetoric. Exegesis points a. methodological interpretive including lexical study, Quranic verse comparison, and a method based on the exegesist's intuition (mystical method), b. orientation interpretive, including intellectual-theological orientation, and historical- jurisprudential orientation. The research shows that the exegeses of this period paid attention to the discussions of Quranic sciences, according to the time and place of descent from the historical aspect, verbal criticism and content analysis of the narrations, as well as the proposal of the differences of the readings that were by removing or adding movements, letters and intensification, telling unusual readings, presented a new classification, in parallel with literary analysis.
_||_