پسا ساختارگرایی در آثار سهراب سپهری

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

رشید هاشمی ¹ ( کارمند پتروشیمی تبریز )
فرهنگ ارشاد ² ( استاد بازنشستة گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران (نویسنده مسئول). )
سیف‌اله سیف‌‌‌اللهی ³ ( دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران )
فیروز راد ⁴ ( استادیا‌ر گروه ‌علوم ‌اجتماعی، ‌دانشگاه‌ پیام نور- صندوق ‌پستی 193953697، تهران- ایران. )

تاریخ دریافت : 1397/07/17 تاریخ پذیرش : 1397/12/04 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: هرمنوتیک, دال, مدلول, پسا ساختارگرایی, تحلیل‌گفتمان,

چکیده مقاله :

این مقاله تحلیلی بینا رشته‌ای است بین جامعه‌شناسی و ادبیات و سعی دارد از منظری جامعه‌شناختی آثار سپهری را مطالعه نماید. برای این منظور ضمن استفاده از نظریه‌های مختلف جامعه‌شناختی مربوط به این حوزه چون پسا ساختارگرایی و هرمنوتیک مدرن، از روش‌شناسی تحلیل گفتمان لاکلا و موفه نیز استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که آثار سپهری فاقد تعین معنایی است، ارتباط دال و مدلول در آن یک به یک نیست و امکان خوانش‌های متفاوت و تکثیر معنی در آن وجود دارد. این امر امکان پسا ساختارگرایانه بودن آثار وی را توضیح می‌دهد. این تحقیق هم چنین نشان می‌دهد که ادبیات ایران همپای ادبیات جهانی از ظرفیت بالایی در پرداختن به مسائل انسانی و اجتماعی برخوردار است و با رویکردهای متفاوتی به تفسیر آن ها می‌پردازدکه روایت سپهری تنها یکی از آن هاست. این تحقیق و کارهای مشابه ضمن کشف چنین توان مندی‌هایی، از مهجوریت این آثار کاسته، اهمیت تحقیقات بینا رشته‌ای را روشن نموده و ضرورت آموزش توأمان آن ها را در رشته‌های دانشگاهی مربوطه بیشتر از گذشته یادآور می‌شوند.

چکیده انگلیسی:

This article is interdisciplinary analysis between sociology andliterature and tries to study works of Sohrab Sepehri from sociologicalperspective. For this purpose, other than using various sociologicaltheories related to this field such as post-structuralism and modernhermeneutics, the methodology of Lacla and Mouffe‟s discourse analysisis also used. The results of this research show that, the works of Sepehrilack semantic determination, and the relationship between signifier andsignified is not one-to-one. This explains the possibility of poststructuralismof his works. This research also shows the literature of Iranalongside world literature has a high capacity to address human andsocial issues and interprets them with different approaches, whichSepehri‟s narrative is just one of them. This research and similar works,while discovering such potentialities, diminished the intricacies of theseworks, highlighting the importance of interdisciplinary research andhighlighting the necessity of simultaneous education in the respectiveacademic disciplines.

منابع و مأخذ:

آقاگل‌زاده، فردوس. (1392). فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربرد شناسی. تهران: نشر علمی.

آلن، گراهام. (1392). بینا متنیت. ترجمۀ: پیام، یزدانجو. تهران: نشر مرکز.

احمدی، بابک. (1389). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.

باقری، مرتضی. (1376). سپهری و بحران هویت، باغ تنهایی (یادنامة سهراب سـپهری). بـه کوشـش حمیـد، سیاهپوش، تهران: نگاه.

پرستش، شهرام. (1388). افسانه و جستجوی ارزش‌های متعالی، ماهنامۀ فرهنگی کلک. دورۀ جدید، شمارۀ 3.

پرستش، شهرام. (1373). بررسی ساختاری زیر میدان تولید شعر در ایران، فصلنامۀ جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. سال اول، شمارۀ اول.

حقیقت، سیدصادق. (1385). روش‌شناسی علوم سیاسی. قم: مفید.

سپهری، سهراب. (1372). هشت کتاب. تهران: طهوری.

شمیسا، سیروس. (1376). نگاهی به سهراب سپهری. تهران: نشر مروارید.

عابدی، کامیار. (1393). از مصاحبت آفتاب. تهران: نشر ثالث.

علمی، محمدکاظم. (1385). هرمنوتیک مدرن و دلایل فهم متن بهتر از ماتن، مجلۀ مطالعات اسلامی. شمارۀ 71.

کریستوا، ژولیا. (1389). ما دو تا یا تاریخ/ داستان بینا متنیت. ترجمۀ: مهرداد، پارسا. تهران: نشر مرکز.

کسرایی، محمدسالار. (1388). نظریۀ لاکلا و موفه ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده‌های سیاسی، فصلنامۀ سیاست. دورۀ 39، شمارۀ 3.

Harland., R. (1978) .Superstructuralism. The philosophy of structuralism and post Structuralism. London. Methuen.

Laclau. E. & Muffe., C. (1985). Hegemony and socialist strategy: Towards a radical democratic politics. London and New York: Verso.