بررسی گرایش به باروری و عوامل اجتماعی مرتبط با آن (مطالعه موردی زنان متاهل 50-15 ساله ساکن شهر تبریز)
محورهای موضوعی : جامعه شناسی
حمیده ثوابی
1
(کارشناسی ارشد جامعهشناسی.)
فیروز راد
2
(استادیار دانشگاه پیام نور تبریز)
کلید واژه: سرمایه اجتماعی, باورهای مذهبی, شهرنشینی, عوامل جمعیت‌شناختی, پایگاه اجتماعی, گرایش به باروری,
چکیده مقاله :
ایران به عنوان کشوری در حال انتقال از لحاظ ساخت سنی و سطح توسعه ای، طی دهه های اخیر کاهش باروری سریعی را تجربه کرده است. باروری و فرزندآوری با دو عامل شرایط بیولوژیک و زیستی انسان، و شرایط اجتماعی در ارتباط است. هدف از انجام این مطالعه شناسایی عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش به باروری است. با روش تحقیق پیمایش، اطلاعات مورد نیاز از 460 زن متاهل 50-15 ساله شهر تبریز به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به دست آمده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که میزان گرایش به باروری دربین زنان در حد متوسط به پایین است. تحلیل های دو متغیره و چند متغیره نشان دادند باورهای مذهبی مهم ترین عامل درگرایش به باروری زنان است. به طوری که باتوجه به یافته های حاصل از رگرسیون چند متغیره، باورهای مذهبی با 21 درصد بیشترین سهم را در میزان گرایش به باروری زنان دارد و در مجموع 30 درصد گرایش به باروری توسط متغیرهای باورهای مذهبی، فرزند ایده آل، سرمایه اجتماعی، مدت اقامت در شهر تبریز و پایگاه اجتماعی تبیین می شود. در تحلیل مسیر، متغیر سن زن بیشترین اثر و متغیر پایگاه اجتماعی کمترین اثر را بر میزان گرایش به باروری زنان داشته است. در نهایت می توان نظریه های بونگارت، نوتشتاین، رانگ و بکر، و نیز نظریه های پایگاه اجتماعی، باورهای مذهبی و سرمایه اجتماعی را جهت تبیین رابطه عوامل اجتماعی با میزان گرایش به باروری مناسب دانست.
Iran as a transferring country from aging and developing points of view has quick fertility decline in recent years. Fertility relates to human’s biologic and social conditions. The aim of this study is the recognition of social factors related to tendency to fertility. Using survey, data are obtained from 460 married women 15 to 50 years in Tabriz with multi-stage cluster sampling. The results show religious belief is one of the most important factors in women’s tendency to fertility. As shown in the results of multi-stage regression, the major part of tendency to fertility is religious belief (21%) and in total, 30%of tendency to fertility is determined by religious belief, ideal child, social capital, and residence period in Tabriz and social status. The obtained data show that women age has maximum effect on fertility and social status has the minimum effect on it. Finally it can be concluded that Bongart, Noshtein, Rang and Beaker’ s theories and also social status theories , religious beliefs and social capital are appropriate in determining the relationship between social factors and tendency to fertility.
اخترمحققی، م. (1358). سرمایه اجتماعی.تهران: ناشر محققی.
اعزازی، ش. (1387). جامعهشناسی خانواده با تاکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دروران معاصر. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
پاتنام، ر. (1384). دموکراسی و سنتهای مدنی.ترجمه: م. دلنوازان. تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
تونکیس، ف؛ و همکاران. (1387). اعتماد و سرمایه اجتماعی. مترجم: م، دلفروز. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
جاوید، م؛ و دیگری. (1389). سرمایه اجتماعی و وضعیت آن در ایران.تهران: پژوهشکده فرهنگی اجتماعی.
حسینی، ح؛ و دیگری. (1388). تغییرات اندیشهای و تاثیر آن بر رفتار و ایدهآلهای باروری زنان کرد و ترک. فصلنامه پژوهش زنان. دوره هفتم، شماره 2، صص 84-55.
حسینی، ح. (1390). درآمدی بر جمعیتشناسی اقتصادی- اجتماعی و تنظیم خانواده. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
سراجزاده، ح؛ و دیگری. (1387). دین و نظم اجتماعی: بررسی رابطه دینداری با احساس آنومی و کجروری در میان نمونهای از دانشجویان. مسایل اجتماعی ایران. دوره 16، شماره 63، صص 105-72.
صادقیفسایی،س؛ و دیگری. (1392). تحلیل جامعهشناختی تاثیرات مدرن شدن بر خانواده ایرانی و ضرورت تدوین الگوی ایرانی اسلامی. زن در فرهنگ و هنر. دوره پنجم، شماره 1، صص 84-63.
عباسیشوازی، م. (1383). تحولات باروری در ایران. تهران: وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی.
عباسیشوازی، م؛ و دیگری. (1384). تغییرات خانواده و کاهش باروری در ایران. نامه علوم اجتماعی. شماره 25، صص 75-25.
عنایت، ح؛ و دیگری. (1392). مطالعه رابطه جهانی شدن فرهنگی و گرایش به باروری. فصلنامه زن و جامعه. دوره چهارم، شماره 2، صص 136-109.
قدرتی، ح؛ و دیگران. (1390). تحلیل سرمایه اجتماعی و باروری زنان در مناطق شهری سبزوار. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک. سال اول، شماره 4، صص 94-79.
قاسمیاردهائی؛ و دیگران. (1393). بررسی تطبیقی نگرش زنان متعلق به نسلهای مختلف در زمینه سن ازدواج و ترکیب خانواده. مطالعات زن و خانواده. سال دوم، شماره 1، صص 71-53.
کریمی، ی. (1373). روانشناسی اجتماعی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
کلانتری، ص؛ و دیگران. (1389).بررسی جامعهشناختی گرایش به فرزندآوری و برخی عوامل مرتبط با آن، مطالعه جوانان متاهل شهر تبریز. جامعهشناسی کاربردی. دوره 21، شماره 37، صص 104-83..
کلمن، ج. (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی.ترجمه: م، صبوری. تهران: نشر نی.
گیدنز، آ. (1378)جامعهشناسی. ترجمه: م، صبوری. تهران: نشر نی.
لوکاس، د؛ و دیگری. (1381). درآمدی بر مطالعات جمعیتی. ترجمه: ح، محمودیان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
میشل، آ. (1354). جامعهشناسی خانواده و ازدواج. ترجمه: ف، اردلان. تهران: انتشارات دانشکده علوم اجتماعی و تعاون.
مرکز آمار ایران. بررسی و تحلیل ویژگیهای جمعیتی کشور و استان ها بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن1390، www.amar.org.ir.
منصوریان، م؛ و دیگری. (1385). ترجیحات جنسی و گرایش زنان همسردار به رفتار باروری: مطالعه موردی شهر تهران. ویژهنامه جمعیت و توسعه. دوره بیست و چهارم، شماره 2، صص 146-129.
ملک، ح. (1386). جامعه شناسی قشرها و نابرابریهای اجتماعی.تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
هملیتون، م. (1377). جامعهشناسی دین. ترجمه: م، ثلاثی. تهران: انتشارات تبیان.
Becker, G. and Barro, R. (1986).Altruism and the Economic Theory of Fertility. population and Development Review. (12), P.p. 69-79.
Buhler, ch; Fratczak, E. (2004). Social Capital and Fertility Intentions: The Case of poland. Maxplanck Institute for Demographic research. 4 (3), P.p. 1-42.
Buhler, ch; philipov, D. (2005).Social Capital Related to Fertility: Theoretical Foundations and Empirical Evidence from Bulgaria.Vienna Yearbook of population Research, P.p. 53-81.
Ferjika, T; Westoff, ch. (2006).Religion, Religiousness and Fertility in the u. s and in Europe. Maxplanck Institute for Demographic research. 4 (3), P.p. 10-25.
Kaufmann, E. (2009).Islamism, Religiosity and Fertility in the Muslim World.Harvard university, New Yourk.
Matza, D. (1964). Sociological Mainstream Theories.Major Sociological Theoretical Approaches in Criminology, New York.
Mc Donald, P. (2000). Gender Eguity, Social Institutions and the Future of Fertility. Journal of Population Research. 17 (1), P.p. 1-15.
Ram, B. (2003). Fertility Decline and Social Change: New Trends and Challenges. Canadian Studies in population. 30 (2), P.p. 297-326.
Skaggs, S. (2006). Relation Marriages: Exploring the Relationship and Family Mascow.Russia.
United nation. (1990).Socio- economic development and fertility.V. 102: P.p. 3-8.