تحلیل گفتمان: با تاکید بر گفتمان انتقادی به عنوان روش تحقیق کیفی
محورهای موضوعی : جامعه شناسی
صمد کلانتری
1
,
محمد عباس‌زاده
2
,
موسی سعادتی
3
,
رعنا پورمحمد
4
,
نیر محمدپور
5
1 - استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی و احد شهرضا.
2 - استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه تبریز.
3 - کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی.
4 - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی.
5 - کارشناس ارشد جامعه‌شناسی.
کلید واژه: قدرت, ایدئولوژی, : تحلیلگفتمان, تحلیلگفتمان انتقادی,
چکیده مقاله :
تحلیل گفتمان، رویکردی میان رشته ای است که ریشه در زبان شناسی دارد. این اصطلاح برای اولین بارتوسط زلیک هریس به کار رفته است. هدف عمده تحلیل گفتمان این است که تکنیک و روش جدیدی را در مطالعه متون، رسانه ها، فرهنگ ها، علوم، سیاست، اجتماع و مواردی مانند آن به دست آورد. بنابراین، تحلیل گفتمان جزء روش های تحقیق کیفی بوده که جهت کشف معنای به کار رفته در متن یا سخن به کار می رود و از آن در زمینه های مختلف مانند سیاست، رسانه ها و ... استفاده می شود. رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی سیری تکوینی از تحلیل گفتمان در مطالعه های زبان شناختی است که تحلیل گفتمان را به لحاظ نظری و روش شناختی از سطح توصیف متون به سطح تبیین ارتقا داده است و به لحاظ محدوده تحقیق نیزگستره آن را ازسطح بافت موقعیت فرد به سطح کلان یعنی، جامعه، تاریخ و ایدئولوژی وسعت بخشیده است. در تحلیل گفتمان انتقادی نقد ایدئولوژی و قدرت بیش از سایر انواع تحلیل گفتمان مورد توجه قرار دارد. این مقاله در صدد است ضمن معرفی تحلیل گفتمان انتقادی، نظریه پردازان مطرح در این حوزه را به ایجاز معرفی نماید.
Discourse analysis, is an interdisciplinary approach that has its roots in linguistics. The term is used by “Zlykhrys" for the first time. The main goal of discourse analysis is to find the new technique in the study of texts, media, culture, science, politics, and society. The approach of critical discourse analysis is developmental of discourse analysis in linguistic studies which from individual and methodological points of view has upgraded the discourse analysis from description of texts to explanation level. In critical discourse analysis, the critique of ideology and power is considered more than the other types of discourse analysis. This article has sought the introduction of critical discourse analysis and the well-known theorists in this field.
آقاگلزاده، ف. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ اول.
آقاگلزاده، و دیگری. (1386). رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی.
آقاگلزاده، ف. (1386). تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات. SID.
بشیر، ح. (1385). تحلیل گفتمان دریچهای برای کشف ناگفتهها. تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ چهارم.
بهرامپور، ش. (1379). مقدمهتحلیل گفتمان انتقادی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها، چاپ اول.
تاجیک، م. (1377). متن، وانموده و تحلیل گفتمان(2). مجله گفتمان، سال اول، شماره اول.
فرقانی، م. (1382). راه دراز گذار. تهران: فرهنگ و اندیشه، چاپ اول.
فرکلاف، ن. (1379). تحلیل گفتمان انتقادی. ترجمه: پیران و همکاران. تهران: مرکزمطالعات و تحقیقات رسانهها.
فلیک، ا. (1387). تحقیق کیفی. مترجم: ه، جلیلی. تهران: نشرنی.
میرفخرایی، ت. (1383). فرایند تحلیلگفتمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
یارمحمدی، ل. (1383). گفتمانشناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.
Agiro, Christa P. (2009). Comparative Critical Discourse Analysis of Teacher Editions of Secondary American Literature Textbooks Adopted for Use in Christian and Public Schools, A dissertation presented to the faculty of the College of Education of Ohio University, In partial fulfillment of the requirements for the degree Doctor of Philosophy.
Amalsaleh, E. & Sajjadi, S. (2004). War representation in the Bush s September 11th speech, IJAL, Vol.7, No.1, PP:25-43.
Anataki, C. & Billing, M.G. & Edwards , D. & Potter , J.A. (2002). Discourse Analysis Means Doing Analysis: A Critique of six Analysis Shortcomings.
Arnowitz, S. & Giroux, H. A. (1991). Textual authority, culture, and the politics of literacy. In M. W. Apple & L. K. Christian-Smith (Eds.), The politics of the textbook (pp. 213-241). New York: Routledge.
Bhatia, V.K. & Flowerdew, J. & Jones, R. H. (؟). Approaches to Discourse Analysis, PP:1-17.
Budd, J.M. (1997). A critique of customer and commodity. College & Research Libraries, 58(4), 310-321.
Eric P. Jack, A. (2006). from methodological triangulation in management research, Management Research News, Department of Quantitative Analysis and Operations Management, College of Business Administration, University of Cincinnati. Cincinnati, Ohio, USA, Volume 29 Number 6 2006 pp. 345-357.
Fairclough. N. (2003). The Dialectics of Discourse, PP: 1-7.
Fairclough, N. (2003). Analysing discourse: Textual analysis for social research. New York: Routledge.
Groff, Ruth. (2004). Critical realism ,Post-positivism and the possibility of knowledge ,Routledge.
Hill, H. (2009). Outsourcing the public library: A Critical Discourse Analysis(Dissertation), the Faculty of the Graduate School at the University.
Hoepfner, Y. M. (2006). Critical Discourse Analysis.
Jones, Peter E. (2007). Why there is no such thing as ‘‘critical discourse analysis’’. Language & Communication27, pp. 337–368.
Khajeh, Z. & Khanmohammad, H. (؟). Transmission of Ideology through Translation: a Critical Discourse Analysis of Chosky s "Media control" and its Persian Translations, SID, PP:24-42.
Koosha, M,. & Shams, M.R. (2005). A Critical Study of News Discourse: Iran s Nuclear Issue in the British News Paper. IJAL, VOL.8, NO.2.
Leitch, S., & Davenport, S. (2005). The politics of discourse: Marketization of the New Zealand science and innovation system. Human Relations, 58(7), 891-912.
Phillips, Nelson., Graham., Janes. (2008). Applying Critical Discourse Analysis in Strategic Management Research, Organizational Research Metods. Volume 11, Number 4. PP: 770-790.
Rahimi, M. & Amalsaleh, E. (2008). Discoursive Representation of the Winner and Loser: The Case of Reports. IJAL , Vol.11 , No.1.
Sheyholislami, J. (2004) .Critical Discourse Analysis. Available http:// www.carleton.ca/cda.htm.
Van Dijk, T. A. (1998). Critical Discourse Analysis, To appear in Tannen. D. & Schiffrin, D. & Hamilton , H. (Eds) , Handbook of Discourse analysis (in preparation) , PP:352-371.
Wodak, R. (2002). Aspects of Critical Discourse Analysis , Azfal .36 , PP:5-31.
Wood, P. (2006), Successful Writing for Qualitative Researchers. second edition, Routledge.
Wortham, S. (2007). Education 645: Methods of Discourse Analysis.