تبیین مدل مطلوب سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در حوزه استعدادهای برتر و نخبگان

رمضان شریفی ¹ ( دانشجوی دکترای علوم سیاسی، سیاست‌گذاری عمومی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. )
مالک ذوالقدر ² ( استادیار گروه علوم سیاسی‌، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران (نویسنده مسئول). E- mail: [e-mail] )
سید فرشید جعفری ³ ( استادیار گروه علوم سیاسی‌، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. )

تاریخ ارسال : 1402/02/10 تاریخ تایید : 1402/05/28

کلید واژه: نخبگان, سیاست‌گذاری, استعداد برتر, مدل نهادی, مدل عقلائی, بنیاد ملی نخبگان,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین مدل مطلوب سیاست گذاری جمهوری اسلامی ایران در حوزه استعدادهای برتر و نخبگان بوده است. روش: این پژوهش از لحاظ جهت گیری در پی مفهوم پردازی و با رویکرد کیفی و کدگذاری نظری بر گرفته از تحلیل تم انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 30 مقاله و پایان نامه بوده که از مجموع 124 مقاله جستجو شده در پایگاه های اطلاعاتی علمی معتبر داخلی با استفاده از رویکرد هدف مند در بازه زمانی 1387 تا 1401 انتخاب شدند. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، الگوی غالب و حاکم بر فضای سیاست گذاری نخبگان در کشور الگوی نهادی بوده و بر نهادهای حکومتی معینی مانند رهبری، مجلس، ریاست جمهوری، دادگاه ها، و ... متمرکز است. بر اساس یافته های حاصل از تحقیق، الگوی عقلانی برای سیاست گذاری مطلوب نخبگان و استعدادهای برتر پیشنهاد شده است. الگوی پیشنهادی تحقیق تلفیقی از الگوی نهادی و عقلایی است که به نظر می رسد بتواند در مقابل نارسائی ها و محدودیت های کاربست مجزای الگوها پاسخگو و راهگشا باشد. نتیجه گیری: استفاده از الگوی سیاست گذاری بر مبنای عقلانی در کنار الگوی نهادی می تواند چالش ها و مشکلات گذشته را تا حدود زیادی بر طرف نماید، ثانیاً با بهره گیری از نتایج مطالعات مربوط به پژوهش، در جهت رشد و پیشرفت هر چه بیشتر این زمینه مثمر ثمر واقع گردد.

چکیده انگلیسی :

Background and purpose: The purpose of the present study was to outline the ideal policy situation of the Islamic Republic of Iran in the field of top talents and elites.Method: This research was conducted in terms of orientation following conceptualization and with a qualitative approach and theoretical coding derived from theme analysis. The research community included 30 articles and theses, which were selected from a total of 124 articles searched in reliable domestic scientific databases using a targeted approach in the period of 2017 to 2018.Findings: Based on the findings of the research, the dominant model governing the policy-making environment of elites in the country is "institutional model" and it is focused on certain governmental institutions such as leadership, parliament, presidency, courts, etc. Based on the findings of the research, an institutional and rational model has been proposed for the optimal policy of elites and top talents. The proposed research model is a combination of institutional and rational model, which seems to be able to respond to the inadequacies and limitations of individual models.Conclusion: The model of policy-making based on a rational basis can solve the challenges and problems of the past to a large extent, and secondly, by using the results of studies related to research, it can be fruitful for the growth and progress of this field as much as possible.

منابع و مأخذ:

اردلان، امید و الوانی، سیدمهدی. (1397). طراحی و تبیین الگوی مناسب شایسته‌سالاری در نظام‌های جذب و گزینش سرمایه‌های انسانی در دانشگاه‌های افسری ارتش ج.ا.ایران راهبرد دفاعی.16(2). 35-1.

الوانی، مهدی و فتاح شریف زاده(1396). فرایند خط مشی گذاری عمومی. تهران: دانشگه علامه طباطبایی.

بزرگ­زاده، سعیده، کاظمی پور، شهلا و رضا علی محسنی(1399). بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی موثر بر میزان گرایش نخبگان به مهاجرت خارج از کشور. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران.14(2).169-141.

تسلیمی، محمدسعید، میثم علی پور(1398). رویکردهای استعدادپژوهی در خط مشی­های نخبگانی کشور. فصلنامه مدیریت دولتی. 11(1). 150-123.

حاتمی، علی، جهانگیری، جهانگیر، سجاد فتاحی(1391).بررسی عوامل مرتبط با گرایش دختران تحصیل کرده به مهاجرت به خارج از کشور. زن و جامعه. 10(2). 

ذوالفقارزاده، محمد مهدیو  نجفی رستاقی،،حیدر. (1399). شناسایی رویکردهای راهبردی در خط‌مشی‌گذاری نخبگان در راستای کارآمدسازی نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی راهبرد29(3). 61-29. .

زندی، رضا، وکیل‌الرعایا، یونس، حیدریه، سید عبدالله. (1398). ارزیابی و ارجحیت عوامل مؤثر بر مدل نگهداشت نخبگان اعضای هیئت علمی وزارتین علوم و بهداشت با رویکرد ترکیبی دیمتل و فرآیند تحلیل شبکه‌ای فازی. دوفصلنامه تحقیقات سیاست جمعیت5(2).89-63.

عباس‌پور، عباس، رحیمیان، حمید، غیاثی ندوشن، سعید، نرگسیان، جواد. (1397). ارائه مدل انتخاب کارکنان مستعد در سازمان‌های دولتی. مدیریت دولتی، 10(4).

فاطمی امین، زینب­السادات(1396). تحلیل نهادی-ساختاری خروج نخبگان از کشور. رساله دکتری.دانشگاه فردوسی مشهد.

ملکشاهی، حجت الله، واعظ، نفیسه، تقی پور، فائزه. (1400). آسیب شناسی سیاستگذاری های جمهوری اسلامی ایران برای مهار مهاجرت نخبگان. ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران4(4). 290-271.

مقتدائی، مرتضی، علیرضا ازغندی(1394). آسیب­شناسی سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. فصلنمه تخصصی علوم سیاسی. 12(34). 26-7.

منتظرعطایی، محبوبه، اکبری، احمد، چرابین، مسلم، کریمی، محمد. (1398). ارائه مدل عقلانیت در سیاست گذاری نظامِ آموزشِ دانشگاه آزاد اسلامی. خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریت،10(3)، 1-10.

Tyskbo, D. (2021). Competing institutional logics in talent management: Talent identification at the HQ and a subsidiary. The International Journal of Human Resource Management, 32(10), 2150-2184.

Mehdi, A. (2020). YOUTH EMIGRATION AND THE BRAIN DRAIN FROM IRAN: REASONS, TRENDS AND DIRECTIONS. Вестник Нижегородского университета им. НИ Лобачевского. Серия: Социальные науки, (3 (59)), 52-59.

Bakewell, Oliver (1996). Refugee Repartriation in Africa: Toward a Theoretical Framework?. Occasional Paper 09 (96). University of Bath

Thordarson, seveinbjorn (2006). On methodological individualism. www. Sveinbjorn.org.

Green, Donald and Shapiro Lan(1994).the pathologies of Rational choice. New Haven, Conn:Yale University press.

Gourevitch,peter Alexis(1986).politics in hard times: comparative responeses to international Economic crises. Ithaca.N.Y: cornell university press.

Lieberman, Robert C. (2005). Shaping Race Policy: The United States in Comparative Perspective. Princeton, N.J.: Princeton University Press

Beck, C. T. (2002). Postpartum depression: A metasynthesis. Qualitative Health Research, 12 (4), 453 - 472.

 Zimmer, L. (2006). Qualitative meta‐synthesis: a question of dialoguing with texts. Journal of advanced nursing, 53(3), 311 - 318.

Abbas Pour, A; Rahimian, H; Ghiasi Nodooshan, S., & Nargesian, J. (2018). Presenting a Model to Select Talented Employee in State Organizations. Journal of Public Administration, 10 (4), P.p: 605-628.

2. Alwani, Seyed Mehdi; Sharifzadeh, Fattah. (2017). General Policy Making Process, Fifteenth Edition, Tehran Allameh Tabatabai University Press. (Persian).


3. Ardalan, O. & Alvani, S. M. (2018). Designation and Explanation of the Proper Model of Meritocracy in the Recruitment and Selection Systems of Human in the Officers' Academy of the I.R. of Iran Army. Defence Studies, 16 (2), P.p: 1-35.


4. Bakewell, Oliver. (1996). Refugee Repartriation in Africa: Toward a Theoretical Framework? Occasional Paper 09 (96). University of Bath.


5. Beck, C. T. (2002). Postpartum depression: A metasynthesis. Qualitative Health Research, 12 (4), P.p: 453 - 472.


6. Bozorg Zad, S; Kazemi Pour, S., & Ali Mohseni, R. (2020). Investigation of Socio-Economic Factors Affecting Elite Tendency to Emigrate Abroad. Strategic Studies on Youth ans Sports, 19 (48), P.p: 297-322.


7. Dye, T. R. (1978). Oligarchic tendencies in national policy-making: The role of the private policy-planning organizations. The journal of Politics, 40 (2), P.p: 309-331.


8. Fatemi Amin, Zainab Al Sadat. (2017). Institutional-structural analysis of the departure of elites from the country. Ph. D. Thesis. Faculty of Literature and Humanities.


9. Green, Donald and Shapiro Lan. (1994). The pathologies of Rational choice. New Haven, Conn: Yale University press.


10. Gourevitch, Peter Alexis. (1986). Politics in hard times: comparative responeses to international Economic crises. Ithaca. N.Y: cornell university press.


11. Hatami, A; Jahangiri, J., & Fattahi, S. (2012). Investigating Factor Related to Educate Girls’ Tenency to Migrate Abroad: A case Study of Girl Students ReEFERRING TO MIGRATION CENTERS IN SHIRAZ. SOCIOLOGY OF WOMEN (JOURNAL OF WOMAN AND SOCIETY), 3 (2 (10)), P.p: 55-80. SID. https://sid.ir/paper/ 169148/en.


12. Kamoche, K., & Leigh, F. S. (2022). Talent management, identity construction and the burden of elitism: The case of management trainees in Hong Kong. Human Relations, 75 (5), P.p: 817–841. https://doi.org/10.1177/0018726721996778


13. Lieberman, Robert C. (2005). Shaping Race Policy: The United States in Comparative Perspective. Princeton, N. J.: Princeton University Press.


14. Malekshahi, H; Vaez, N., & Taghi Pour, F. (2022). Pathology of the policies of the Islamic Republic of Iran to control the migration of elites. Political Sociology of Iran, 4 (4), P.p: 271-290. doi: 10.30510/psi.2022.313046.2571.


15. Mehdi, A. (2020). YOUTH EMIGRATION AND THE BRAIN DRAIN FROM IRAN: REASONS, TRENDS AND DIRECTIONS. Вестник Нижегородского университета им. НИ Лобачевского. Серия: Социальные науки, (3 (59)), P.p: 52-59.


16. Moghtadaie, M., & Azghandi, A. (2016). Pathology of Cultural Policy Making in Islamic Republic of Iran. Political Science Quarterly, 12 (34), P.p: 7-26.


17. Montazer Ataei, Mahbobeh; AKBARI, AHMAD; CHERABIN, MOSLEM., & KARIMI, MOHAMAD. (2019). The Rational Model in Policy Making of Islamic Azad University Education System. IRANIAN JOURNAL OF PUBLIC POLICY IN MANAGEMENT, 10 (35), P.p: 1-10. SID. https://sid.ir/paper/410119/en.


18. Taslimi, M. S; Alipour, M. (2019). Talent Research Approaches in I. R. Iran's Talent Policies. Journal of Public Administration, 11 (1), P.p: 123-150. (in Persian).


19. Thordarson, seveinbjorn. (2006). On methodological individualism. www. Sveinbjorn.org.


20. Tyskbo, D. (2021). Competing institutional logics in talent management: Talent identification at the HQ and a subsidiary. The International Journal of Human Resource Management, 32 (10), P.p: 2150-2184.


21. Zandi, R; Vakil Alroaia, Y., & Heydariyeh, S. A. (2019). Evaluation and preference of factors affecting the model of elite retention of faculty members of Science and Health Ministries with a combined of Dematel and Fuzzy network analysis process. Population Policy Research, 5 (2), P.p: 63-89. doi: 10.22034/jips.2019. 113852.


22. Zimmer, L. (2006). Qualitative meta‐synthesis: a question of dialoguing with texts. Journal of advanced nursing, 53 (3), P.p: 311-318.


23. Zolfagharzadeh, M. M., & Najafi Rastaghi, H. (2020). Identifying Strategic Approaches to Talents Policymaking in Order to Increase the Efficiency of the Governing System of the Islamic Republic of Iran. Strategy, 29 (3), P.p: 29-61.