بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی در ایران (مطالعه موردی: شهر تبریز)

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

علی مدبر خاک نژاد ¹ , کریم حسین زاده دلیر ² , بختیار عزت پناه ³

1 - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.
2 - استاد ، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران (نویسنده مسئول).
3 - استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند،دانشگاه آزاد اسلامی،مرند،ایران

تاریخ دریافت : 1399/12/09 تاریخ پذیرش : 1400/04/26 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: شهر تبریز, سیاست‌گذاری, توسعه‌ی فرهنگی, توسعه‌ی گردشگری, گردشگری تاریخی-فرهنگی,

چکیده مقاله :

گردشگری صنعتی است که بیشترین تبادلات فرهنگی در آن انجام می‌گیرد و یکی از اهداف توسعه‌ی آن ضمن رشد و توسعه‌ی اقتصادی، نمایش فرهنگ به دیگر جوامع، علی‌الخصوص از طریق توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی در شهر تبریز نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر شیوه‌ی اجرا، پیمایشی و از نظر زمانی، مقطعی می‌باشد. جامعه‌ی آماری تحقیق نیز شامل مدیران، مسئولان و کارشناسان حوزه‌ی گردشگری شهر تبریز بوده که حجم نمونه بر اساس روش دلفی 100 نفر برآورد شده است. همچنین به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک حداقل مجذورات جزئی در نرم‌افزار Warp-PLS و آزمون تی تک‌نمونه‌ای در نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که عدم توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی در شهر تبریز ناشی از نارسایی‌هایی در سطوح خرد و کلان می‌باشد. در سطح خرد می‌توان به کاستی‌های پروژه‌ها و برنامه‌های بازآفرینی شهری و در سطح کلان می‌توان به مؤلفه‌هایی همچون عدم وجود دیدگاه همه‌جانبه نگر و سیستمی، روابط سیاسی نامناسب و شکل‌گیری تصویر منفی از ایران در اذهان عمومی و تصدی‌گری دولت در بخش گردشگری اشاره کرد.

چکیده انگلیسی:

Tourism is an industry which most cultural exchanges take place, and one of its development goals, while economic growth and development is to show culture to other communities, especially through the development of historical-cultural tourism. According to imprtance of subject, the present study has been written with the aim of evaluating the planning and policy-making of historical-cultural tourism development in Tabriz metropolis. The research method in the present study is applied in terms of purpose, survey in terms of implementation method and cross-sectional in terms of time. The statistical population of the study also includes managers, officials and experts in the field of tourism of Tabriz, whose sample size is estimated based on the Delphi method of 100 people. Also, in order to analyze the data, has been used the technique of least squares in Warp-PLS software and sample t-test in SPSS software. Findings indicate that the lack of development of historical-cultural tourism in the city of Tabriz is due to inadequacies at the micro and macro levels. At the micro level, it can be attributed to the shortcomings of urban regeneration projects and at the macro level, we can point to components such as the lack of a comprehensive and systematic view, inadequate political relations, and the formation of a negative image of Iran in the public mind, and the government's tenure in the tourism sector.

منابع و مأخذ:

ابونوری، عباسعلی؛ اکبری، زهرا. (1393). طبقه‌بندی عوامل مؤثر بر شاخص‌های اقتصادی گردشگری خارجی، مطالعه موردی: کشورهای منتخب. جغرافیا و توسعه، سال دوازدهم، شماره 34، صص 56-33.

امیری، سروش؛ رجائی، زهرا. (1396). سیاست‌گذاری گردشگری و جایگاه بین‌المللی آن با تأکید بر احیای گردشگری در شهرستان مشهد. علوم سیاسی، دوره‌ی 13، شماره 41، صص 83-61.

حیدری چیانه، رحیم؛ رضاطبع ازگمی، سیده خدیجه؛ سلطانی، ناصر؛ معتمدی‌مهر، اکبر. (1392). تحلیلی بر سیاست‌گذاری گردشگری در ایران. برنامه‌ریزی و توسعه‌ی گردشگری، دوره‌ی 2، شماره 5، صص 32-11.

شجاعی، منوچهر؛ نوری، نورالدین. (1386). بررسی سیاست‌های دولت در صنعت گردشگری و ارائه‌ی الگوی توسعه‌ی پایدار صنعت گردشگری کشور. دانش مدیریت، دوره‌ی 20، شماره 78، صص 90-63.

کروبی، مهدی. (1382). فرهنگ و گردشگری. مطالعات مدیریت گردشگری، دوره‌ی 1، شماره 2، صص 47-21.

قصابی، حسن؛ آذر، علی؛ پناهی، علی. (1399). شناسایی پیشران‌های تأثیرگذار بر توسعه‌ی گردشگری در مناطق آزاد تجاری (مطالعه موردی: منطقه آزاد ارس). برنامه‌ریزی و توسعه‌ی گردشگری، دوره‌ی 9، شماره 32، صص 177-161.

نوین، علیرضا. (1396). تحلیلی بر اثرات باززنده‌سازی بافت‌های تاریخی فرهنگی کلان‌شهرها بر توسعه‌ی توریسم شهری، نمونه موردی: منطقه‌ی 8 کلان‌شهر تبریز، رساله‌ی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، استاد راهنما: کریم حسین‌زاده دلیر.

هاشمی، مناف؛ حسین­پور، سیدعلی. (1389). بازبینی و ارزیابی اثرات گردش­پذیری روستایی در رویکرد فراتحلیل. مدیریت شهری، شماره 26، صص 224-207.

وثوقی، منصور؛ آرام، هاشم؛ سلمانی، گودرز. (1391). بررسی موانع ساختاری در جهت شکل‌گیری و ارتقاء توسعه‌ی فرهنگی در ایران؛ چالش‌ها و راهکارها. مطالعات توسعه‌ی اجتماعی ایران، دوره‌ی 4، شماره 3، صص 86-81.

ویسی، هادی. (1396). بررسی سیاست‌گذاری صنعت گردشگری در قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره‌ی 7، شماره 25، صص 112-93.

Akkerman, S., & Bakker, A. (2011). Boundary crossing and boundary objects. Review of Educational Research, 81(2), 132–169.

Bramwell, B., & Lane, B. (2011). Critical research on the governance of tourism and sustainability. Journal of Sustainable Tourism, 19(4/5), 411–421.

Estol, J., Font, X. (2016).  European tourism policy: Its evolution and structure. Tourism Management, 52, 230-241.

Fazito, M., Scott, M., Russell, P. (2016). The dynamics of tourism discourses and policy in Brazil. Annals of Tourism Research, 57, 1-17.

Franklin, A., & Crang, M. (2001). The trouble with tourism and travel theory. Tourist studies, 1(1), 5–22.

Goeldner. C.R. & Ritchie. J.R. (2006). Tourism: Principles, Practices, Philosophies. Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey. Published simultaneously in Canada.

Hall. C.M. (1995). Tourism and Public Policy. Cengage Learning EMEA.

Hannam, K., & Knox, D. (2010). Understanding tourism: A critical introduction. Los Angeles, London: SAGE.

Jamal, T., & Camargo, B. (2018). Tourism governance and policy: Whither justice? Tourism Management Perspectives, 25, 205–208.

Kim, S., Bramwell, B. (2019). Boundaries and boundary crossing in tourism: A study of policy work for tourism and urban regeneration. Tourism Management, 75, 78-89.

King, E.M., & Jago, L.K. (2003). Urban tourism development and major events in Australia. Centre for Hospitality and Tourism Research Victoria University.

Nunkoo, R. (2017). Governance and sustainable tourism: What is the role of trust, power and social capital? Journal of Destination Marketing and Management, 6(4), 277–285.

Pachucki, M., Pendergrass, S., & Lamont, M. (2007). Boundary processes: Recent theoretical developments and new contributions. Poetics, 35, 331–351.

Quick, K., & Feldman, M. (2014). Boundaries as junctures: Collaborative boundary work for building effective resilience. Journal of Public Administration Research and Theory, 24(3), 673–695.

Richards, G. (2001). Cultural Attractions and European Tourism. Wallingford: CAB International.

Stefania, M.C., and Florin, M., & Daniela, A.R. (2009). Urban Tourism economice. Uoradea .ro/ anale/volume/2009/v2- economy.../27.pdf, 2009.

Stevenson, N., Airey, D., Miller, G. (2008). Tourism Policy Making: The Policymakers’ Perspectives. Annals of Tourism Research, 35(3), 732-750.

Stokes, R. (2004). A Framework for the Analysis of Events Tourism knowledge Networks. Hospitality and Tourism Management, 11, 108-123.

Tilly, C. (2004). Social boundary mechanisms. Philosophy of the Social Sciences, 34(2), 211–236.

UNWTO (2018) UN Tourism Highlights, 2018 Edition. https://www.e-unwto.org/doi/ book/10.18111/9789284419876, Accessed date: 31 July 2019.

UNWTO (2019). International Tourism Highlights. International tourism continues to outpace the global economy.

Volgger, M., Pechlaner, H., & Pichler, S. (2017). The practice of destination governance: A comparative analysis of key dimensions and underlying concepts. Journal of Tourism, Heritage and Services Marketing, 3(1), 18–24.

Abounoori, A., & Akbari, Z. (2014). Classification of factors affecting on economic indicators of International tourism. Geography and Davelopment Iranian Journal, 12(34), 33-56.

Akkerman, S., & Bakker, A. (2011). Boundary crossing and boundary objects. Review of Educational Research, 81(2), 132–169.

Amiri, S., & Rajaee, Z. (2017). Tourism policy and its international position with regard emphasis on service recovery in Mashhad City. Political Science Quarterly, 13(41), 61-83.

Bramwell, B., & Lane, B. (2011). Critical research on the governance of tourism and sustainability. Journal of Sustainable Tourism, 19(4/5), 411–421.

Estol, J., Font, X. (2016).  European tourism policy: Its evolution and structure. Tourism Management, 52, 230-241.

Fazito, M., Scott, M., Russell, P. (2016). The dynamics of tourism discourses and policy in Brazil. Annals of Tourism Research, 57, 1-17.

Franklin, A., & Crang, M. (2001). The trouble with tourism and travel theory. Tourist studies, 1(1), 5–22.

Ghasabi, H., Azar, A., & Panahi, A. (2020). Identifying influential drivers for tourism development in free trade zones (case study: Aras free zone). Tourism Planning and Development, 9(32), 161-177.

Goeldner. C.R. & Ritchie. J.R. (2006). Tourism: Principles, Practices, Philosophies. Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey. Published simultaneously in Canada.

Hall. C.M. (1995). Tourism and Public Policy. Cengage Learning EMEA.

Hannam, K., & Knox, D. (2010). Understanding tourism: A critical introduction. Los Angeles, London: SAGE.

Hashemi, M. Hosseinpour, S. A. (2010). Reviewing and evaluating the effects of rural tourism in the meta-analysis approach. Urban Management, 26, 207-224.

Heidari Chianeh, R., Rezatab, S. K., Soltani, N., & Motamedimehr, A. (2013). An Analysis of Tourism Policy Making in Iran. Tourism Planning and Development, 2(5), 11-32.

Jamal, T., & Camargo, B. (2018). Tourism governance and policy: Whither justice? Tourism Management Perspectives, 25, 205–208.

Karrobi, M. (2003). Culture and tourism. Tourism Management Studies, 1(2), 21-47.

Kim, S., Bramwell, B. (2019). Boundaries and boundary crossing in tourism: A study of policy work for tourism and urban regeneration. Tourism Management, 75, 78-89.

King, E.M., & Jago, L.K. (2003). Urban tourism development and major events in Australia. Centre for Hospitality and Tourism Research Victoria University.

Novin, A. R. (2017). Analysis of Effects Revitalizationhistorical–cultural context of metropolises on city tourism development (Case Study: historical-cultural context of Tabriz metropolis), Phd thesis in Geography and urban planning, Islamic Azad University, Marand Branch.

Nunkoo, R. (2017). Governance and sustainable tourism: What is the role of trust, power and social capital? Journal of Destination Marketing and Management, 6(4), 277–285.

Pachucki, M., Pendergrass, S., & Lamont, M. (2007). Boundary processes: Recent theoretical developments and new contributions. Poetics, 35, 331–351.

Quick, K., & Feldman, M. (2014). Boundaries as junctures: Collaborative boundary work for building effective resilience. Journal of Public Administration Research and Theory, 24(3), 673–695.

Richards, G. (2001). Cultural Attractions and European Tourism. Wallingford: CAB International.

Shojaee, M., & Nouri, N. (2007). Reviewing government policies in the tourism industry and presenting a model for sustainable development of the country's tourism industry. Knowledge Management, 20(78), 64-90.

Stefania, M.C., and Florin, M., & Daniela, A.R. (2009). Urban Tourism economice. Uoradea .ro/ anale/volume/2009/v2- economy.../27.pdf, 2009.

Stevenson, N., Airey, D., Miller, G. (2008). Tourism Policy Making: The Policymakers’ Perspectives. Annals of Tourism Research, 35(3), 732-750.

Stokes, R. (2004). A Framework for the Analysis of Events Tourism knowledge Networks. Hospitality and Tourism Management, 11, 108-123.

Tilly, C. (2004). Social boundary mechanisms. Philosophy of the Social Sciences, 34(2), 211–236.

UNWTO (2018) UN Tourism Highlights, 2018 Edition. https://www.e-unwto.org/doi/ book/10.18111/9789284419876, Accessed date: 31 July 2019.

UNWTO (2019). International Tourism Highlights. International tourism continues to outpace the global economy.

Veicy, H. (2018). The study of Tourism Industry in National Basic Laws of Islamic Republic of Iran. Strategic Studies of Public Policy, 7(25), 93-112.

Volgger, M., Pechlaner, H., & Pichler, S. (2017). The practice of destination governance: A comparative analysis of key dimensions and underlying concepts. Journal of Tourism, Heritage and Services Marketing, 3(1), 18–24.

Vosoghi, M., Aram. H., Salmani, G. (2012). Investigating structural barriers to the formation and promotion of cultural development in Iran; Challenges and solutions. Iran Social Development Studies, 4(3), 81-86.