بررسی جامعه‌شناختی نگرش جوانان مجرد به مسئله ازدواج موقّت: ارائه یک نظریه مبنایی
محورهای موضوعی : جامعه شناسیبهنام بشیری خطیبی 1 , فیروز راد 2 , علی باصری 3 , نوروز هاشم زهی 4
1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران،
واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران
2 - استادیار گروه جامعه شناسی ، دانشکده علوم اجتماعی ، دانشگاه پیام نور تبریز( نویسنده مسئول)
firouzrad@pnu.ac.ir
3 - استادیارگروه مردم شناسی واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی تهران ، ایران
4 - استادیارگروه جامعه شناسی واحد تهران شرق ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران
کلید واژه: نظریه مبنایی, ازدواج موقت, نگرش به ازدواج موقت, جوانان مجرد,
چکیده مقاله :
موضوع ازدواج موقت همواره یکی از چالش‌ها و ابهامات حوزه تشکیل خانواده بوده است. علی‌رغم این یکی از راه حل‌های شرعی و قانونی در کشور ماست تا برای افرادی که شرایط و امکانات ازدواج دائم برایشان میسر نیست، نیازها و خواسته‌های خود را برآورده سازند. هدف پژوهش حاضر مطالعه جامعه‌شناختی ازدواج موقت از منظر دانشجویان مجرد است. روش تحقیق حاضر کیفی- نظریه مبنایی است و از نظر نوع تحقیق نیز پژوهشی کاربردی است. مشارکت‌کنندگان در پژوهش شامل جوانان مجرد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران در سال تحصیلی 1398-1397 بودند که از میان آنها با روش نمونه‌گیری هدفمند تا حصول اشباع نظری با 17 نفر مصاحبه‌های عمیق و نیمه ساختاریافته انجام گرفت. بعد از اتمام فرایند تحلیل، برای اعتبار یافته‌ها از استراتژی بازبینی مجدد محقق و همکاران و اساتید صاحب‌نظر استفاده شد. همچنین نتایج و تمام مراحل انجام شده در اختیار برخی از مشارکت‌کنندگان در تحقیق داده شد تا به نقد و ارائه نظرات بپردازنند. تحلیل یافته‌ها به شکل گیری 49 مفهوم اولیه که بعد از تعدیل و تقلیل مفاهیم مشابه و یکسان در نهایت 20 مفهوم در 6 مضمون محوری (بعد قانونی، حقوقی، هویتی و شخصیتی، بعد انگیزشی، غریزی و در نهایت بعد شک اندازی مداوم) منجر شدند. بر اساس مقولات محوری، هسته اصلی پژوهش "نگرش و باورداشت دانشجویان به ازدواج موقت" که از جنبه انتزاع و جامعیت بالاتر برخوردار بود، شکل گرفت.
The issue of temporary marriage has always been a challenging and ambiguous matter.However, this type of marriage is one of the legitimate and legal solutions in our country for people for whom the conditions and possibilities of a permanent marriage are not present,so that they can meet their needs and requirements. The main objective of the current paper is to investigate in sociological terms the issue of temporary marriage from the point of view of single students.The current study is grounded theory study which utilizes an applied research methodology. The participants in the current study include single young adults who are students in Science and Research Branch of Islamic Azad University in Tehran in the educational year of 2019-2020. Among the participants, using a targeted sampling method, 17 semi-structured deep interviews were performed until theoretical saturation was reached. After the analysis process was completed, in order to validate the findings, the review strategy and expert professors were utilized. Moreover, all the phases of the study were presented to some of the participants in order to evaluate and comment on.The analysis of the data resulted in obtaining 49 initial concepts; however, after adjustments and elimination of similar and identical concepts, we finally reached 20 concepts categorized into 6 main themes (regulatory and legal aspect, identity and personality aspect, the motivational and instinctive aspect, and finally the constant doubt aspect).Based on the main concepts, the main core of the study was shaped as “the attitude and perception of students towards temporary marriage”
اسماعیل پور، فرزاد (1394) بررسی روان شناختی ازدواج موقت میان کسبه ، اصناف و بازاریان معتبر تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران : دانشگاه علامه طباطبایی.
ایمان، محمد تقی (1391) فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
پور تهرانی، مژگان (۱۳۷۸) ازدواج موقت، به هردو روی سکه بنگریم، مجله گزارش، شماره ۱۰۰، صص ۲۲-۲۴.
توده فلاح، معصومه؛ کاظمی پور، شهلا (۱۳۸۵) بررسی تاثیر نوسازی بر سن ازدواج با تأکید بر شاخص‌های جمعیت شناختی ازدواج در سطح کشور و ۷ استان منتخب، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال سوم ، شماره هشتم، صص ۱۰۵- ۱۳۱ .
جباریان ، حسن (1389) ازدواج دائم و موقت ، عوامل ، موانع و راه حل ها . کرمان : نشر پرتو.
حریری، نجلا (۱۳۸۵) اصول و روشهای پژوهش کیفی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
ریاحی، محمد اسماعیل (۱۳۹۱) شناسایی همبسته های اجتماعی میزان و دلایل موافقت یا مخالفت با ازدواج موقت، فصلنامه خانواده پژوهی، سال هشتم، شماره ۳۲، صص ۴۹۰-۵۰۹
ساروخانی، باقر (۱۳۸۶) مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده، انتشارات سروش ۷. شرفی، 7- محمدرضا طاهر پور، محمد شریف (۱۳۸۷) راهکارهای افزایش ازدواج و گسترش فرهنگ ازدواج آسان با تأکید بر رویکرد اسلامی، فصلنامه مهندسی فرهنگی، شماره ۱۷، صص ۵۳-۷۴
عباسی شوازی ، محمد جلال و رشوند، مرجان. (1396). سهم ارزش ازدواج بر وضعیت ازدواج زنان 20- 34 ساله شهر تهران، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 12(24)، 165-139.
عسکری ندوشن, عبّاس, عباسی شوازی, محمدجلال, پیری محمدی, مریم. (1395). سن ایده آل ازدواج و عوامل تعیین کننده‌ی آن در شهر یزد. فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق), 19(73 (پاییز 1395)), 35-63.
صانعی، صفدر (۱۳۶۰) بهداشت ازدواج از نظر اسلام، انتشارات جعفری
صیادپور، زهره (۱۳۸۳). ازدواج موفق بررسی رضایت از ازدواج در دانشجویان، فصلنامه روانشناسی تحولی، صص ۱۴۵- 157.
کلانتری, عبدالحسین, صادقی فسایی, سهیلا, رضانیا, صدیقه. (1393). مطالعۀ کیفی شرایط و زمینه‌های شکل‌گیری ازدواج موقت زنان، زن در توسعه و سیاست، 12(4)، 523-507.
کریمی، حسین،(1377) خیمه عفاف: بحث های تحلیلی درباره ازدواج موقت، نشر مولف.
مرادی، گلمراد و صفاریان، محسن.(1391). عوامل اجتماعی و اقتصادی مرتبط با افزایش سن ازدواج جوانان (مطالعه موردی شهر کرمانشاه) جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 3(7)، 108-81.
لقمان نیا، مهدی؛ خامسان، احمد آیتی، محسن خلیفه، مجتبی (۱۳۹۰). شناسایی مولفه‌های هویت ملی در برنامه‌های درسی براساس نظریه داده بنیاد، فصلنامه نوآوری های آموزشی، شماره ۴۰، صص ۳۳-۵۶
مجد، زهرا امین (۱۳۸۹). الگوی تقسیم جنسیتی نقش‌ها در خانواده خانواده هسته ای از دیدگاه پارسونز، دو فصلنامه بانوان شیعه، شماره ۲۳، صص ۹۵ - ۱۳۰
موسوی، سید حسین، (۱۳۸۶). نقدی بر ازدواج موقت در فقه عامه، تهران: انتشارات جامعه شناسان
میرخانی، عزت السادات (۱۳۷۹). مرزشناسی در ازدواج موقت، علوم اجتماعی، مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، شماره ۹، صص ۷- ۲۶.
محمدی سیف، معصومه و عارف، محمد. (1395). آسیب‌شناسی تأخیر در سن ازدواج جوانان ایرانی شناسایی و بررسی مهم‌ترین عوامل فردی، خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی(، مجله مهندسی فرهنگی، 10(86)، 89-74.
Bedar, Luke; D. Jose & Lamarche (2002) Social Psychology. Translated by H. Ganji. Tehran: Savalan Publication.
Creswell, J. W (2013) Research Design: Quantitative, Qualitative, and Mixed Methods, London: Sage.
Dixon, R. (2009) “Explaining Cross Cultural Variations in Age at Marriage and Proportions Never Marrying”. Population Studies, 25 (2): 215-233.
Gotman, J (1993) The rotes of conflict engagement, escalation and avoidance in marital interaction: a longitudinal view of hive type of couples, Journal of Counseling and Clinical Psychology,P: 6- 17.
Glaser, B. & Strauss, A. (1998) The Discovering of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Chicago: Aldine.
Lucas, H. (2018). A Grounded Theory Qualitative Research Approach to Understanding Enduring Marriage.
Markman, H. J (2008) Preventing marital distress through communication and conflict management training, Journal of counseling and clinical psychology, P(11).
Smith, E. R, & Mackie, D. M. (2010). Social Psychology, Philadelphia: Psychology Press.
Weeks, J.R. (2002) Population: an Introduction to Concepts and Issues. Eighth Edition, Wad Worth.
Westoff, Charles F. (2010) “Age at Marriage, Age at First Birth an Fertility in Africa”. Washington D.C.: The World Bank.
_||_