تأثیر یوگا بر نشانه‌های نقص‌توجه و بیش‌فعالی-تکانشگری در دانش‌آموزان پسر دورة ابتدایی دارای اختلال نقص‌توجه/ بیش‌فعالی

محورهای موضوعی : تربیتی

مهسا احدیان ¹ , حمید پورشریفی ² , محمد مهدی میرلو ³

1 - کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
2 - دانشیار روانشناسی سلامت دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ایران.
3 - کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه تبریز ، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1394/07/09 تاریخ پذیرش : 1396/12/21 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: بیش‌فعالی-تکانشگری, نقص‌توجه, یوگا, دانش آموزان پسر دورة ابتدایی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش تعیین تأثیر یوگا بر نشانه‌های الگوهای بی‌توجهی و بیش‌فعالی در کودکان دارای نشانگان اختلال نقص‌توجه/ بیش‌فعالی در قالب طرح آزمایشی بین گروهی با گروه آزمایش و کنترل بود. از میان دانش‌آموزان سه مدرسة ابتدایی پسرانة شهر زنجان،20 نفر از کودکان 7 تا 11 سال که در یکی از مقیاس‌های بیش‌فعالی-تکانشگری یا بی‌توجهی و یا هر دو، بر اساس ارزیابی معلمان توسط مقیاس درجه‌بندی کانرز و ارزیابی والدین توسط مقیاس علائم مرضی کودکان نمرة بالاتر از برش به دست آوردند، انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. جلسات یوگا به مدت 12 جلسه، دو جلسه در هفته، برای گروه آزمایش برگزار شد. در پایان، هر دو گروه با پرسشنامة علائم مرضی کودکان فرم والدین و مقیاس کانرز فرم معلمین سنجیده شدند. یافته‌ها با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌ها تفاوت معناداری بین گروه آزمایش و کنترل در میانگین‌های هر یک از مقیاس‌های نقص‌توجه و بیش‌فعالی-تکانشگری در پرسشنامه‌های علائم مرضی کودکان فرم والدین و مقیاس کانرز فرم معلمین نشان دادند (05/0>P).

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to determine the effect of yoga on reducing each pattern of inattention and hyperactivity-impulsivity symptoms in elementary school-ageboys with attention deficit hyperactivity disorder. Between-subject experimental design was employed. Participants were 20 students, aged 7-11 years, met thecriteria for inclusion in the study (cut of score in the Conner’s Teacher Rating Scale (Conner, 1969) and parent’s form of Children Symptom Inventory (Sprafkin & Gadow, 1984) questionnaire). They were randomly assigned to a 12 session yoga group or a control group and were assessed pre and post intervention on the parents form of Children Symptom Inventory and Conner’s Teacher Rating Scale. The yoga sessions were held twice a week. Multivariate Covariance Analysis (MANCOVA) model was applied using SPSS software version 19. Results showed significant differences between the control and yoga groups in the post test average scores for the parent’s form of Children Symptoms Inventory and the Conner’s Teacher Rating Scale. In his study it was revealed that yoga sessions reduce the symptoms of children with attention deficit hyperactivity disorder’s symptoms (P<0.05).

منابع و مأخذ:

توکلی‌زاده، ج (1375). بررسیهمه‌گیرشناسیاختلالاترفتارایذاییوکمبودتوجهدانش‌آموزان دبستانیشهرگناباد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.

رضایی، م.، میرلو، م. م؛ و نظری، م. ع. (1394). ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس درجه‌بندی کانرز - فرم معلم در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی شهر زنجان، فصلنامة اندیشه‌های نوین تربیتی، 11، 1.

سعادت، م. (1390). کدام‌یک از نشانه‌های اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی با مداخله‌های یوگا و بازی‌درمانی تغییر می‌کند؟ فصلنامهایرانیکودکان استثنایی، ۱۱، 56-45.

محمد اسماعیل، آ. (1383). بررسی اعتبار، روایی و تعیین نقاط برش اختلال‌های پرسشنامة علائم مرضی کودکان (CSI-4) بر روی دانش آموزان 6-14 سالة مدارس ابتدایی و راهنمایی شهر تهران. تهران: انتشارات پژوهشکدة کودکان استثنایی، سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی کشور.

مش، آ؛ و وولف د. ای. (2008). روانشناسی مرضی کودک. ترجمة ‌م. م. مکی‌آبادی و آ. فروع‌الدین عدل. تهران: رشد.

میرلو، م. م. (1391). مقایسة تأثیر محرک‌های دارای بار هیجانی متفاوت بر ادراک زمان کودکان دارای اختلال نقص توجه-بیش فعالی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه سراسری تبریز، تبریز.

نجمی، ب. (1386). کیفیت عصب-روانشناختی نقص توجه-بیش فعالی. فصلنامة تحقیقات علوم رفتاری، 5، 1، 56.

نیرانجاناندا، س. (1999). یوگا و تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان. ترجمه ج. موسوی نسب. تهران: انتشارات فراروان.

American Psychiatric Association (2013). Diagnosis and Statistical Manual of Mental Disorder (Fifth Edition) DSM-5, (P. 32).

Balasubramaniam M., Telles S. & Doraiswamy P. M. (2013) Yoga on our minds: ASystematic review of yoga for neuropsychiatric disorders. Front Psychiatry 3:117.

Barkley, R., A. (2003). Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in: Mash, E., &Barkley, R. A. (Eds). Child Psychopathology. New York: Guilford.

Conners, C. A. (1969). Teacher rating scale for use in drug studies in children. American Journal of Psychiatry. 1969(26): 884–888.

Davids, E.& Gastpar, M. (2005). “Attention deficit hyperactivity disorder and border line personality disorder”. Progressive Neuropsychopharmacology and Biology of Psychiatry, 29.

Durston S, van Belle J, de Zeeuw P (2011). Differentiating frontostriatal andfronto-cerebellar circuits in attention-deficit/hyperactivity disorder. Biological Psychiatry 69: 1178-1184.

Flisek, L. (2001). Teaching yoga to young school children. Positive Health, 70, 50-54

Hariprasad V. R., Arasappa R., Varambally S., Srinath S. & Gangadhar B. N. (2013). Feasibility and efficacy of yoga as an add-on intervention in attention deficithyperactivity disorder: An exploratory study. Indian Journal of Psychiatry 55: S379-384.

Harrison, L., Manocha R.& Rubia, K. (2004). Sahaja yoga meditation as a family treatment programme for children with attention deficit-hyperactivity disorder. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 9, 479-497.

Jensen, P. & KennyD. (2004). The effect of yoga on the behavior of boys with Attention-deficit/hyperactivity disorder(ADHD). Attention Disorders, 7, 206-216.

Mehta S., Shah D, Shah K., Mehta S., Mehta N., Mehta V., Mehta V., Motiwala S.,  Mehta N. & Mehta D. (2012). Peer-mediatedmultimodal intervention program for the treatment of children with ADHD in India: one-year followup. International Scholarly Research Notices: Pediatric2012: 168-419.

Newberg, A. B.& Iversen, J. (2003). The neural basis of the complex mental task of meditation: neurotransmitter and neurochemical considerations. Medical Hypotheses, 61(2), 282-291.

Santangelo White L. (2009). Yoga for children. Pediatric Nursing. 35 (5).

Telles, S. (2010). Effect of yoga on mental health in children.

Toplak, M. E., Dockstader, C., & Tonnock, R. (2006). Temporal information processing in ADHD: Findings to date and new methods. Neuroscience Methods, 151, 15-29.

Vrabel, J. (2009). Senseof time, inhibition and working memory in college-aged.