تأملی بر موانع تفکر انتقادی در برنامه درسی آموزش متوسطه

محورهای موضوعی : پژوهش در برنامه ریزی درسی

وحیده علی پور ¹ (1دانش آموخته دکترای برنامه ریزی درسی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران)
مریم سیف نراقی ² (استاد گروه علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات تهران. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران)
عزت اله نادری ³ (استاد گروه علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات تهران. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران)
علی شریعتمداری ⁴ (استاد گروه علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات تهران. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران)

تاریخ دریافت : 1396/07/25 تاریخ پذیرش : 1396/07/25 تاریخ انتشار : 1392/01/01

کلید واژه: تفکر انتقادی, آموزش متوسطه, برنامه درسی,

چکیده مقاله :

هدف مقاله حاضر، بررسی کیفی و کمی یا همان روش ترکیبی (Mix metod) موانع تفکر انتقادی در برنامه درسی آموزش متوسطه از دید متخصصان برنامه درسی با تأکید بر مهارت‌های تجزیه وتحلیل، ترکیب، ارزشیابی و قضاوت است. گرایش مورد نظر در پژوهش کیفی نظریه زمینه‌ای (Gt) و روش پژوهش کمی روش تحقیق پیمایشی است. جامعه مورد بررسی در بخش کیفی را متخصصان برنامه درسی شاغل در آموزش و پرورش که بر دوره متوسطه اشراف دارند، تشکیل می‌دهند که از این جامعه با نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع 18متخصص برنامه درسی به عنوان موردهای مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه‌های عمیق بود. در بخش کمی جامعه مورد بررسی کلیه متخصصان برنامه درسی و دبیران مقطع متوسطه شهر تهران است و حجم نمونه با عنایت به جدول مورگان برای کارشناسان 97 نفر و برای دبیران 375 نفر بر آورد گشت. از روش نمونه گیری تصادفی ساده برای انتخاب کارشناسان و خوشه‌ای چند مرحله‌ای برای انتخاب دبیران استفاده شد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته 24 سؤالی بر مبنای مقیاس 5 گزینه‌ای لیکرت است. جهت تحلیل داده‌ها آزمون T تک نمونه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش کیفی بیانگر آن است که مقولاتی مانند سیاست‌ها و رسالت‌های نظام آموزشی و شرایط اجتماعی ـ فرهنگی جامعه و شرایط موجود در زمینه تربیت معلم، محتوا، اهداف و روش تدریس از موانع تفکر انتقادی است و نتایج پژوهش کمی در تأیید نتایج پژوهش کیفی حاکی از آن است که کم توجهی به پرورش مهارت‌های تجزیه و تحلیل ،ترکیب، ارزشیابی و قضاوت از موانع عمده در مسیر پرورش تفکر انتقادی به شمار می‌رود.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study is to investigate the factors that hinder critical thinking in the Iran high school curriculum. Both qualitative and quantitative research methods were exploited in this research. In the qualitative part, curriculum development experts participated through the deep interviews. 18 experts (educationalists) were chosen as the cases for study through biased sampling. For the quantitative episode, 97 curriculum development experts and 375 high school teachers in Tehran completed a questionnaire developed by the researchers. The qualitative results were concluded to a total of 27 primary concepts and seven main issues. The quantitative results were revealed that developing critical thinking in high school associated with some barriers, such as low attention paid to the skills of analysis, synthesis, ambiguity tolerance, risk taking, and accepting the opponent views.