تحقق‌پذیری طراحی‌ شهری اکولوژیکی در بافت‌های‌ تاریخی براساس ارزش‌های بومی-جهانی (موردکاوی: طراحی اکوپارک شهری در محله‌ی سنگلج تهران)

محورهای موضوعی : طراحی شهری

سمانه محسنی ¹ , محمود رضایی ²

1 - دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/08/22 تاریخ پذیرش : 1402/09/28 تاریخ انتشار : 1402/09/30

کلید واژه: منابع انرژی تجدیدپذیر, تکنیک چشم‌اندازسازی مشارکتی, محله چرخه ای, اکوپارک شهری, بافت تاریخی محله سنگلج تهران,

چکیده مقاله :

سهم کلان‌شهرها در افزایش بی رویه مصرف انرژی، آلودگی‌های زیست محیطی و تهدید منابع طبیعی تجدیدناپذیر غیرقابل انکار است. بنابراین ضروری است تا طرح های اکولوژیکی با رویکرد انرژی به‌ویژه برای بافت های تاریخی شهر تهران تنظیم شود. این بافت ها افزون ‌بر مسائل زیست محیطی، دچار مهاجرت‌فرستی شده اند. ازهمین‌رو، پرسش اصلی این است که در بافت‌های ارزشمند تاریخی کشورمان که در سطح میراث تاریخی-اکولوژیکی جهان مطرح بوده اند، چگونه می توان به تحقق طراحی ‌شهری با رویکرد انرژی تجدیدپذیر نائل آمد. هدف پژوهش طراحی تحقق پذیر و کاربردی با تشویق بازگرداندن مردم به این بافت‌ها در راستای تولید و استفاده منابع انرژی‌ تجدیدپذیر، کاهش آلودگی و تأکید به ارزش های تاریخی است. روش پژوهش کیفی، طراحی محور با راهبرد موردکاوی شامل تکنیک هایی از آینده پژوهی مثل چشم اندازسازی، شبیه سازی سه بعدی و دلفی است. محله‌ سنگلج در بافت تاریخی مرکزی تهران در حصار طهماسبی زیر مجموعه حصار ناصری انتخاب شده است. پس از طی مراحل سه‌گانه‌ی طراحی(سنجش‌وضعیت، چشم‌اندازسازی و عملیات)، با تکنیک دلفی، تحقق‌پذیری چشم‌انداز و عملیات در دورهای متوالی، از طریق طراحان و پژوهشگران شهری-معماری کشوربا تخصص‌های انرژی، مرمت شهری، محیط‌زیست، ترافیک و زمین شناسی(قنات) گلچین، سنجیده و به اجماع رسیده است. از یافته های پژوهش این است که چشم اندازسازی مشارکتی یعنی کنشگری مردم و نهادهای مرتبط، امکان تحقق طراحی یک اکوپارک شهری با رویکردهای انرژی، اکولوژیکی و تاریخی را تسهیل می بخشد و آینده ای با اقتصاد و محله چرخه‌ای برای تهران فراهم می‌سازد. راهبردهایی مثل خیابان کامل، بهره گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر شامل استفاده از آب های رها، تابش خورشید و باد، به‌همراه اقدامات منطبق با پیشینه غنی تاریخی محله مثل باغ ها و قنوات ایرانی بررسی و به حامیان پژوهش پیشنهاد شده است.

چکیده انگلیسی:

Megacities are highly responsible for the emissions of environmental pollution, energy overconsumption, and the threat of non-renewable natural resources. Therefore, it is vital to develop the ecological design indicators with an energy approach, especially for the historical urban fabrics, which in addition to environmental issues, have witnessed the migration of indigenous people as a result of physical and cultural degradation. Therefore, this article seeks ways to implement urban design with a renewable energy approach in urban historic contexts, which can be noticeable at the level of the world’s heritage. The research aims to encourage young and active people to live in the neighborhood with a green and sustainable lifestyle respecting energy sources, reducing pollution, and improving local identities at a global level. It thus studies the plausible futures with a series of techniques including Delphi, design solutions, and visioning with a case study method. The case of research is Downtown Tehran focusing on Sangelaj Neighborhood, somewhere between Tahmasebi’s and Naseri’s fortifications. After going through the three stages of design solutions, including context appraisal, vision, and action plans, a Delphi technique evaluates solutions in three consecutive rounds. Panelists including professional urban and architectural designers, as well as experts in urban energy, restoration, environment, traffic, and geology reached a consensus. Findings show that participatory visioning techniques, which mean engaging urban actors such as people and organizations, will improve the implementation of an urban eco-park, with energy, ecological and historical approaches. It thus provides a circular economy and circular neighborhood. The article then proposes strategies such as the complete street, and the use of renewable energies including recycling wastewater, using solar energies, and wind power. These suggestions will highlight the rich historical and natural background of the neighborhood such as Iranian gardens and aqueducts.

منابع و مأخذ:

ابی‌زاده, الناز. (1389). نگرشی بر قنات با محوریت آموزش و احیاء فناوری بومی، فرهنگ و معماری ایرانی. آرمانشهر، دوره 3(5)، 1-22.

اشرفی، یوسف و ملک‌زاده، علی. (1389). چشم‌اندازسازی مشارکتی در فرآیند راهبرد توسعه شهری (CDS)، نمونه مورد مطالعه: شهر مراغه. مدیریت شهری، شماره 25، 186-169.

اصغری، علیرضا؛ ابراهیمی‌اصل، حسن؛ ملکی گاوگانی، آیدا و ستاری, حسن. (1400). ارزیابی محله پایدار شهری با ساختمان‌های صفر انرژی در محله ولی‌عصر تبریز. فصلنامه شهر پایدار، دوره 4(2)، 106-91.

بیگدلی، مهرناز. (1386). شش روش نوین تحقیق برای مدیریت و برنامه‌ریزی. پیام مدیران فنی و اجرایی، شماره 21, 53-47.

پاشایی‌زاد، حسین. (1386). نگاهی اجمالی به روش دلفی. فصلنامه پیک نور- علوم انسانی, سال ششم(2)، 79-63.

پهلوان‌زاده، حمیده و محمدی استاد کلایه، امین. (1392). جایگاه پارک‌های اکولوژیک در گسترش پایدار گردشگری شهری. اولین همایش ملی مدیریت منابع طبیعی. گنبد کاووس: دانشگاه گنبد کاووس.

پوراحمد، احمد؛ اباذری، نسرین؛ حیدری، اصغر و غنی‌زاده، هادی. (1396). تحلیل اکولوژی شهر تهران با تاکید بر شاخص‌های اکولوژی امنیتی. دوفصلنامه کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، سال ششم(1)، 148-119.

ترابی، قاسم و پیام، فرشته. (1396). چالش انرژی‌های فسیلی و تبیین لزوم سرمایه‌گذاری بر انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران. فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال پنجم(20)، 170-153.

جمعه‌پور، محمود؛ اتحاد، سیده شبناز و نوریان، فرشاد. (1397). بومی‌سازی الگوی شهر اکولوژیک براساس آینده‌پژوهی سناریو مبنا (نمونه موردی شهر بجنورد). فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، سال سوم(7)، 30-1.

جمعه‌پور، محمود؛ خدایی، نسترن و البرزی، آرش. (1394). کاربرد فرآیند چشم‌اندازسازی از دیدگاه مشارکتی - نمونه موردی شهر سرخرود. کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی (21-1). تهران: مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما.

حاجی زرقانی، مریم؛ لقایی، حسنعلی؛ حبیب، فرح و منوری، مسعود. (1386). نقش و عملکرد اکوپارک‌ها در دنیای امروز. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 11(4)، 648-639.

حائری، ساناز و اسماعیل‌دخت، مریم. (1401). مقیاس‌های تعامل منظر شهری با اکولوژی شهری در برنامه‌های توسعه‌ی شهری. مجله‌ی منظر، دوره 14(59)، 73-58.

حسیبی، علیرضا؛ فلاح فربد، شیلا و لقایی، حسنعلی. (1390). ارایه اصول و راهکارهای باززنده‌سازی پارک‌ها در بافت‌های قدیمی شهر، با حفظ هویت تاریخی و فرهنگی. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 16(3)، 154-137.

حق‌جو، روسانا و رضایی، محمود. (1401). سنجش کمی-تطبیقی پیاده‌پذیری شهری براساس مولفه‌های توسعه‌پایدار. فصلنامه‌ی رهپویه‌ی معماری و شهرسازی، دوره اول(2)، 22-7.

حیدرنتاج، وحید و منصوری، سید امیر. (1388). نقدی بر فرضیه الگوی چهارباغ در شکل‌گیری باغ ایرانی. باغ نظر، سال ششم(12)، 17-30.

خاکساری، علی؛ ناصری، الناز و صفارزاده، محمود. (1393). امکان‌سنجی و اجرای طرح خیابان کامل در ایران برای دستیابی به توسعه پایدار محله محور. مهندسی حمل‌و‌نقل، سال ششم(2)، 278-271.

دارابی، حسن؛ باژدار، یاسر و احسانی، امیرهوشنگ. (1401). طراحی اکوپارک کوهستانی مبتنی بر خدمات منظر (نمونه‌ی موردی شاداب کوه طرهان). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره‌ی 54(1)، 192-173.

دبیری، مریم و مثنوی، محمدرضا. (1394). از توسعه‌ی شهری تا شهرسازی اکولوژیک منظرگرا. منظر، دوره 7(32)، 73-66.

دراهکی، آذین؛ ملکیان، منصوره و پورمنافی، سعید. (1398). مکان‌یابی اکوپارک در منطقه مرکزی استان اصفهان. بوم‌شناسی کاربردی، سال هشتم(2)، 59-47.

رزاقیان، فرزانه و رهنما، محمد رحیم. (1399). تحلیل شاخص‌های شهر اکولوژیک در ساختمان‌های بلندمرتبه‌ی کلان‌شهر مشهد. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره دهم(40)، 103-88.

رضایی، محمود. (1402). آنالوطیقای طراحی (بازنگری انگاره‌ها و پنداره‌ها در فرآیند طراحی فرم و فضای معاصر). تهران: انتشارات اول و آخر.

رضایی، محمود. (1400). (بسیج دانش) در اعتلای ارزش‌های بالنده میهنی-آیینی(مورد پژوهش: مرور سرفصل ارشد طراحی‌شهری). اولین همایش ملی علوم انسانی و حکمت انسانی (22-1). تهران: سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی.

رضایی، محمود. (1402). پنج شرط مقدم بر روش شناسی برآمده از حکمت اسلامی-ایرانی در معماری و شهرسازی. تهران: انتشارات اول و آخر.

رضایی، محمود. (1397). پیشنهادات و خلاصه گزارش همکاری دانشکده با شهرداری منطقه 12 شهر تهران. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی واحد تهران مرکزی.

رضایی، محمود. (1397). سیر پیشرفت و گرایش طرح‌های شهری جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، سال سوم(4)، 66-35.

رضایی، محمود. (1399). مردم: «فرا معیار درونی» موفقیت طرح‌ها(مرور سه دهه و نیم طرح‌های شهری تهران از دهه 1360 شمسی). معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دوره 13(31)، 252-241.

رنجبر، مهسا و زرگریان، سید مجید. (1394). بررسی پارک‌های اکولوژیک (اکوپارک). همایش ملی معماری شهرسازی عمران و گردشگری توسعه‌پایدار شهری (11-1). قزوین: کانون سراسری انجمن‌های صنفی مهندسان معمار ایران.

روحانی فرحمند، اشکان و تیزقدم غازانی، مصطفی. (1394). بررسی فنی و اقتصادی هزینه‌های استفاده از آب خاکستری در ساختمان‌های بلند مرتبه ایران. نشریه آب و فاضلاب، دوره 28(3)، 22-13.

زیاری، کرامت‌الله؛ سعیدی راد، مجید و حیدری، سامان. (1395). ارزیابی میزان مشارکت شهروندان در مدیریت محله‌ای(مطالعه موردی: محله سنگلج شهر تهران). فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال 6(19)، 95-85.

زیاری، کرامت‌الله؛ قاسمی، سعید؛ مهدیان، معصومه و مهدی، علی. (1392). CDS، رویکردی مشارکتی در فرآیند چشم‌اندازسازی توسعه شهری (مورد پژوهش: شهر مهاباد). نشریه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 20(53)، 201-167.

سلیمانخانی، علیرضا. (1401). شناسایی ابزارهای خط‌مشی‌گذاری در جهت توسعه‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران. نشریه هنر مدیریت سبز، دوره 1(1)، 86-73.

(1388). سند توسعه محلات شهرداری منطقه 12 تهران. تهران: شرکت آپرین گرافیک.

شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت ایران. (1398). مجموعه کتاب‌های ساختمان. ifco.ir: http://www.ifco.ir/index.php/building. بازیابی شده در تاریخ 20 بهمن 1401.

شیلدز، جنیفر؛ ادیبی، علی‌اصغر و فرقانی‌فر، بهین. (1396). تکه‌انگاری و معماری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

صابری، عاطفه و  برون، سارا. (1399). تحلیلی بر روند پیشرفت شاخص‌های توسعه‌پایدار در ایران و جهان. کنفرانس بین‌المللی مطالعات بین رشته‌ای در مدیریت و مهندسی، دوره 3 (20-1). تهران: موسسه پژوهش مدیریت مدبر.

صریحی، سعاد؛ فیضی، محسن و مهدی‌زاده سراج، فاطمه. (1401). اولویت راهکارهای بهسازی نما به منظور بهره‌وری انرژی در ساختمان‌های اداری موجود شهر تهران. مجله‌ی منظر، 14(59)، 39-30.

صفری، محمد و دقیقی، غزال. (1395). بررسی جنبه نمادین آب در معماری ایران باستان. سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی. برلین: موسسه مدیران ایده پرداز کارین.

عشقی‌زاده، مسعود و نورا، نادر. (1389). تعیین محل مناسب احداث سد زیرزمینی بر روی قنات (مطالعه موردی قنات دهن‌چنار حوزه آبخیز کلات شهرستان گناباد). مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، جلد هفدهم(3)، 64 - 45.

علی‌زاده قناد، نازنین و مبهوت، محمدرضا. (1394). بررسی اصول توسعه پایدار در تبیین جایگاه شهر پایدار. همایش بین المللی نوآوری و تحقیق در هنر و علوم انسانی. موسسه سفیران فرهنگی مبین.

عیدیان، سمیه. (1400). بررسی الگوی ساخت شهر پایدار با تکیه بر معماری سبز و فناوری‌های نوین. نشریه هنر مدیریت سبز، دوره 1(2)، 87-108.

فاضلی، عبدالرضا. (1393). کاربرد انرژی‌های تجدیدپذیر در بخش حمل‌و‌نقل کشور ایران. فصلنامه انرژی ایران، دوره 18(1)، 68-55.

فراستخواه، مقصود. (1392). چارچوبی مفهومی برای برنامه‌ریزی مبتنی بر آینده اندیشی در دانشگاه. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 69، 21-1.

فرقانی فر، بهین و حسن زاده، مجتبی. (1394). بررسی فرآیند طراحی معماری به شیوه تکه‌انگاری. همایش بین‌المللی معماری، عمران و شهرسازی در هزاره سوم (10-1). تهران: کانون سراسری انجمن‌های صنفی مهندسان معمار ایران.

قربانی‌پارام، محمدرضا و رضایی، محمود. (1400). بررسی افزایش امنیت محله با هوشمندسازی و اولویت‌بندی شاخص‌های آن براساس ادراک ساکنان محله سنگلج تهران از حمل‌و‌نقل. فصلنامه علمی دانش انتظامی چهارمحال ‌و ‌بختیاری، سال نهم(34)، 76-59.

کارباتی‌اصل، رضا؛ نورپور، مجتبی و رمضانی، محمد ابراهیم. (1388). طراحی و ساخت و ساز پایدار در راستای اهداف توسعه‌پایدار. همایش ملی انسان، محیط‌زیست و توسعه‌پایدار (12-1). همدان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.

کوخائی، طاهره و مثنوی، محمدرضا. (1393). طراحی محیطی زیرساخت‌های اکولوژیک منظر شهری با استفاده از اصل پیوستگی با انشعابات(AWOP)به‌منظور ارتقای کیفیت زندگی شهری. فصلنامه محیط شناسی، دوره 40(3)، 559-572.

کوشش، رحیم و کفاشی، امیررضا. (1390). بررسی تطبیقی نمادینگی عناصر طبیعت در شاهنامه. فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال 7(24)، 156-129.

لقایی، حسنعلی؛ بهمن‌پور، هومن و حیدری، فرناز. (1388). شناخت کمی و کیفی پارک‌ها و فضاهای سبز شهر تهران (مطالعه موردی: منطقه 8 شهرداری تهران). فصلنامه انسان و محیط‌زیست، دوره 7(1)،  13-2.

لقایی، حسنعلی؛ عتابی، فریده و فرجام بوئینی، زهره. (1390). تدوین استراتژی و برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیت‌های سازه آبی قنات در بافت شهری (مطالعه موردی: قنات سنگلج در تهران). مجله پژوهش آب ایران، سال ششم(1)، 144-131.

مجروحی سردرود، جواد؛ حاجی‌آقا بزرگی، حسین و چهرزاد، محمد. (1395). ارزیابی معیارهای رتبه‌بندی ساختمان‌های سبز در استانداردهای مطرح دنیا و پیشنهادی برای تدوین استاندارد در ایران. نشریه مهندسی عمران و محیط‌زیست، جلد 47(4)، 60-47.

محمدی نیا، مریم؛ عباسی، غلامرضا؛ باصری، بیژن و رحیمی، رضا. (1402). اثرات جهانی شدن، رشد اقتصادی، توسعه مالی بر ردپای اکولوژیکی در ایران. پایداری، توسعه و محیط‌زیست, 19-1.

مدیرروستا، سما و رستمی، فاطمه. (1393). ایجاد ساختمان‌های سبز براساس قواعد طراحی اکولوژیک و فواید آن در نگهداشت انرژی. کنفرانس و نمایشگاه بین‌المللی رویکردهای نوین در نگهداشت انرژی (ETEC 2016)، دوره 4. تهران: دانشگاه صنعتی امیرکبیر.

مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی. (1400). سیستم سرو سبز ایران. تهران: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.

مشکینی، ابوالفضل؛ احمدی‌فرد، نرگس و موحد، علی. (1396). شناسایی کانون‌های محرک توسعه‌ی خلاق در بافت تاریخی با رویکرد گردشگری(مطالعه‌ی موردی: منطقه 12 شهر تهران). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 5(3)، 423-405.

مطهری‌راد، ریحانه؛ ادیبی، علی‌اصغر و لقایی، حسنعلی. (1399). بررسی چالش‌های آموزش طراحی معماری در روش تکه‌انگاری (با استفاده از روش پژوهش ترکیبی). نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره 25(1)، 42-31.

معتقدی، کیانوش. (1395). دروازه‌های طهران قدیم. ویراستار خشایار فهیمی. چاپ نخست. تهران: نشر پیکره.

مفیدی ‌شمیرانی، سید مجید و مدی، حسین. (1386). آتریوم نماد یک معماری پایدار. ششمین همایش ملی انرژی (9-1). تهران: کمیته ملی انرژی جمهوری اسلامی ایران معاونت امور برق و انرژی وزارت نیرو.

مفیدی‌شمیرانی، سید مجید؛ طاهباز، منصوره و مهربان، آیدا. (1395). چارچوب مقایسه معیارهای ارزیابی در سامانه‌های رتبه‌بندی محیطی و پایداری ساختمان؛(نمونه موردی: سامانه‌های HQE، DGNB، CASBEE، LEED، BREEAM) . علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 21(2)، 333-297.

مفیدی ‌شمیرانی، سید مجید؛ مهدوی‌نژاد، محمدجواد و علوی‌زاده، الهام. (1388). پارک اکولوژیکی؛ بوم‌شناسی طبیعی - فرهنگی. دو فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان شهر، دوره 2(3)،  89-78.

ملک مرزبان، آناهید و مفیدی شمیرانی، سید مجید. (1400). توسعه شهری اکولوژیک با ارائه معیارهای طراحی شهری اکولوژیک در منطقه 4 شهری تهران. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 23(11)، 245-227.

منهوبی، نازنین. (1395). نگرشی بر اکولوژی شهری در راستای تحقق شهر پایدار. کنفرانس بین‌المللی تحقیقات در مهندسی عمران، معماری، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار. ترکیه: موسسه مدیران ایده پردازان پایتخت ویرا.

موحد، سپیده؛ لقایی، حسنعلی و حبیب، فرح. (1394). تدوین معیارهای طراحی اکوپارک. فصلنامه هویت شهر، سال 14(44)، 96-87.

موحد، سپیده؛ لقایی، حسنعلی و حبیب، فرح. (1394). طراحی پارک اکولوژیک؛ گامی در راستای پایداری زیست‌محیطی شهرها (مطالعه موردی: ارتفاعات جنوب غربی مشهد). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 221 -203.

میرزاحسین، حمید؛ رصافی، امیرعباس و جمالی، زهرا. (1399). نقش دسترسی در تعامل بین خیابان کامل و توسعه با محوریت حمل‌و‌نقل همگانی. مطالعات مدیریت ترافیک، شماره 58, 148-125.

میرمقتدایی، مهتا. (1392). ضرورت تدوین راهنمای طراحی شهری با هدف بهینه‌سازی مصرف انرژی. دومین همایش ملی اقلیم، ساختمان و بهینه‌سازی مصرف انرژی (با رویکرد توسعه‌پایدار). اصفهان: سازمان بهره‌وری انرژی ایران (سابا).

میکائیلی، علیرضا و کیازاده، زهره. (1386). تدوین ضوابط طراحی اکوپارک(مطالعه موردی: اکوپارک پردیسان تهران). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 10(4)، 126-111.

ناظم، فرناز؛ حبیب، فرشته و سوزنچی، کیانوش. (1395). عناصر چهارگانه (آب، خاک، هوا و آتش)، الگویی ایرانی برای طراحی پارک شهری. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 22(2)، 223-209.

نوریان, فرشاد و رضایی, محمود. (1385). از فکر تا اجرا: برنامه مداخله مردم محله در برنامه ریزی و طراحی شهری با به کارگیری ICT. نشریه هنرهای زیبا, 35-50.

وکیلی‌نژاد، رزا؛ مهدی‌زاده سراج، فاطمه و مفیدی ‌شمیرانی، سید مجید. (1391). اصول سامانه‌های سرمایش ایستا در عناصر معماری سنتی ایران. نشریه علمی-پژوهشی انجمن علمی معماران و شهرسازان ایران، شماره 5، 159-147.

یکتا حشکوایی، مریم و احمدنژاد، فرهاد. (1400). مقایسه تطبیقی مبحث 19 مقررات ملی و معیارهای سامانه ارزیابی ساختمان سبز آلمان(DGNB). نشریه علمی تخصصی شباک، سال هفتم(3)، 142-133.

https://region12.tehran.ir: بازیابی شده در تاریخ 18 آذر 1402.

Cesar Cadima Antunes, Joao; Eugenio, Teresa & Castelo Branco, Manuel. (2022). Circular Economy for Cities and Sustainable Development: The Case of the Portuguese City of Leiria. Sustainability, Volume 14( 3), 1-15.

Cividino, Sirio, Halbac-Cotoara-Zamfir, Rares & Salvati, Luca. (2020). Revisiting the “City Life Cycle”: Global Urbanization and Implications for Regional Development. Sustainability, 12(3), 1-18.

Daher, Racha & De Meulder, Bruno. (2016). CYCLIC URBANISM . Belgium: Department ASRO.

Diquit, J S & Palarca, H T. (2021). Designing a Sustainable and Regenerative Agricultural Eco-park through Permaculture. Earth and Environmental Science, Volume 879 (1-11). Bogor, Indonesia: IOP Publishing.

Eco Parks São Paulo, Brazil. (2021). Retrieved from Davis Brody Bond: https://www.davisbrodybond.com. Retrieved on October 18, 2022.

Grisham, Thomas. (2009). The Delphi technique: A method for testing complex and multifaceted topics. International Journal of Managing Projects in Business, 112-130.

Haeri, Sanaz & Masnavi, Mohammad Reza. (2023). Analyzing and Developing Strategies for the Ecological Restoration of Urban Rivers in the Framework of Ecological Urbanism. MANZAR, 15(62), 54-69.

Kirchherr, Julian; Reike, Denise & Hekkert, Marko. (2017). Conceptualizing the circular economy: An analysis of 114 definitions. Resources, Conservation and Recycling, 221-232.

Lee, Myeong. (2021). Ecological Design Strategies and Theory for Urban Parks in Seoul, 1990s–Present. Land, 10(11), 1-18.

10. Crawford, Megan & Wright, George. (2016). Wiley Online Library: Delphi Method. Retrieved from Wiley Online Library: https://doi.org/10.1002/9781118445112.stat07879

Mansilla-Obando, Katherine; Jeldes-Delgado , Fabiola & Guinez-Cabrera, Nataly. (2022). Circular Economy Strategies with Social Implications: Findings from a Case Study20. Sustainability, Volume 14( 20), 1-16.

Mirjanic, Dragoljub Lj; Pavlovic, Tomislav M; Radonjic Mitic, Ivana; Pirsl, Danica S; Sazhko, Galina & Maric Stankovic, Andelina. (2019). RENEWABLE ENERGY SOURCES AND SOCIETY. (183-189). ResearchGate.

Nikolaou, Ioannis; Jones, Nikoleta & Stefanakis, Alexandros. (2021). Circular Economy and Sustainability: the Past, the Present and the Directions. Circular Economy and Sustainability.

Okasha, Alia Sameh & Mekkawy, Asmaa Aly EL. (2021). Participatory eco-landscape design: the case of NRIAG eco-park in Helwan, Egypt. Journal of Engineering, 68(12), 1-16.

Pai, Jen-Te; Hu, Di & Liao, Wan-Wen. (2018). Research on eco-efficiency of industrial parks in Taiwan. Energy Procedia,Volume 152, 691-697.

Parque Ecologico Xochimilco. (2023). Retrieved from Tripadvisor: https://www.tripadvisor.com/Attraction_Review-g150800-d152518-Reviews-Parque_Ecologico_Xochimilco-Mexico_City_Central_Mexico_and_Gulf_Coast.html. Retrieved on October 18, 2022.

Protopapadaki, C, & Rakocevic, L. (2021). Circular Cities Solution Booklet. Retrieved from Smart Cities Marketplace: https://smart-cities-marketplace.ec.europa.eu/news-and-events/news/2021/circular-cities-solution-booklet. Retrieved on May 12, 2023.

Remoy , Hilde; Wandl, Alexander; Ceric, Denis & Van Timmeren, Arjan. (2019). Facilitating Circular Economy in Urban Planning. Urban Planning, Volume 4( 3), 1-4.

Rezaei, M. (2003). A Role of ICTs in Urban Design. The  Fifth International Conference on IT in Regional Planning (pp. 70-81). Queensland: Queensland University, Australia.

Rezaei, M. (2021). Reviewing Design Process Theories: Discources in Architecture, Urban Design and Planning Theories. Cham: Springer. doi:10.1007/978-3-030-61916-9

Rezaei, M. (2021). Design Participation Theories. In M. Rezaei, Reviewing Design Process Theories: Discourses in Architecture, Urban Design and Planning Theories (pp. 39-47). Springer.

Ronnlund, Robin. (2021). Cyclic cities: Urbanisation and de-urbanisation in Archaic to Roman Greece. Retrieved from SWEDISH INSTITUTE at ATHENS: https://www.sia.gr/en/articles.php?tid=448. Retrieved on date  8 November 2023.

Solaymani, Saeed. (2021). A Review on Energy and Renewable Energy Policies in Iran. Sustainability, 13(13), 1-23.

Valavanidis, Athanasios. (2018). Concept and Practice of the Circular Economy. Scientific Reviews, 1-29.

Williams, Jo. (2021). Circular Cities: What Are the Benefits of Circular Development? Sustainability, Volume 13(10), 1-27.