دولتهای رانتیر و روند دموکراسی مطالعه موردی : کشورهای منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس
محورهای موضوعی : جامعه شناسی سیاسی
حجت مهکویی
1
,
مریم شعبانی
2
,
حسن باویر
3
1 - گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - استادیار علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
3 - دکتری جغرافیای سیاسی، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی، لرستان، ایران
کلید واژه: دولت رانتیر, رانت نفت, دموکراسی, کشورهای حاشیه خلیج فارس ,
چکیده مقاله :
یکی از موضوعاتی که برای کشورها به عنوان یک دغدغه اصلی در امر حکومت¬داری مطرح است در قرن حاضر که هزاره سوم نیز نامیده می شود بحث دموکراسی می باشد. امروزه دموکراسی به عنوان یکی از شیوه های حکومت، که قابلیت زیادی در بر آوردن خواسته های اقشار و گروه های ساکن در یک قلمرو سرزمینی دارد، شناخته شده است. در کشورهای حاشیه خلیج فارس که دارای ذخایر عظیم انرژی نفت و گاز می باشند؛ روند برقراری دموکراسی تحت تأثیر رانت نفت و اقتصاد حاصل از فروش نفت قرار گرفته است. این کشورها عمدتاً به عنوان دولتهای رانتیر از آنها نام برده می شود. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و منابع اینترنتی به بررسی تأثیرات رانت نفت بر روند دموکراسی و برقراری آن در کشورهای حاشیه خلیج فارس پرداخته است. نتایج نشان می دهد که در کشورهای حاشیه خلیج فارس که از فروش نفت و گاز و از ذخایر عظیم این نوع انرژیها سرشار می باشند، پول های حاصل از فروش این منابع، روند و برقراری دموکراسی را با چالش مواجه کرده است.
One of the issues that is a major concern for countries in governance in this century, also called the third millennium, is the discussion of democracy. Today, democracy is recognized as one of the ways of government, which has a great ability to meet the demands of segments and groups living in a territorial territory. In Gulf countries with huge oil and gas energy reserves, the process of establishing democracy has been influenced by oil rents and the economy of oil sales. These countries are mainly referred to as rentier states. This article examines the effects of oil rents on the process of democracy and its establishment in the Persian Gulf countries in a descriptive - analytical way and using library resources and internet resources. The results show that in the Gulf countries, which are rich in oil and gas sales and huge reserves of this type of energy, the money from the sale of these resources has challenged the process and the establishment of democracy.
1. بشیریه،حسین؛(1385)؛ انقلاب و بسیج سیاسی؛ تهران : انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم
2. بشریه، حسین؛ گذار به دموکراسی؛ چکیده کتاب کتاب گذار به دموکراسی، سایت اینترنتی
3. بشیریه، حسین؛(1384)؛ آموزش دانش سیاسی؛ تهران : انتشارات نگاه معاصر، چاپ پنجم
4. پوستین¬چی،زهره؛(1387)؛ گذار از کمربند شکننده : بازسازی امنیت همیارانه در خلیج فارس؛ فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهارم، شماره اول
5. حافظ¬نیا،محمد رضا و کاویانی ،مراد؛(1383)؛ افق¬های جدید در جغرافیای سیاسی؛ تهران : انتشارات سمت، چاپ اول
6. حبیبی،سید محسن؛(1386)؛ از شار تا شهر (تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تاثر)؛ تهران : انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هفتم
7. رواسانی، شاپور؛(1384)؛جامعه خود را چنان که هست بشناسیم؛ اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 222-221
8. رشیدی،علی؛(1384)؛ شایسته سالاری از کنفسیوس و بودا و ارسطو تا آزمون شایستگی تحصیلی و رای مردمان ؛ اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 222-221
9. سجادی، ژیلا؛(1381)؛ نگرشی جغرافیایی بر فعالیت های مرکانتالیستی انگلستان و رکود تدریجی اقتصاد ایران طی سال¬های 1616 تا 1810 م / 1025 تا 1225 ق؛ مجموعه مقالات نخستین همایش ملی ایران شناسی 27 تا 30 خرداد ماه 1381، تهران : اتشارات بنیاد ایران شناسی
10. شرقی، علی؛(1388)؛ درنگی بر اصطلاح نادرست درامد نفت؛ ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 260-259، فروردین و اردیبهشت
11. طيبي، سيد كميل و رضايي، مريم؛ (1385)؛ توسعه صادرات نفت اوپك در فرايند جهاني شدن اقتصاد؛ فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژي، سال سوم شماره 8، موسسه مطالعات بين¬المللي انرژي
12. کیویستو، پیتر؛(1385)؛ اندیشه¬های بنیادی در جامعه شناسی؛ترجمه منوچهر صبوری، تهران:انتشارات نی، چاپ پنجم
13. عباسی سرمدی،مهدی؛(1384)؛ اصل حق آزادی ملت¬ها در تعیین سرنوشت خود : مبانی تئوریک و مسائل علمی؛ اطلاعات سیاسی- اقتصادی ، شماره 222-221
14. عزتي، عزت¬الله،( 1386)؛ نظريه¬هاي جديد جغرافياي سياسي؛ تهران: انتشارات قومس، چاپ اول
15. لوئیس، برنارد؛(1374)؛ اسلام و لیبرال - دموکراسی، مروری تاریخی؛ مجله دموکراسی، شماره 207
16. لوئیس، برنارد؛(1386)؛ گذار به دموکراسی در ترکیه : ترجمه آراز امین ناصری ، اطلاعات سیاسی اقتصادی شماره 238-237 سال 1386
17. لیپست، سیمور مارتین؛(1383)؛ دایره المعارف دموکراسی: ترجمه کامران فانی و نورا... مرادی، انتشارات وزارت امور خارجه چاپ سوم
18. مجتهدزاده، پیروز؛(1381)؛ جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی؛ تهران : انتشارات سمت
19. مجتهدزاده، پیروز؛(1379)؛ایده¬های ژئوپلیتیک و واقعیت¬های ایران (مطالعه روابط جغرافیا و سیاست در جهان دگرگون شونده)؛ تهران : انتشارات نی
20. مجتهدزاده، پیروز؛(1384)؛ دموکراسی و هویت ایرانی؛ اطلاعات سیاسی- اقتصادی ، شماره 222-221
21. مجتهدزاده، پیروز و عسگری، سهراب(1384)؛ جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک (عمومی و ایران)؛ تهران : انتشارات دانشگاه پیام نور
22. مجتهدزاده، پیروز؛(1385)؛ جغرافیای سیاسی جنبش¬های ایرانیان؛ ماهنامه اطلاعات سیاسی– اقتصادی، شماره 226- 225
23. مویر، ریچارد؛(1379)؛ درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی؛ ترجمه دره میر حیدر با همکاری سید یحیی صفوی، تهران : انتشارت سازمان جغرافیای نیروهای مسلح
24. میرترابی،سعید؛(1387)؛راه¬های گوناگون توسعه در کشورهای نفت خیز؛ اطلاعات سیاسی– اقتصادی، شماره 248- 247
25. نجفی¬افرا، مهدی؛(1384)؛ اسلام و دموکراسی؛ اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 218-217
26. هودر،راپرت؛(1385)؛جغرافیای توسعه در جهان و ایران؛ ترجمه فضیله خانی و ناصر جوادی، تهران: انتشارات قومس
27. هادیانی،زهره؛(1384)؛ تأثیرات جهانی¬شدن بر فضای کلان شهرها (قسمت دوم)؛ مجله رشد آموزش جغرافیا، دوره نوزدهم، شماره 4، تابستان
28. هانتینگتون، ساموئل؛(1373)؛ موج سوم دموکراسی در پایان سده بیستم : ترجمه دکتر احمد شهسا، تهران : انتشارات روزنه
29. هودر،راپرت؛(1386)؛جغرافیای توسعه در ایران و جهان؛ ترجمه فضیله خانی و ناصر جوادی، تهران: انتشارات قومس، چاپ اول
30. سایت دهکده سیاسی
31. Boutrous Boutrous _Ghali,(1996) An Agenda for Democratization: united nations .
32. Campbell David F. J, (2008)؛ The Basic Concept for the Democracy: Ranking of the Quality of Democracy: University of Klagenfurt .Pdf 2008
33. Centeral Asia and the Caucasus, Journal of social and political studies; Guam : from a Taetieal Allianee To Strategic Partnership, Nazim Muzaffarli, 3-4(51-52),2008.
34. journal of democracy : October 2008 volume 18 number 4
35. Saward . Michael,(1998), The terms of Democracy : Cambridge :polity press
36. Source : Mathias Based and Wolfram Lacher, AParadox of Plenty? Rent Distibution and Political Stability in Oil’ Institute of Global and Area Studied, GIGA Working Papers, No. 21, April 2006, p. 27-25