تحلیل فضایی – مکانی قابلیت های کارآفرینی مناطق روستایی شهرستان فومن

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری

معصومه پرتوی نژاد فومنی ¹ , سیمین ارمغان ^{2 *} , دکتر آزیتا رجبی ³

1 - گروه جغرافیا، واحد شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران
2 - گروه جغرافیا، واحد شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران
3 - گروه جغرافیا، واحد شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران

تاریخ دریافت : 1403/03/13 تاریخ پذیرش : 1403/11/14 تاریخ انتشار : 1402/11/22

کلید واژه: انگیزش, پشتکار, پتانسیل‌های کارآفرینی, قابلیت‌های روستا,

چکیده مقاله :

مقدمه: کارآفرینی از ابتدای خلقت بشر و همراه با او تمام شئون مختلف زندگی انسان حضور داشته و مبنای تمامی تحولات و پیشرفت های بشری بوده است. در اکثر کشورها توجه خاصی به کارآفرینی و کارآفرینان می‌‌شود و تقویت کارآفرینی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه آن از ابزارهای پیشرفت اقتصادی کشورها و به ویژه در حال توسعه به شمار می‌‌آید. هدف: هدف از این مطالعه شناسایی و معرفی روستاهای کارآفرین، شناسایی پتانسیلهای کارآفرینی، بررسی و تحلیل عوامل تاثیرگذار در کارآفرینی و ارائه پیشنهادات در زمینه بالفعل کردن پتانسیلهای کارآفرینی در شهرستان فومن می‌‌باشد. روش‌شناسی تحقیق: مطالعه حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی همراه با مطالعات اسنادی، کتابخانه‌ای و میدانی به تحلیل فضایی – مکانی قابلیت های کارآفرینی مناطق روستایی شهرستان فومن پرداخته است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر مناطق روستایی شهرستان فومن است. یافته¬ها: نتایج مطالعات میدانی و بررسی وضعیت موجود در مناطق روستایی شهرستان نشان می‌‌دهد که از مجموعه 156 روستای دارای سکنه شهرستان فومن تعداد42 روستا نوع کارآفرینی خود را ثبت نموده و تعداد116 نفر در مشاغل مختلف کارآفرینی می‌‌کنند. همچنین در نظر سنجی از مجموعه 156 نفر جامعه آماری بیش از 80 درصد پاسخ دهندگان معتقدند مولفه‌های توانایی‌های فردی، انگیزش و پشتکار و قابلیتهای مناطق روستایی در کارآفرینی، با زیر مولفه‌های خود نقش متوسط، زیاد و بسیار زیادی در کارآفرینی مناطق روستایی شهرستان دارند. نتایج: نتایج الگویابی فضایی- مکانی کارآفرینی در روستاهای شهرستان فومن از بعد قابلیت‌ها (توانایی های فردی، انگیزش و پشتکار، قابلیت‌های روستا)، و معیارهای مکانی مناطق روستایی کارآفرین (معیارهای مکانیابی و عوامل موثر در مکانیابی اجتماعی اعم از پتانسیل ها و محدودیت-ها) نشان داد که الگوی حاکم از نوع تصادفی بوده و رفتار غیر تصادفی در برخی از نقاط روستایی بصورت محدود وجود داشته است که این رفتارها با آماره I موران محلی به اشکال مختلف خوشه ای و غیر خوشه ای یعنی بالا-بالا (HH)، پایین-پایین (LL)، بالا-پایین (HL) و پایین-بالا (LH) ظاهر شده است.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Entrepreneurship has been present in all aspects of human life since the beginning of human creation and has been the basis of all human developments and developments. In most countries, special attention is paid to entrepreneurship and entrepreneurs, and strengthening entrepreneurship and creating a suitable platform for its development is one of the tools of economic progress of countries, especially developing countries. Research Aim: The purpose of this study is to identify and introduce entrepreneurial villages, identify entrepreneurial potentials, investigate and analyze the factors influencing entrepreneurship and provide suggestions in the field of actualizing entrepreneurial potentials in Foman city. Methodology: The present study has analyzed the spatial-spatial entrepreneurship capabilities of the rural areas of Foman city by using the descriptive-analytical method along with documentary, library and field studies. Studied Areas: The geographical area of the present study is the rural areas of Fuman city. Results: The results of field studies and investigation of the existing situation in the rural areas of the city show that out of the 156 inhabited villages of Foman city, 42 villages have registered their type of entrepreneurship and 116 people are entrepreneurs in different jobs. Also, in a survey of 156 people of the statistical community, more than 80% of the respondents believe that the components of individual abilities, motivation and perseverance and the capabilities of rural areas in entrepreneurship, with their sub-components, have a medium, large and very large role in the entrepreneurship of rural areas of the city. Conclusion: The results of spatial-spatial modeling of entrepreneurship in the villages of Foman city in terms of capabilities (individual abilities, motivation and perseverance, village capabilities), and spatial criteria of entrepreneurial rural areas (location criteria and effective factors in social localization, including potentials and limitations- ) showed that the ruling pattern is of a random type and non-random behavior exists in some rural areas to a limited extent, and these behaviors are correlated with the local Moran's I statistic in various clustered and non-clustered forms, i.e. high-high (HH), Low-Low (LL), High-Low (HL) and Low-High (LH) have appeared.

منابع و مأخذ:

ارمغان، س (1395). چالش ها و دیدگاه های نقش کارآفرینی در توسعه روستایی ایران; مطالعه موردی روستاهای دهستان باقرشهر، 8(1-29)، 173-192. [به فارسی].
اعظمی، اﻣﯿﺮ؛ داﺗﯿﺲ ﺧﻮاﺟﻪ ﺋﯿﺎن؛ روح اﷲ ﺗﻮﻻیی و ﺣﻤﺰه ﺧﻮاﺳﺘﺎر. (1387). ﺗﺤﻘـﻖ اﻣﻨﯿـﺖ اﺟﺘﻤاعی در ﺑﺴـﺘﺮ کارآفرینی. ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺴانی پلیس، 18.
اکبرپور، م (1395). نقش و عملکرد توانمندسازی روستاییان در کارآفرینی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان هشترود)، مجله جغرافیا و پایداری محیطی دانشگاه رازی کرمانشاه، 6(1-18)، 51-66. [به فارسی].
اکبری، ع.، یعقوب نژاد، ع.، سعیدی نیا، ف.، و فتاحی، ع. (1390). تحلیل راهبردی مدیریت بهینه روستایی و کارآفرینی بر اساس اقتصاد گردشگری روستای میقان، مجله جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، 11(3)، 584-569. [به فارسی].
امجد ع، و سانیا، ی. (2019). سرمایه اجتماعی و قصد کارآفرینی: شواهد تجربی از یک جامعه روستایی در پاکستان. مجله تحقیقات جهانی کارآفرینی، انتشار: 02 دسامبر 2019، 9(64) (2019) [به زبان فارسی].
امیدپور، فردوس و همکاران، رحمانی فضلی، عبدالرضا و فرهاد عزیز پور. (1399). تحلیل عوامل ساختاری موثر برتوسعه کارآفرینی مناطق روستایی شهرستان دلفان. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 9(1)، 21-40.
ایمانی، بهرام و عظیمی، احمد. (1400). بررسی قابلیت‌ها و ظرفیت‌های توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بخش خورش رستم شهرستان خلخال). فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا، 2(4) 8، 1-16.
بهمنی، ع.، حاجیلو، م.، عظیمی، ف.، قدیری معصوم، م.، قدیری معصوم، م. (1390). تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری کشاورزی و کارآفرینی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای استان تهران). مجله تحقیقات کاربردی در علوم جغرافیایی، 63، 315-334. [به فارسی].
جهانسوزی، م.، و فراهانی، ح. (1395). نقش کارآفرینی کشاورزی در توسعه مناطق روستایی، چهارمین کنفرانس بین المللی علوم جغرافیایی. [به فارسی].
حمدی زاده، م.، دوستی مقدم، ح.، نیک سرشت، ن.، و حکمتیار، ت. (1395). بررسی نقش کارآفرینی زنان روستایی در توسعه کشاورزی نواحی روستایی (مورد شهرستان جیرفت)، سومین همایش علمی پژوهشی افق های نوین در علوم جغرافیایی و معماری و شهرسازی ایران. [به فارسی].
دربان آستانه، م.ر.، آنابستانی، ع. ا.، سجاسی خدری، ح.، و شایان، ح. (2021). تحلیل تأثیر عوامل ساختاری نوآوری بر فرآیند کارآفرینی روستایی (نمونه موردی: شهرستان فاروج). فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 12(45)، 77-58. [به فارسی].
ربیعی، علی و نظریان، زهرا. (1392). بررسی موانع کارآفرینی زنان تحصیل کرده دانشگاهی ایران. نشریه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(4)، 1-25.
رحمانی فضلی، عبدالرضا، عزیز پور، فرهاد و شامانیان، مریم. (1398). تحلیل ظرفیت‌های توسعه کارآفرینی در ناحیه روستایی دامغان. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 8(28)، 133-156.
رستمی، ک. منشی زاده، ر. و رحمانی، ب. (1391). تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی; موضوع مطالعه: روستاهای ولسوالی چندر از توابع شهرستان ساوج بلاگ. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، 12(2)، 1-17. [به فارسی].
رضایی، ح. خاکزادیان، س. م. و زمانی. M. (2021). طراحی الگوی ساختاری تفسیری توسعه پایدار کارآفرینی روستایی (مطالعه موردی: استان گلستان). مجله استراتژی توسعه، 68، 110-130. [به فارسی].
رضایی، ح.، سمیعی، ر.، و اسماعیل پور روشن، ع.ا. (1390). طراحی مدل توسعه پایدار کارآفرینی روستایی با تاکید بر گردشگری الکترونیک با استفاده از تکنیک دلفی فازی و معادلات ساختاری. مجله رویکردهای نوین در جغرافیای انسانی، 52، 131-147. [به فارسی].
رﺿﻮانی، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ. (1383). ﻣﻘﺪﻣﻪ‌اي ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﯾﺰي ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﯾی در اﯾﺮان. تهران: ﻧﺸﺮ ﻗﻮﻣﺲ.
روزبهانی، ع.، مرادی، ح.، عباسی، ح. (1398). تحلیل پیامدهای فضایی توسعه اقتصاد گردشگری با رویکرد کارآفرینی در مناطق روستایی (مورد مطالعه: منطقه سامان شهرستان ملایر). مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، اطلاعات، 9(2)،29، 83-103. [به فارسی].
شهبازی، حسین رضا و کاملی، مریم. (1402). جایگاه کارآفرینی روستایی در توسعه پایدار. جغرافيا و روابط انساني، 21 (‎10)، 308-317.
عزیزپور، ف. منشی زاده، ر. مزیدی، ح. رحمانی، ب. (1398). درک جامعه محلی از امکانات و موانع انعطاف پذیری سازمان شبکه فضایی در مناطق گردشگری در راستای توسعه کارآفرینی روستایی. مطالعه موردی: ناحیه محمدآباد زرینگل (شهرستان علی آباد کتول). مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 35، 328-301. [به فارسی].
عقبایی، ف. استلاژی، ع.، و کردوانی، ص. (1397). تبیین توانمندی های کارآفرینی در مناطق روستایی (مطالعه موردی منطقه سبلان)، مجله جغرافیا، بهار اطلاعات، 17 (60)، 33-46. [به فارسی].
علیجانی، ب.، دوستکامیان. م، اشرفی. س.، و شاکری. F. (2015). بررسی تغییرات الگوهای خودهمبستگی فضایی در طی یک دهه بارش در نیم قرن گذشته در ایران، جغرافیا و آرایش فضایی سرزمینی، 5 (14): 71-88. [به فارسی].
فتحی نیا، ابراهیم و شاهد، سیدحسین. (1395). اهمیت کارآفرینی در توسعه اقتصاد روستایی. کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی. شیراز.
فتوحی، م.، سجادی، س. م.، و حسینی نیا، گ. ح. (1390). تأثیر گردشگری کشاورزی بر توسعه کارآفرینی روستایی با محوریت توسعه پایدار (مطالعه موردی: روستاهای برجسته استان یزد). مجله اکتشافات جغرافیایی مناطق کویری، 14، 267 -245. [به فارسی].
فرجی سبکبر، ح.ع.، دربان آستانه، ع.، مدنلو جویباری، م.، خاتمی، ح.، و اخوان حیدری، ک. (1390)، نقش حکمرانی خوب در تسهیل فرصت ‌های کارآفرینی در مناطق روستایی. مورد: شهرستان گمیشان. مجله اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 37، 153-173. [به فارسی].
فرجی صبار، ح.ع.، مطیعی لنگرودی، س.ح.، یداللهی فارس، ج.، و کریم زاده، ح. (1392) شناسایی و تحلیل فضایی بسترهای مناسب برای فرصت های کارآفرینی در گردشگری در مناطق روستایی شهرستان وارز. فضایی جغرافیایی، بهار 1392، 45. [به فارسی].
قاسمی، م.، علیخواه، ع.، کارگر، س. و میرزایی، ق. (1395). شناسایی و تحلیل فرصت های توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی، مطالعه موردی: ناحیه رضویه، شهر مشهد. کنفرانس ملی راهبردهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی در ایران - 1395.
قدیری معصوم، م.، خراسانی، م. ع.، ترکاشوند، ز.، و امیدی، س. (1390). شناسایی و اولویت‌بندی محرک‌های توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی ایران. مجله اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 37، 21-39. [به فارسی].
قدیری معصوم، م.، مطیعی لنگرودی، س.ح.، زالی، م.ر.، و غلامی، ع. (1397). پهنه بندی فضایی مزیت نسبی کارآفرینی روستایی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی شهر پارس آباد). تحقیقات روستایی، 1، 37. [به فارسی].
قربانی، ر.، حسین آبادی، س.، و تورانی، ع. (1391). شهرهای خلاق با رویکرد فرهنگی در توسعه شهری. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال سوم، 11، 1-18. [به فارسی].
کاظمی، م.(1387). ارزیابی کارآفرینی توسط مدیران صنعتی، مطالعه تصادفی: استان خراسان، مجله علم و توسعه، 6، 167-184.
مرادی، ح (1397). تحلیل زمینه های کارآفرینی در توسعه فضاهای پیرامون شهری، مورد: شهر کرمانشاه. نشر توسعه فضاهای پیرامون شهری، 1(2)، 137-150. [به فارسی].
مرادی، ح.، جوان، ف. امرایی، س.، و بیرانوندراد، م. (1398). تأثیر کارآفرینی روستایی در توسعه فضاهای پیرامون شهری کرمانشاه. فصلنامه اقتصاد فضایی و توسعه روستایی، 34، 63-81. [به فارسی].
مرید، اسماعیل، و لطفیان، امینه. (1391). کارآفرینی راهبردی نو در توسعه روستایی. همایش ملی توسعه روستایی، دوره 1.
نظری، ن.، و شیخی، د. (1395). کارآفرینی کشاورزی و نقش آن در توسعه پایدار مناطق روستایی، (مطالعه موردی: روستای چکانرگس)، چهارمین همایش علمی پژوهشی افق های نو در علوم جغرافیایی. برنامه ریزی معماری و شهرسازی. [به فارسی].
Borke Tunali C. , & Sender, S. (2019) Rkeyuni The Determinates if Entreprenership Computer Science, V158, 652-648.
Hjalager, A. M. , Kwiatkowski, G. (2018). Concepts, Prospects and Problems of Entrepreneurship in Rural Festivals. Journal of Rural Studie, 63, 217-228.
ISKAKOVA, Maral Serikovna et al. (2021). Methods of State Support of Innovative Entrepreneurship. The Example of Rural Tourism. Journal of Environmental Management and Tourism, [S. l. ], 12(2), 466-472.
Klager, P. , Aghai, M. (2013). Investigating the Role of Agricultural Entrepreneurship in Rural Development. Journal of Entrepreneurship in Agriculture, 1. [In Persian].
Maria L. P. , & Aurora Amélia Castro T. (2018). Rural Entrepreneurship: The Tale of a Rare event. Journal of Place Management and Development, 11(2):00-00,DOI:10. 1108/JPMD-08-2017-0085.
Melkifard, Fatemeh. Gholamrezaei, Saeed. Pakrovan Cheroudeh, Mohammad Reza. Qonbari Mohed, R. (2021). Study of the Impact of Various Entrepreneurial Activities of Rural Women on Sustainable Household Food Security (case study: Khoramabad city). Rural Research Journal, 46, 289-277. [In Persian].
Sahoo S. , Saibal, S. (2019). Increasing Entrepreneurship in Rural Tourism for Sustainable Development: A Study on Hirapur Village of Odisha, 19(1), 17-23.
Soleimani, A. , Yagoubi Farani, A. , Karimi, S. (2021). Designing a Sustainable Entrepreneurship Development Model in Businesses in Rural Areas of Hamadan. Space Economy and Rural Development Quarterly, 10(2) (36), 78-49. [In Persian].
Tayebnia, S. H. (2016). Analysis of the Role of Entrepreneurship in the Sustainable Development of Rural Border areas, (Case Study: Khav and Mirabad district of Marivan city), National conference on the management strategies of rural entrepreneurship development in Iran. [In Persian].
Tetiana B. , Olga Gogulya1, Oleg Kucher. (2020). The Role of Activation of Entrepreneurial Activities in the Development of Rural Areas in Ukraine. TURYSTYKA I ROZWÓJ REGIONALNY, DOI 10. 22630/TIRR. 2020. 14. 14.
Thelken, H & Jong, G, (2020). The Impact of Values and Future Orientation on iIntention Formation within Sustainable Entrepreneurship. Journal of Cleaner production, 226, 1-50.
Verheul, l. (2004). An eclectic theory of entrepreneurship, Tinbergen Institute DiscussionPaper Indianapolis: Institute for P4 Development Strategies, Indiana University,
Viktoriia B. (2020). Green Tourism as a Perspective Direction for Rural Entrepreneurship Development, Херсонський державний аграрно-економічний університет.
Ziene M. , Karla B. , Carol K. (2018). The Roles of Social Entrepreneurs in Rural Destination Development, Annals of Tourism Research 68:77-88, DOI:10. 1016/ j. annals. 2017. 12. 001.