تحلیل فضایی – مکانی قابلیت های کارآفرینی در مناطق روستایی شهرستان فومن

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری

معصومه پرتوی نژاد فومنی ¹ , سیمین ارمغان ^{2 *} , دکتر آزیتا رجبی ³

1 - گروه جغرافیا، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه جغرافیا، واحد یادگار امام، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران
3 - گروه جغرافیا، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/03/13 تاریخ پذیرش : 1403/11/14 تاریخ انتشار : 1404/07/01

کلید واژه: انگیزش, پشتکار, پتانسیل‌های کارآفرینی, قابلیت‌های روستا, شهرستان فومن,

چکیده مقاله :

کارآفرینی از ابتدای خلقت بشر و همراه با او تمام شئون مختلف زندگی انسان حضور داشته و مبنای تمامی تحولات و پیشرفتهای بشری بوده است. در اکثر کشورها توجه خاصی به کارآفرینی و کارآفرینان می‌‌شود و تقویت کارآفرینی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه آن از ابزارهای پیشرفت اقتصادی کشورها و به ویژه در حال توسعه به شمار می‌‌آید. هدف از این مطالعه شناسایی و معرفی روستاهای کارآفرین، شناسایی پتانسیلهای کارآفرینی، بررسی و تحلیل عوامل تاثیرگذار در کارآفرینی و ارائه پیشنهادات در زمینه بالفعل کردن پتانسیلهای کارآفرینی در شهرستان فومن می‌‌باشد. مطالعه حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی همراه با مطالعات اسنادی، کتابخانه‌ای و میدانی به تحلیل فضایی - مکانی قابلیتهای کارآفرینی مناطق روستایی شهرستان فومن پرداخته است. نتایج مطالعات میدانی و بررسی وضعیت موجود در مناطق روستایی شهرستان نشان می‌‌دهد که از مجموعه 156 روستای دارای سکنه شهرستان فومن تعداد 42 روستا نوع کارآفرینی خود را ثبت نموده و تعداد 116 نفر در مشاغل مختلف کارآفرینی می‌‌کنند. همچنین در نظر سنجی از مجموعه 156 نفر جامعه آماری بیش از 80 درصد پاسخ دهندگان معتقدند مولفه‌های توانایی‌های فردی، انگیزش و پشتکار و قابلیتهای مناطق روستایی در کارآفرینی، با زیر مولفه‌های خود نقش متوسط، زیاد و بسیار زیادی در کارآفرینی مناطق روستایی شهرستان دارند. نتایج الگویابی فضایی- مکانی کارآفرینی در روستاهای شهرستان فومن از بعد قابلیت‌ها (توانایی¬های فردی، انگیزش و پشتکار، قابلیت‌های روستا)، و معیارهای مکانی مناطق روستایی کارآفرین (معیارهای مکانیابی و عوامل موثر در مکانیابی اجتماعی اعم از پتانسیلها و محدودیتها) نشان داد که الگوی حاکم از نوع تصادفی بوده و رفتار غیر تصادفی در برخی از نقاط روستایی بصورت محدود وجود داشته است که این رفتارها با آماره I موران محلی به اشکال مختلف خوشه ای و غیر خوشه ای یعنی بالا-بالا (HH)، پایین-پایین (LL)، بالا-پایین (HL) و پایین-بالا (LH) ظاهر شده است.

چکیده انگلیسی:

Entrepreneurship has been present in all aspects of human life since the beginning of human creation and has been the basis of all human developments and developments. In most countries, special attention is paid to entrepreneurship and entrepreneurs, and strengthening entrepreneurship and creating a suitable platform for its development is one of the tools of economic progress of countries, especially developing countries. The purpose of this study is to identify and introduce entrepreneurial villages, identify entrepreneurial potentials, investigate and analyze the factors influencing entrepreneurship and provide suggestions in the field of actualizing entrepreneurial potentials in Fuman County. The present study has analyzed the spatial-spatial entrepreneurship capabilities of the rural areas of Fuman County by using the descriptive-analytical method along with documentary, library and field studies. The results of field studies and investigation of the existing situation in the rural areas of the city show that out of the 156 inhabited villages of Fuman County, 42 villages have registered their type of entrepreneurship and 116 people are entrepreneurs in different jobs. Also, in a survey of 156 people of the statistical community, more than 80% of the respondents believe that the components of individual abilities, motivation and perseverance and the capabilities of rural areas in entrepreneurship, with their sub-components, have a medium, large and very large role in the entrepreneurship of rural areas of the County. The results of spatial-spatial modeling of entrepreneurship in the villages of Fuman County in terms of capabilities (individual abilities, motivation and perseverance, village capabilities), and spatial criteria of entrepreneurial rural areas (location criteria and effective factors in social localization, including potentials and limitations- ) showed that the ruling pattern is of a random type and non-random behavior exists in some rural areas to a limited extent, and these behaviors are correlated with the local Moran's I statistic in various clustered and non-clustered forms, i.e. high-high (HH), Low-Low (LL), High-Low (HL) and Low-High (LH) have appeared.

منابع و مأخذ:

احمدی¬زاده، مریم؛ دوستی مقدم، حسین؛ نیک سرشت، نرگس و حکمت¬یار، طاهره. (1395). بررسی نقش کارآفرینی زنان روستایی در توسعه کشاورزی نواحی روستایی (مورد شهرستان جیرفت). سومین همایش علمی پژوهشی افق¬های نوین در علوم جغرافیایی و معماری و شهرسازی ایران.
اکبرپور، محمد. (1395). نقش و عملکرد توانمندسازی روستاییان در کارآفرینی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان هشترود). جغرافیا و پایداری محیطی، 6(1)، 66-51. https://ges.razi.ac.ir/article_555.html?lang=fa
اکبرپور، محمد و عظیمی، سمیه. (1397). نقش کارآفرینی برتوسعه گردشگری روستایی (کشاورزی). شهرسازی ایران، 1(1)، 34-27.
امیدپور، فردوس؛ رحمانی فضلی، عبدالرضا و عزیزپور، فرهاد. (1399). تحلیل عوامل ساختاری موثر برتوسعه کارآفرینی مناطق روستایی شهرستان دلفان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 9(1)، 40-21. dor: 20.1001.1.23222131.1399.9.31.2.5
ایمانی، بهرام و عظیمی، احمد. (1400). بررسی قابلیت‌ها و ظرفیت‌های توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بخش خورش رستم شهرستان خلخال). روستا و توسعه پایدار فضا، 2(4)، 16-1. doi: 10.22077/vssd.2022.4953.1061
بهمنی، افشین؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ حاجیلو، مهدی؛ عظیمی، فریده و قدیری معصوم، مهدیه. (1390). تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری کشاورزی و کارآفرینی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای استان تهران). تحقیقات کاربردی در علوم جغرافیایی، 63، 315-334.
جهانسوزی، مهری و فراهانی، حسین. (1395). نقش کارآفرینی کشاورزی در توسعه مناطق روستایی. چهارمین کنفرانس بین¬المللی علوم جغرافیایی، شیراز.
دربان آستانه، علیرضا؛ شایان، حمید؛ عنابستانی، علی اکبر و سجاسی قیداری، حمدالله. (1400). تحلیل تأثیر عوامل ساختاری نوآوری بر فرآیند کارآفرینی روستایی (نمونه موردی: شهرستان فاروج). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 12(45)،77-58.
https://jargs.hsu.ac.ir/article_161549.html?lang=fa
رحمانی فضلی، عبدالرضا، عزیز پور، فرهاد و شامانیان، مریم. (1398). تحلیل ظرفیت‌های توسعه کارآفرینی در ناحیه روستایی دامغان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 8(28)، 133-156. http://serd.khu.ac.ir/article-1-3321-fa.html
رستمی، کوروش؛ منشی¬زاده، رحمت الله و رحمانی، بیژن. (1391). تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی; موضوع مطالعه: روستاهای ولسوالی چندر از توابع شهرستان ساوج بلاگ. جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای،12(2)17-1.
doi: 10.22034/jgeoq.2022.207566.2201
سازمان مدیریت و برنامه¬ریزی استان گیلان. (1402). سالنامه آماری استان گیلان. معاونت آمار و اطلاعات.
طیب¬نیا، سیدهادی. (1396). تحلیل نقش کارآفرینی در توسعه ی پایدار روستایی نواحی مرزی (مطالعه موردی: بخش خاو و میرآباد، شهرستان مریوان). همایش ملی بررسی راهکارهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی در ایران، سبزوار.
عقبایی، فرزانه؛ استعلاجی، علیرضا و کردوانی، پرویز. (1397). تبیین توانمندیهای کارآفرینی در مناطق روستایی (مطالعه موردی منطقه سبلان). جغرافیا، 17 (60)، 33-46. https://mag.iga.ir/article_247261.html?lang=en
فتوحی، مجید؛ حسینی¬نیا، غلامحسین و سجادی، سید مجتبی. (1390). تأثیر گردشگری کشاورزی بر توسعه کارآفرینی روستایی با محوریت توسعه پایدار (مطالعه موردی: روستاهای برجسته استان یزد). اکتشافات جغرافیایی مناطق کویری، 9(2)، 267-245.
https://grd.yazd.ac.ir/article_2446.html?lang=en
فرجی سبکبار، حسنعلی؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ یداللهی فارس، جهانگیر و کریم زاده، حسین. (1392) شناسایی و تحلیل فضایی بسترهای مناسب برای فرصتهای کارآفرینی در گردشگری در مناطق روستایی شهرستان وارز. فضایی جغرافیایی، 14(45)، 1392، 46-19.
http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-976-fa.html
قاسمی، مریم؛ علیخواه، احمد؛ کارگر، سجاد و میرزایی، قاسم. (1395). شناسایی و تحلیل فرصتهای توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: ناحیه رضویه، شهر مشهد). کنفرانس ملی راهبردهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی در ایران، سبزوار.
قدیری معصوم، مجتبی؛ خراسانی، محمد امین؛ ترکاشوند، زهرا و عمیدی، شیما. (1400). شناسایی و اولویت‌بندی پیشرانهای توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی ایران. مجله اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 10(3)، 39-21. dor: 20.1001.1.23222131.1400.10.37.1.3
کلاگر، پیمان و آقائی، مریم. (1393). بررسی نقش کارآفرینی کشاورزی در توسعه روستایی. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 1(1)، 83-61. dor: 20.1001.1.24767735.1393.1.1.4.9
مرادی، حوریه. (1398). تحلیل زمینه¬های کارآفرینی در توسعه فضاهای پیرامون شهری (مورد: شهرکرمانشاه). توسعه فضاهای پیرامون شهری، 1(2)، 150-137. dor: 20.1001.1.26764164.1398.1.2.11.3
مرادی، حوریه؛ جوان، فرهاد؛ امرایی، سپیده و بیرانوندراد، مریم. (1399). تأثیر کارآفرینی روستایی در توسعه فضاهای پیرامون شهری کرمانشاه. اقتصاد فضایی و توسعه روستایی، 9(34)،81-63. dor: 20.1001.1.23222131.1399.9.34.4.3
مرکز آمار ایران. (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن. شهرستان فومن.
مرید، اسماعیل و لطفیان، امینه. (1391). کارآفرینی راهبردی نو در توسعه روستایی. اولین همایش ملی راهبردهای دستیابی به کشاورزی پایدار، اهواز.
ملکی‌فرد، فاطمه؛ قنبری موحد، رضوان؛ غلامرضایی، سعید و پاکروان چروده. (1390). بررسی تأثیر فعالیت‌های مختلف کارآفرینی زنان روستایی بر امنیت غذایی پایدار خانوار (مطالعه موردی: شهرستان خرم‌آباد). پژوهش‌های روستایی، 12(2)، 289-274.
doi: 10.22059/jrur.2021.310351.1558
نظری، نوشین و شیخی، داود. (1395). کارآفرینی کشاورزی و نقش آن در توسعه پایدار مناطق روستایی، (مطالعه موردی: روستای چکانرگس). چهارمین همایش علمی پژوهشی افق¬های نو در علوم جغرافیایی. برنامه ریزی معماری و شهرسازی، ایران، تهران.
Ali, A., & Yousuf, S. (2019). Social capital and entrepreneurial intention: empirical evidence from rural community of Pakistan. Journal of Global Entrepreneurship Research, 9(1), 1-13. doi: 10.1186/s40497-019-0193-z.
Balanovska, T., Gogulya, O., & Kucher, O. (2020). The role of activation of entrepreneurship activities in the development of rural areas in Ukraine. Turystyka i Rozwój Regionalny. 14, 7-19. doi: 10.22630/TIRR.2020.14.14.
Boiko, V. O. (2020). Green Tourism as a Perspective Direction for Rural Entrepreneurship Development. collective monograph / V. O. Boiko, N. I. Verkhoglyadova, O. M. Volska, V. H. Hranovska. – Lviv-Toruń: Liha-Pres.
doe: 10.36059/978-966-397-189-6/1-18.
Borke Tunali, C., & Sender, S. (2019). The Determinates if Entreprenership in Turkey. Procedia Computer Science 158, 648-652. doi: 10.1016/j.procs.2019.09.099.
Hjalager, A. M., Kwiatkowski, G. (2018). Entrepreneurial Implications, Prospects and Dilemmas in Rural Festivals. Journal of Rural Studie, 63, 217-228. doi: 10.1016/j.jrurstud.2017.02.019.
Cunha, C., Kastenholz, E., & João Carneiro, M. (2020). Entrepreneurs in rural tourism: Do lifestyle motivations contribute to management practices that enhance sustainable entrepreneurial ecosystems? Journal of Hospitality and Tourism Management, 44(1), 215-226. doi: 10.1016/j.jhtm.2020.06.007.
Iskakova, Maral Serikovna et al. (2021). Methods of State Support of Innovative Entrepreneurship. The Example of Rural Tourism. Journal of Environmental Management and Tourism, 12(2), 466-472.
doi: 10.14505//jemt.12.2(50).14.
Mottiar, Z., Boluk, K., & Kline, C. (2018). The roles of social entrepreneurs in rural destination development. Annals of Tourism Research, 68,77-88. doi: 10.1016/j.annals.2017.12.001.
Thelken, H & Jong, G, (2020). The Impact of Values and Future Orientation on iIntention Formation within Sustainable Entrepreneurship. Journal of Cleaner production, 266(2),122052.
doi: 10.1016/j.jclepro.2020.122052.