شناسایی عوامل کلیدی سبک زندگی ایرانی-اسلامی در محلات شهری (مطالعه: موردی محلات مقصودیه و یاغچیان شهر تبریز)

محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی و سکونتگاههای انسانی

علی میرزایی ¹ , محمدعلی کی نژاد ² , ازیتا بلالی اسکویی ^{3 *} , فربد دیبا ⁴

1 - گروه شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
2 - گروه مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی سهند، تبریز، ایران
3 - گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
4 - دانش آموخته دکتری آینده پژوهی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/09/27 تاریخ پذیرش : 1403/02/09 تاریخ انتشار : 1404/01/15

کلید واژه: سبک زندگی ایرانی-اسلامی, محلات شهری, مدل‌سازی ساختاری- تفسیری (ISM), تحلیل میک‌‌مک (MICMAC), شهر تبریز,

چکیده مقاله :

سبک زندگی ایرانی-اسلامی، نوعی الگوی زندگی است که در تمام بخش­های زندگی افراد همانند سکونت در محلات شهری می­تواند متجلی شود. مجموعه عواملی در سبک زندگی ایرانی-اسلامی در محلات شهری دخیل هستند عواملی که مطمئناً برخی از آنها از اهمیت بالایی برخوردار است عواملی که نیاز هستند مشخص شوند تا در جهت فایق آمدن بر مشکلات، روی آنها برنامه­ریزی­ شود. هدف این تحقیق شناسایی عوامل کلیدی مؤثر در سبک زندگی ایرانی- اسلامی محلات مورد مطالعه شهر تبریز است. پژوهش حاضر از نوع، توصیفی- اکتشافی بوده است و جامعۀ آماری تحقیق را کارشناسان آشنا به موضوع سبک زندگی ایرانی-اسلامی در محلات شهری تشکیل می‌‌دهند که به روش گلوله‌برفی، تعداد 30 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونۀ آماری تحقیق انتخاب شدند. همچنین برای تجزیه‌وتحلیل داده‌‌ها از روش تحلیل محتوا، مدل‌سازی ساختاری- تفسیری(ISM) و تحلیل MICMAC استفاده شد. قلمرو جغرافیایی این پژوهش، محلات مقصودیه و یاغچیان کلانشهر تبریز می­باشد. نتایج تحقیق نشان داد که از بین 86 عامل شناسایی‌شدۀ اولیه، 30 عامل در محاسبۀ روایی محتوایی، ضریب CVR بالای 75/0 را کسب کردند و به‌عنوان عوامل نهایی سبک زندگی ایرانی-اسلامی در محلات شهری تبریز شناخته شدند. در همین راستا، نتایج تحقیق نشان داد که عوامل انسان محوری، عدالت محوی، قانون­گرایی، نهی ضرر به دیگران در ساخت و ساز، پرهیز از تجمل­گرایی و مسجد به عنوان مرکز تجمع و فعالیت­ها، به­عنوان عوامل کلیدی سبک زندگی ایرانی-اسلامی در محلات شهری شهر تبریز به­شمار می­روند، عواملی که دارای قدرت نفوذ بالا و وابستگی پایینی هستند و برای تغییر و تحول اساسی در عملکرد سیستم (سبک زندگی ایرانی-اسلامی)، باید در وهله اول روی آنها تاکید کرد.

چکیده انگلیسی:

Iranian-Islamic lifestyle is a type of life pattern that can be manifested in all parts of people's lives, such as living in urban areas. A set of factors are involved in the Iranian-Islamic lifestyle in urban areas, some of which are definitely of great importance, factors that need to be identified in order to plan on them in order to overcome the problems. The purpose of this research is to identify the key effective factors in the Iranian-Islamic lifestyle of the studied neighborhoods of Tabriz city. The current research is descriptive-exploratory and the statistical community of the research is made up of experts familiar with the issue of Iranian-Islamic lifestyle in urban areas, and 30 of them were selected as the statistical sample of the research using the snowball method. Content analysis, structural-interpretive modeling (ISM) and MICMAC analysis were also used to analyze the data. The area under study was Maqsoodiyeh and Yaghchian neighborhoods of Tabriz metropolis. The results of the research showed that among the 86 initially identified factors, 30 factors obtained a CVR coefficient above 0.75 in the calculation of content validity and were recognized as the final factors of the Iranian-Islamic lifestyle in the urban areas of Tabriz. In this regard, the results of the research showed that human-centered factors, absolute justice, legalism, prohibition of harm to others in construction, avoiding luxury and the mosque as the center of gathering and activities, as key factors. The Iranian-Islamic lifestyle in the urban areas of Tabriz are factors that have high influence and low dependency, and for a fundamental change and transformation in the functioning of the system (Iranian-Islamic lifestyle), they should be focused on in the first place. Emphasized.