آینده پژوهی ظرفیت پیوندهای روستایی ـ شهری برای باز ساخت اقتصادی فضای روستایی ( مورد: استان قم )
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
ناصر شفیعی ثابت
1
*
,
سوگند خاکسار
2
1 - استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران، ایران
2 - دانشگاه شهید بهشتی/ دانشکده علوم زمین/ گروه جغرافیای انسانی/ ایران/ تهران
کلید واژه: ", پیوندهای روستایی- شهری", , ", تحولات فضایی", , ", اقتصاد روستایی", , ", استان قم", ,
چکیده مقاله :
مقدمه: امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا و از جمله ایران، به دلیل ظرفیت های آشکار و پنهان فراوان موجود در تعامل دوسویه کانون های روستایی و شهری در گستره منطقهای، برقراری پیوندهای روستایی- شهری همواره از سوی دولت ها مورد توجه قرارگرفته است؛ ولی با این وجود، هنوز از ظرفیت این پیوندها آنچنان که بایسته است در کشورمان بهره گیری نشده است. هدف: پژوهش حاضر با رویکرد آینده پژوهی به روش سناریو نویسی، به واکاوی وضعیت آینده ظرفیت پیوندهای روستایی- شهری و بازساخت اقتصادی فضای روستایی در استان قم پرداخته است. روش تحقیق: این تحقیق که به لحاظ هدف از نوع کاربردی است با توصیف و تحلیل اطلاعات به دو شیوه پرسشنامه ای و اسنادی گرداوری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار میک مک و سناریوویزارد استفاده و به غربالگری و اعتبارسنجی شاخص‌ها و پیش‌بینی آینده در زمینه تصمیم‌گیری پیرامون ظرفیت پیوندها روستایی- شهری در راستای بازساخت فضای اقتصادی روستای استان قم پرداخته شد. قلمرو پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، استان قم می‌باشد. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که 20 پیشران به عنوان ظرفیت های اصلی پیوندهای روستایی- شهری و بازساخت اقتصادی فضای روستایی در ناحیه مورد مطالعه اثرگذار بوده که براساس این پیشران ها سناریو نویسی ارائه شده است. از جمله مهمترین پبشران های کلیدی در امتیازبندی نهایی این پژوهش می توان به ترتیب اهمیت به افزایش کیفیت و میزان دسترسی راه ها میان شهر و روستا، شراکت و سرمایه گذاری شهری ها در فعالیت های روستایی، گسترس خدمات حمل و نقل عمومی روستایی- شهری و احداث واحدهای صنعتی و کارگاهی شهری در روستاها اشاره کرد. نتایج: از آنجا که علم آینده پژوهی دربرگیرنده مجموعه تلاش‌هایی است که با جستجوی منابع، الگوها، و عوامل تغییر یا ثبات، به تجسم آینده‌های بالقوه و برنامه‌ریزی برای آن‌ها می‌پردازد؛ بازتاب دهنده چگونگی زایش واقعیت فردا از دل تغییر (یا ثبات) امروز با توجه به شرایط هر ناحیه است. از این رو در این پژوهش با شناسایی مهمترین نیروهای پیشران کلیدی از رویکرد برنامه ریزی با روش سناریو نویسی استفاده شد. بهترین و ایدئال ترین شرایط ممکن اشاره دارد عناصر پیشران از جمله کیفیت و میزان دسترسی راه ها میان شهر و روستا، شراکت و سرمایه گذاری شهری ها در فعالیت های روستایی به صورت متعادل بر بازساخت اقتصادی فضای روستایی ناحیه مورد مطالعه اثر مثبت خواهد داشت
Introduction: Today, in many countries of the world, including Iran, due to the many open and hidden capacities in the two-way interaction of rural and urban centers in the regional area, the governments have always considered the establishment of rural-urban linkages. ; But despite this, the capacity of these linkages has not been utilized as much as it should be in our country. Research aim: The current research, with a future research approach using the scenario writing method, has analyzed the future state of the capacity of rural-urban linkages and the economic reconstruction of the rural space in Qom province. Methodology: This research, which is practical in terms of purpose, has been compiled by describing and analyzing information in two ways, questionnaire and documents. To analyze the data, Mic Mac software and Scenario Wizard were used, and screening and validation of indicators and future forecasting were carried out in the context of decision-making about the capacity of rural-urban linkages to rebuild the economic atmosphere of the village of Qom province. Studied Areas: The geographical scope of this research is Qom province. Results: The findings of this research showed that 20 drivers were effective as the main capacities of rural-urban linkages and economic reconstruction of the rural area in the study area, and based on these drivers, scenario writing was presented. Among the most important key factors in the final rating of this research, are the importance of increasing the quality and accessibility of the roads between the city and the village, the partnership and investment of urban areas in rural activities, the expansion of rural-urban public transportation services and He pointed out the construction of urban industrial and workshop units in the villages. Conclusion: Since the science of futurology includes a set of efforts that visualize potential futures and plan for them by searching for sources, patterns, and factors of change or stability; It reflects how the reality of "tomorrow" is born from the change (or stability) of "today" according to the conditions of each area. Therefore, in this research, by identifying the most important driving forces, the planning approach with the scenario writing method was used. The best and most ideal possible conditions refer to the driving elements such as the quality and accessibility of the roads between the city and the village, the partnership and investment of the cities in the rural activities, etc. will be positive.