واکاوی چالش تفاوت های جنسیتی و حق بر شهر (مطالعه موردی: شهر قزوین)

محورهای موضوعی : جامعه شناسی و سکونتگاههای انسانی

فهیمه شکوه فر ¹ , زهره داودپور ² , وحید بیگدلی راد ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - دانشیار گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین ،ایران
3 - استاد یارگروه شهرسازی ، واحد قزوین ، دانشگاه آزاد اسلامی ، قزوین ، ایران

تاریخ دریافت : 1399/12/09 تاریخ پذیرش : 1400/06/08 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: فضا, جنسیت, تحقق حق بر شهر, حق برخورداری, حق مشارکت,

چکیده مقاله :

ادراک عمومی از حقوق شهروندی نشات گرفته از عوامل متعددی است که تا حد زیادی به برداشت های حسی و شناختی شهروندان مرتبط می باشد. پژوهش حاضر به بررسی این ابعاد و عوامل موثر بر آن و ارتباطش با مفهوم جنسیت می پردازد و با بررسی وضعیت ادراک زنان از نظریه حق بر شهر لوفور در بستر شهر قزوین، احتمال وجود تفاوت‌های جنسیتی در بهره مندی از این حق را نیز مورد بررسی قرار می دهد. حجم نمونه 390 نفر از دوجنسیت در شهر قزوین و انتخاب نمونه با نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای توام با طبقه بندی صورت گرفته است‌. برای این منظور از روش آماری رگرسیون لجسیتک اسمی دو وجهی و با در نظر گرفتن مؤلفه‌های تأثیر گذار بر حق بر شهر در نرم افزارR استفاده گردید. نتایج نشان می دهد جنسیت نقش مهمی در میزان ادراک این مهم داشته و شهروندان مرد به احتمال 27 درصد، بیش از شهروندان زن ، ادراک بهره‌مندی از حق بر شهر را دارند. همچنین می‌توان به این نتیجه رسید که در میان ابعاد بررسی شده، بعد آسودگی فیزیکی بیشترین تمایز در میزان رضایتمندی داشته است که نشان می‌دهد فضاهای شهر قزوین احساس امنیت زنان را به اندازه مردان تأمین نمی‌کند.

چکیده انگلیسی:

Citizens' emotional and cognitive perceptions lead to a general perception of citizenship rights. Our focus in this research is to study the factors that affect, and are related to gender. Gender was considered as a determining factor in the perception of urban spaces to examine the possibility of gender differences in the enjoyment of the right to the city. The population of this study is 390 citizens of Qazvin city that were selected by proportional stratified-sampling, and by combining inappropriate cluster sampling and proportional classification. The data analysis was done by R, using two-way logistic regression and ordinal regression, and the results show that gender plays an important role in citizens' perception of the right to their city. A male citizen of Qazvin is about 30 percent more likely than a female citizen of Qazvin to have a sense of entitlement to the city. Among the analyzed factors, physical convenience had the highest gender gap in terms of citizen satisfaction, which can be largely prevented by increasing the determinant components in cities, and It also increased satisfaction with the right to the city. Furthermore, the dimension of physical comfort was the most differentiated between men and women in terms of satisfaction, indicating that Qazvin, does not provide as much security for women as men.

منابع و مأخذ:

احمدی، حسن؛ رضاعلی، منصور و چهارراهی، ذبیح الله. (1396). تحلیل وضعیت سرمایه اجتماعی شهری (مطالعه موردی: شهر استهبان، استان فارس). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 2(12)، 389-375.

افروغ، عماد. (1376). فضا و نابرابری اجتماعی: مطالعه جدایی گزینی فضایی و تمرکز فقر در محله‌های مسکونی تهران. استاد راهنما: حسین شکویی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.

اکبریان رنیزی، سعیدرضا؛ حق بیان، رسول و نبی زاده، مازیار.(1399). بررسی الگو های رفتاری استفاده کنندگان فضای شهری جهت پایداری اجتماعی محیط (مطالعه موردی: محور تجاری محله ساغریسازان شهر رشت). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 2(15)، 560-545.

پورمحمدی، محمدرضا؛ روستایی، شهریور و خضرنژاد، پخشان. (1398). تحلیل حق به شهر در فضاهای عمومی شهری با تأکید بر رویکرد عدالت جنسیتی (نمونه ی موردی: شهر ارومیه). نشریه زن و جامعه، 4(40)، 222-195.

حبیب‌پور گتابی و کرم و صفری شالی، رضا.(1394). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده‌های کمی). تهران: انتشارات لویه.

حبیبی، سیدمحسن. (1391). از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن: تفکر و تاثر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

حبیبی، میترا و علی‌پور شجاعی، فرشته. (1394). بررسی تطبیقی فضاهای عمومی ویژه زنان با فضاهای عمومی شهری در میزان پاسخگویی به نیازهای بانوان نمونه موردی: پارک آب و آتش و بوستان بهشت مادران تهران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 20(1)، 30-17.

خانمرادی، سجاد؛ معینی­فر، مریم و بیگدلی راد، وحید. (1401). تحلیل نقش اعیان‌سازی بافت فرسوده شهری بر تحولات هویتی ساکنان محلات قدیمی با رویکرد آینده پژوهی (موردی: بافت فرسوده شهر زنجان). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 2(17)، 303-291.

رضازاده، راضیه و محمدی، مریم. (1391). بررسی حضورپذیری زنان در فضاهای شهری. نشریه هویت شهر، 6(12)، 26-15.

رهبری، لادن و شارع پور، محمود. (1393). جنسیت و حق به شهر: آزمون نظریه لوفور در تهران. نشریه جامعه شناسی ایران، 15(1)، 141-116.

فعال‌قیومی، علی و مومنی، منصور. (1389). تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS. تهران: انتشارات کتاب نو.

وبسایت سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان قزوین.(1398). https://erqz-mporg.ir/

Arendt. H., (1989). Lectures on Kant's political philosophy: University of Chicago Press.

Bastia. T., (2018). Transnational migration and the gendered right to the city in Buenos Aires. Cities, 76, 18-22.

Beebeejaun. Y., (2017). Gender, urban space, and the right to everyday life. Journal of Urban Affairs, 39(3), 323-334.

Brenner. N., & Elden. S., (2009). Henri Lefebvre on state, space, territory. International Political Sociology, 3(4), 353-377.

Chant. S., & McIlwaine. C., (2015). Cities, slums and gender in the global south: Towards a feminised urban future. (1^th Ed.).  London: Routledge.

Cochran. W. G., (1963). Sampling Techniques. (3^th Ed.) New York: Wiley.

Crenshaw. K., (1997). Mapping the margins: Intersectionality, identity politics, and violence against women of color. The legal response to violence against women. Stanford Law Review. 43(6), 1241-1299.

DeSena, JN., (2008.) Gender in an Urban World: Research in Urban Sociology. Bingley, UK: Emerald Group Publishing Ltd, 53–75.

Doan. P. L., (2015). Planning and LGBTQ communities: The need for inclusive queer spaces, (1th Ed.). London: Routledge.

Elden. S., (2004). Understanding Henri Lefebvre. (1^th Ed.). London: Continuum.

Fabulaa, SZ., & Timár. J., (2018), Violations of the right to the city for women with disabilities in peripheral rural communities in Hungary. Cities.  https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.12.00

Falú. A., (2013). Anales de la II Cumbre Iberoamericana sobre Agendas Locales de Género de la Unión Iberoamericana de Municipalistas. Aguas Calientes, 23-27.

Fenster. T., (2005). The right to the gendered city: Different formations of belonging in everyday life. Journal of Gender Studies, 14(3), 217-231.

Frisch. M., (2015). Finding transformative planning practice in the spaces of intersectionality. In Planning and LGBTQ Communities. London: Routledge.

Haynes. S. N., Richard. D., & Kubany. E. S., (1995). Content validity in psychological assessment: A functional approach to concepts and methods. Psychological assessment, 7(3), 238.

Heravi-Karimooi. M., Rejeh, N., Garshasbi. A., Montazeri. A., & Bandari. R., (2018). Psychometric properties of the Persian version of the quality of life in early old age (CASP-19). Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, 12(2),

Hosseinzadeh. A., (2012). Differences between Men and Women and the Role and Function. Marfat, 10(74), 61-71.

Jabareen. Y., (2014). ‘The right to the city’revisited: Assessing urban rights–The case of Arab Cities in Israel. Habitat International, 41, 135-141.

Jarvis. H., Cloke. J., & Kantor. P., (2009). Cities and gender: London: Routledge.

Kipfer. S., Saberi. P., & Wieditz. T., (2013). Henri Lefebvre: Debates and controversies1. Progress in Human Geography, 37(1), 115-134.

Klodawsky. F., Blomley. N., (2009). Introduction—rights, space, and homelessness. Urban Geography, 30(6), 573-576.

Kymlicka. W., Norman. W., (1994). Return of the citizen: A survey of recent work on citizenship theory. Ethics, 104(2), 352-381.

Lefebvre, H. (1996). Right to the City, w: E. Kofman, E. Lebas (red.): Writings on Cities. Henri Lefebvre. In: Blackwell, Oxford–Cambridge, MA.

Lister. R., (1997). Citizenship: Towards a feminist synthesis. Feminist review, 57(1), 28-48.

Marcuse. P., (2010). Rights in Cities and the Right to the City? Cities for All, 87.

Massey. D., (2013). Space, place and gender, John Wiley & Sons.

McDowell. L., (1999). City life and difference: negotiating diversity. Allen. J., Massey. D. and Pryke. M. (eds.), Understanding Cities-Unsettling Cities, London: Routledge, 101-140.

McIlwaine. C., (2013). Urbanization and gender-based violence: exploring the paradoxes in the global South. Environment and Urbanization, 25(1), 65-79.

Najmabadi. A., (2005). Women with mustaches and men without beards: Gender and sexual anxieties of Iranian modernity: Univ of California Press.

Newman. I., Lim. J., & Pineda. F., (2013). Content validity using a mixed methods approach: Its application and development through the use of a table of specifications methodology. Journal of Mixed Methods Research, 7(3), 243-260.

Patel. S., & Mitlin. D., (2002). Sharing experiences and changing lives. Community Development Journal, 37(2), 125-136.

Purcell. M., (2002). Excavating Lefebvre: The right to the city and its urban politics of the inhabitant. GeoJournal, 58(2-3), 99-108.

Purcell. M., (2003). Citizenship and the right to the global city: reimagining the capitalist world order. International journal of urban and regional research, 27(3), 564-590.

Young. I. M., (2011). Justice and the Politics of Difference: Princeton University Press.

Yuval-Davis. N., (2004). Gender and nation. Women, Ethnicity and Nationalism, 16(4), 621-632.