بررسی پیامدهای اقتصادی _ اجتماعی اسکان عشایر (مطالعه موردی: سایت گدارپی شهرستان کرمانشاه)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری

ایوب محمودی مستعلی ¹ (دانشجوی دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی ، ایلام، ایران)
مرجان واحدی ² (استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/05/22 تاریخ پذیرش : 1398/12/26 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: "عشایر", "اسکان", "پیامدهای اقتصادی", "پیامدهای اجتماعی",

چکیده مقاله :

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی پیامدهای اقتصادی_ اجتماعی اسکان عشایر در سایت گدارپی در شهرستان کرمانشاه بوده است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق، خانوارهای اسکان یافته در سایت مورد نظر، به تعداد 60 خانوار بودند که به دلیل محدود بودن جامعه آماری، تمامی این افراد به روش سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده است که روایی محتوایی آن بر اساس نظرخواهی از صاحب نظران و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به میزان 72/0 تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی به کمک نرم افزار SPSSانجام شده است. نتایج آزمون مقایسه میانگینt همبسته در مورد شاخص های اقتصادی نشان داد که بین وضعیت درآمد، اشتغال و دامداری عشایر در شرایط قبل و بعد از اسکان، تفاوت معنی‌داری وجود نداشته اما در مورد وضعیت زراعت و تخریب جنگلها و مراتع، تفاوت معنی داری در سطح 99 درصد مشاهده شده است. همچنین در مورد شاخص های اجتماعی بین وضعیت سوادآموزی، وضعیت فرهنگی، دسترسی به امکانات رفاهی، امنیت، سن ازدواج و بهداشت محیطی و فردی، در دو شرایط قبل و بعد از اسکان تفاوت معنی داری در سطح 99 درصد وجود داشته و این شاخص ها نسبت به قبل از اسکان رشد مثبت داشته اند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate the socio-economic consequences of nomad’s settlement in the Godarpee Site of Kermanshah township. The present study in terms of the purpose is an applied research that performed by using a descriptive correlational method. The statistical population of this research was the households located in this site (N=60) that due to the few number of statistical population, all of them were studied by census method. The data gathering tool was a questionnaire that its content validity confirmed by panel of experts and for reliability of questionnaire, Cronbach's alpha coefficient was used (α= 0.72). Data analysis was implemented by using descriptive and inferential statistics with using SPSS software. Findings of means compare test showed that there was not significant difference between income, employment and animal husbandry of nomads in conditions of before and after of the settlement. But in the case of agriculture, forest and range lands there was significant difference at the %99 level. Also about social indicators such as literacy, cultural status, access to welfare facilities, security, age of marriage and environmental and individual health, there was significant difference at the %99 level in conditions of before and after the settlement and these indicators had a positive growth compared to the previous settlement.

منابع و مأخذ:

آزادی یونس، گرکانی سید امیر حسین، آزادی زیور. ارزیابی طرح‌‌های اسکان عشایر با تأکید بر نگرش اسکان‌یافتگان (نمونه موردی: سایت تلخاب- استان ایلام) . مسکن و محیط روستا. ۱۳۹۵; ۳۵ (۱۵۶) :۶۷-۸۰

امان الهی، ا. (1376). کوچ‌نشینی در ایران، ویراست دوم،چاپ 8،انتشارات آگاه،تهران، شماره 310.

باقری، خدایار (1382)، «تعیین آثار اسکان بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی عشایر اسکان‌یافته در روستای عشایری کوله جاز شوشتر».پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی اصفهان، استاد راهنما: احمد خاتون‌آبادی. اصفهان.

پاپ زن، عبدالمجید (1393)، طرح پژوهشی «بررسی میانگین لاشه دام های سبک عشایر استان کرمانشاه به منظور ارائه راهکار افزایش عملکرد».گزارش چکیده طرح های پژوهشی خاتمه یافته دستگاه های اجرایی استان کرمانشاه سالهای 1392 و 1393 ص 59.

توکلی، جعفر و ضیاتوانا، محمدحسن (1388)، «پیامدهای فضایی اسکان عشایر در استان چهارمحال و بختیاری». فصلنامه روستا و توسعه، سال 88، ش ۱. صص 53-86.

دهقانی, امین, عادلی ساردوئی, محسن. (1394). سنجش و ارزیابی معیارهای پایداری در کانون های اسکان عشایری (مطالعه موردی:کانون های اسکان عشایری در استان های فارس و اصفهان). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی, 10(32), 55-69.

دهقانی, امین. (1398). تحلیل مولفه های موثر بر رضایت مندی اسکان روستائیان عشایری از کیفیت محیط سکونتی: مطالعه موردی: مناطق اسکان دشت بکان. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی, 14(1), 163-176.

ذاکری, عماد, قربانی, مهدی, بزرگمهر, علی, ربانی نسب, حجت ا... (1396). اولویت‎بندی مشکلات اجرای طرح‎های اسکان عشایر خراسان شمالی،بر اساس فرآیند تحلیل سلسله مراتبی. مرتع و آبخیزداری, 70(1), 111-123

ریاحی, وحید, مرادی, ماریا, نظری, محمد, صادقی, موسی. (1392). بررسی تطبیقی ساختار اقتصادی عشایر شهرستان های قصرشیرین و ساوه. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی, 8(22), 48-58.

رضوانی، محمدرضا و دریکوند، مسلم، (1386)، «بررسی و ارزیابی کانون‌های ساماندهی و اسکان عشایر مطالعه موردی: کانون کمری، شهرستان ازنا». مجله جهاد، ش 279، 19 صص 151-133.

ریاحی، وحید؛ احمدی، راشد؛ و عزمی، آئیژ (1392)، «بررسی نقش طرح‌های اسکان در توسعه اقتصادی و اجتماعی عشایر، مطالعه موردی کانون‌های اسکان استان کهگیلویه و بویراحمد». تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ش 28 صص 112-95.

رضایی، پژمان (1391)، ارزیابی برنامه ساماندهی عشایر در کانون‌های توسعه، فصلنامه عشایری، فصلنامه پژوهشی - اطلاع رسانی، دوره جدید، تابستان 1391، شماره 57، ص 9.

سازمان امور عشایر ایران (1388)، آئین‌نامه ساماندهی عشایر ایران، انتشارات آیندگان با همکاری سازمان امور عشایر ایران، 32.

سنایی مقدم, سروش, محمدی یگانه, بهروز. (1396). تحلیل جغرافیایی بر نقش سرمایه اجتماعی در کیفیت زندگی خانوارهای عشایری ( مطالعه موردی: ایل نوئی، طایفه زیلایی، شهرستان چرام، کهکیلویه و بویراحمد). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی, 12(2), 339-355.

شاطریان، محسن؛ گنجی پور، محمود؛ و اشنویی، امیر (1390)، «تبیین پیامدهای فضایی احداث شهرک‌های عشایری برای روستاهای پیرامونی، مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ». فصلنامه روستا و توسعه، ش 3. صص 133-150.

صالحی, اصغر، ۱۳۸۳، ارزیابی اثرات اقتصادی- اجتماعی طرح های ساماندهی عشایر در استان اصفهان، همایش ملی ساماندهی جامعه عشایر ایران، تهران. ارئه شده در کنفرانس

صیدزاده، حیدر و رضایی، جعفر (1395)، «مقایسه وضع درآمدی عشایر اسکان یافته و شناسایی عوامل ایجاد کننده تفاوت های درآمدی در دو وضعیت کوچندگی و اسکان در استان ایلام».فصلنامه روستا و توسعه، سال 19، شماره 3، پاییز 1395، صفحات 77_ 100

صیدزاده، حیدر، و رضایی، جعفر (1392)، «عوامل موثر بر درآمد عشایر اسکان یافته در استان ایلام».فصلنامه روستا و توسعه، سال 16، شماره 4، زمستان 1392، صفحات143_162

صیدایی، اسکندر و دهقان، امین (1390)، برنامه‌ریزی زیست‌بوم‌های عشایری، انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان، اصفهان، 136.

ضیاء توانا، محمدحسن و توکلی، جعفر (1386)،«اسکان عشایر و تخریب مراتع در استان چهار محال بختیاری». فصلنامه روستا و توسعه، شماره 2.

عبداللهی، محمد (1386)، «اسکان عشایر و توسعه و بهبود حیات اجتماعی آنان در ایران (مطالعه موردی: طایفه وری علی نظر در استان ایلام)». نامه علوم اجتماعی، دوره 15شماره 32پیاپی . صص 53-19.

فرامرز بریمانی، غریب فاضل نیا، زهرا صیادی، (۱۳۹۷). تاثیر اسکان عشایر بر میزان مشارکت زنان در تامین درآمد خانوار (مطالعه موردی: زنان عشایر سیستانی)، فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی، ۴۹(۱۰۲)، ۷۹۱-۸۰۵.

کرمی، حمیدرضا و دریکوندی، فیروز (1395)،«اثرات اقتصادی_اجتماعی اسکان عشایر بر خانوارهای اسکان یافته در استان لرستان».فصلنامه روستا و توسعه، سال 19، شماره 3، پاییز 1395، صفحات1-24

محمدی، دادگر؛ شیروانیان، عبدالرسول؛ و چابکرو،غلامرضا (1395)،«بررسی فقر اقتصادی عشایر اسکان یافته استان فارس و تعین عوامل موثر بر آن». فصلنامه روستا و توسعه، سال 19، شماره 3، پاییز 1395، صفحات101_ 119

مرکز آمار ایران، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی، نتایج تفصیلی سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده  استان کرمانشاه_ 1387

نوروزی, اصغر, محمودیان, فرزاد. (1394). بررسی تطبیقی شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی عشایر اسکان‌یافته و اسکان نیافته (مطالعه موردی: شهرستان کوهرنگ). برنامه ریزی فضایی (جغرافیا), 5(4), 17-38.