امکان سنجی مناطق مستعد گردشگری زمستانی در استان قزوین

محورهای موضوعی : جغرافیای طبیعی و سکونتگاههای انسانی

پرویز رضائی ¹ (دانشیار گروه جغرافیا، واحدرشت، دانشگاه آزاداسلامی، رشت، ایران)
فریده افشار ² (دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/08/06 تاریخ پذیرش : 1398/01/12 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: GIS, قزوین, مدل AHP, گردشگری زمستانه,

چکیده مقاله :

مقدمه :گردشگری زمستانه یکی از جاذبه‌های هیجان انگیز و ماجرجویانه توریم بشمار می‌رود. شناخت مناطق مستعد و مکانیابی مناسب برای توسعه این صنعت بسیار مهم و ارزشمند است.هدف پژوهش: استان قزوین با داشتن جاذبه‌های زیستی بسیار زیبا در کنار جاذبه‌های تاریخی و اقلیمی، موقعیت گذرگاهی و مجاورت با مراکز جمعیتی کشور، از مهمترین قطب‌های جذب گردشگری محسوب می‌شود. هدف این تحقیق، امکان‌سنجی مناطق مناسب گردشگری زمستانه در این استان است.روش شناسی تحقیق: داده‌های مورد استفاده در تحقیق شامل: تصاویر ماهواره‌ای سطح پوشش و عمق برف، داده‌های اقلیمی 15 ایستگاه برف‌سنجی و 14 ایستگاه هواشناسی در بازه زمانی 25ساله (2015-1990)، داده‌های توپوگرافی مانند میزان و جهت شیب است. همچنین از داده های عوارض سطح زمین مانند فاصله از رودخانه، جاده و روستا برای مکان‌یابی استفاده شده است.برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تجربی مدل تحلیل سلسله مراتبیAHP و برای مکانیابی و پهنه‌بندی از نرم‌افزار GIS استفاده شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه در این تحقیق استان قزوین در دامنه‌های جنوبی ارتفاعات البرز است. یافته ها و بحث: با بررسی داده‌های پژوهش و لایه‌های اطلاعاتی و تهیه نقشه‌های مکانیابی،63 سایت برفگیر در شمال و جنوب استان شناسایی گردید. در این پژوهش با تجزیه وتحلیل ویژگی‌ها و تحلیل فضایی 63 مکان و در نظر گرفتن شاخص‌هایی مانند سطوح برفگیر، 8 مکان انتخاب گردید. نتایج : نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها خروجی مدل به نظر می‌رسد، از ۸ سایت شناسایی شده، برنامه‌ریزی بر روی 5 سایت کامان، زرشک، سیمیار، آوه و جوتان، دارای توجیه اقتصادی است.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Qazvin province is considered as one of the most important tourist attraction poles, with its beautiful attractions and historic and climatic attractions. Aim of the Study: The purpose of this study is to determine the appropriate winter tourism destinations in this province. Methodology: The data used in the research includes climatic data of 14 meteorological stations and 15 snowmelt stations, satellite images of surface area and snow depth in the period of 25 years (1990-1990) in the months of December to April and topographic data like land use, gradient and steep gravity. Land surface effects such as distance from the river, road, and village are also used to locate data. For analysis of data information, the AHP hierarchical analysis model and GIS software have been used. Results and Discussion: Based on the results of the study, 63 snowflake sites in the north and south of the province were identified. Finally, by analyzing the features and spatial analysis of these 63 sites, and indicators such as snow flush levels, 8 locations were selected. Conclusion: Data analysis reveales that among these 8 sites, planning on 5 sites of Kaman, Barber, Samiar, Avj and Jutan is economically justifiable.

منابع و مأخذ:

آروین، عباسعلی و کبری شجاعی. 1393. ارزیابی عنوان ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری شهر شیراز با استفاده از شاخص‌های دمای معدل فیزیولوژی(PET) و متوسط نظرسنجی پیش‌بینی‌شده(PMV). فصلنامه جغرافیای طبیعی، ۱(۷)، 98-87.

اعتمادامین، مهدی. (1395). بررسی مناطق مستعد گردشگری زمستانی در غرب استان گیلان با تأکید بر اقلیم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد منتشرنشده. دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران

ایسنا، (دوشنبه، ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷). کد خبر97021608782.

جانباز قبادی، غلامرضا و شیبا نوروزی ورنکشی. (1394). اولویت­بندی عوامل مؤثر بر رقابت­پذیری مقاصد گردشگری زمستانی در پیست بین المللی اسکی دیزین. اولین همایش بین­المللی و چهارمین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پایدار، دبیرخانه دائمی کنفرانس و تحت حمایت سیویلیکا، همدان، ایران.

چراغوندی، دلدار. (139۳).  اثرات اقلیم بر گردشگری استان قزوین بر اساس مدل دمای معادل فیزیولوژیک(PET). پایان‌نامه کارشناسی­ارشد منتشر نشده. دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

حسین­زاده، سعیده. (139۵). بررسی مناطق مستعد گردشگری زمستانی در شرق استان گیلان با تاکید بر اقلیم. پایان‌نامه کارشناسی­ارشد منتشر نشده. دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران

حیدری، محمد؛ سلیمانی، مجید؛ حیدری، علی و حسنی­، مریجانی اکبر. (1394). بررسی پتانسیل روستاها و پیست­های اسکی در جهت توریستی شدن )مطالعه موردی: روستا و پیست اسکی پاپائی زنجان). همایش ملی معماری و شهرسازی ایران، دانشگاه علم و هنر یزد، یزد، ایران.

خبرگزاری مهر. (۱۹شهریور۱۳۹۶) ، کد خبر408217.

خورشیدی، مصطفی و جابر صفری. (13۹۳).  بررسی معیارهای مکان­گزینی و طراحی پیست­های اسکی نمونه موردی: منطقه نمونه گردشگری زرشک - کامان قزوین. دومین همایش ملی معماری، عمران و محیط زیست شهری، دانشکده شهید مفتح، همدان، ایران.

ذوالفقاری، حسن. (139۱). تحلیلی برکاربرد مدلهای اقلیمی درمطالعات گردشگری. دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا، همدان، ایران.

رحیم­پور، علی. (139۲).  تحلیل­آماری صنعت گردشگری جهان، بازارهای آینده و جایگاه ایران. فصلنامه­گردشگری. ۱(۱)، ۱۸-۱.

رضائی، پرویز و غلامحسین، حیدری. (13۸۷).  بررسی ظرفیتهای توسعه گردشگری منطقه الموت با تاکید بر اکوتوریسم، فصلنامه علمی پژوهشی چشم‌انداز جغرافیایی، (6)، ۵۳-37.

رضوانی، محمدرضا؛ اروجی، حسن؛ علیزاده، محمد و نجفی، محمدسعید. (13۹۲). مکانیابی احداث پیست اسکی از دیدگاه گردشگری(مطالعه موردی: مناطق شمالی استان تهران). فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ایی، ۳(۱۰)، 2۷-2۴.

ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ، آﻣﺎر روزاﻧﻪ و ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎی ﺳﻴﻨﻮﭘﺘﻴﻚ اﺳﺘﺎن قزوین و اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎی ﻣﺠﺎور اﺳﺘﺎن 2015-1996.

سیدی، پیمان؛ پیری، مژگان و قامتی، حسن. (1395). اولویت­بندی محدودیت­های گردشگران ورزشی پیست­های اسکی (مطالعه موردی: پیست اسکی توچال و شمشک)-دومین همایش ملی انجمن علمی مدیریت ورزشی، آکادمی ملی المپیک، تهران ، ایران.

شمسی­پور، علی­اکبر؛ سلمانی، محمد و بشیریان، فاطمه. (13۹۳). تحلیل زمانی- فضایی اقلیم گردشگری استان قزوین. فصلنامه علمی پژوهشی برنامه­ریزی توسعه گردشگری. ۳(۸)، 142-127.

عطایی، هوشمند و هاشمی­نسب، سادات. (13۹۲).  شناخت وتهیه تقویم زیست اقلیم انسانی استان یزد. فصلنامه علمی ـ پژوهشی برنامه­ریزی توسعه کالبدی فضایی. ۱(۲)، 80-65.  

ﻓﺮج­زاده، ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ و ﻋﻠﻲ، اﺣﻤﺪآﺑﺎدی. (13۸۹). ارزﻳﺎﺑﻲ و ﭘﻬﻨﻪ اﻗﻠﻴﻢ ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﻳﺮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺ اﻗﻠﻴﻢ ﮔﺮدﺷﮕﺮی (TCI). پژوﻫﺶ­ﻫﺎی ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎی ﻃﺒﻴﻌﻲ، (71)، 31-42.

فرجی، عبدالله؛ اختری، زهرا،  سلیمانی و خیری، حسن. (13۹۴).  مکانیابی مجتمع تفریحی_ورزشی پیست اسکی در منطقه نمونه گردشگری آلوارس سرعین.  اولین کنگره بین المللی زمین، فضا و انرژی پاک، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

فعال­دلدار­فومنی­مقدم، مرضیه. (13۹۶). پهنه­بندی اقلیم گردشگری استان قزوین با بهره گیری از GIS. پایان‌نامه کارشناسی­ارشد منتشر نشده. ­دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت. رشت . ایران 

فلاح قالهری، غلام عباس و رضایی، حسین. (13۹۵). تعیین شاخص اقلیم آسایش گردشگری استان خراسان رضوی با استفاده از GIS. ویژه نامه شماره 3 طراحی ومدیریت شهری. ۳(۱۸)، ۸۸-81.

گندمکار، امیر. (13۹۰). تعیین شاخص اقلیم آسایش گردشگری شهرستان نایین با استفاده از GIS. فصلنامه علمی پژوهشی نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، ۳(۳)، 102-94.

محمدی، حسین. (13۸۵). مفاهیم و اصطلاحات آب و هواشناسی. تهران، انشارات دانشگاه تهران.

وزارت نیرو، آﻣﺎر چگالی و ارتفاع اﻳﺴﺘﮕﺎه­ﻫﺎی برف سنجی اﺳﺘﺎن قزوین 2015-2012.

وثوقی، لیلا؛ دادورخانی، فضیله؛ مطیعی­لنگرودی، سیدحسن و رهنمایی، محمدتقی. (13۹۰). ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایت در گردشگری زمستانی مورد مطالعه: دو مقصد زمستانی شمشک و دربندسر. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. ۷(۱۵)، 27-1.

یزدان­پناه، حجت­اله؛ مستغاثی، شروین؛ سلیمی، سروش و عاجی، مریم. (13۹۲). بررسی شاخص آسایش زیست اقلیمی گردشگری استان قزوین با استفاده از مدل های آب و هوایی PET و  SET. دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین.  دانشکده فنی شهید مفتح، همدان، ایران.

یمانی، مجتبی؛ گورابی، ابوالقاسم و مرادی­پور، فاطمه. (13۹۴). مکان‌یابی محل احداث پیست اسکی در استان لرستان. فصلنامه برنامه­ریزی و آمایش فضا . 19(۴)، 241- 217.

Hewer Micah J.  William A. Gough. (2017). Thirty years of assessing the impacts of climate change on outdoor recreation and tourism in Canada. Tourism Management Perspectives, Available online 17 July 2017 impact programmer, 24th April , London

Liu, T. M. (2016). The influence of climate change on tourism demand in Taiwan national parks. Tourism Management Perspectives, 20, 269-275.

Matzarakis, A., & Mayer, H. (1997). Heat stress in Greece. International Journal of Biometeorology, 41(1), 34-39.

Matzarakis, A. (2007). Assessment method for climate and tourism based on daily data. Developments in tourism climatology, 1, 1-7.

Zengin, M., Kopar, I., & Karahan, F. (2010). Determination of bioclimatic comfort in Erzurum–Rize expressway corridor using GIS. Building and Environment, 45(1), 158-164.