تبیین نقش گردشگری در پایداری اجتماعی روستاهای شهرستان قائمشهر

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

اسفندیار مهری تالارپشتی ¹ , عیسی پوررمضان ² , نصرالله مولائی هشجین ³ , آتوسا بیگدلی ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی ، رشت، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
3 - استاد گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
4 - استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

تاریخ دریافت : 1396/11/14 تاریخ پذیرش : 1396/11/21 تاریخ انتشار : 1399/04/01

کلید واژه: گردشگری, نواحی روستایی, گردشگری پایدار, پایداری اجتماعی, روستاهای شهرستان قائمشهر,

چکیده مقاله :

گردشگری به عنوان ابزاری کارآمد با اثر بر بنیان‌های اقتصاد روستایی می‌تواند نقش مهمی را در پایداری اجتماعی نواحی روستایی ایفا کند. این پژوهش به دنبال تبیین نقش گردشگری در پایداری اجتماعی نواحی روستایی شهرستان قائمشهر می‌باشد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و روش تحقیق آن توصیفی - تحلیلی می‌باشد. اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات اسنادی و پیمایشی بدست آمده است. جامعه آماری این پژوهش روستاییان می‌باشند. (17216N=) که بر اساس فرمول کوکران تعداد 375 نفر روستاییان به عنوان حجم نمونه تعیین شده است. متغییرهای تحقیق ماهیت کمی و کیفی داشته و در جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس طیف لیکرت استفاده شده و سپس در تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و آزمون آماری tجهت اطمینان از نرمال بودن توزیع داده‌ها و سپس از روش آماری همبستگی و رگرسیون و آزمون‌های آماری پارامتری نظیر آزمون همبستگی پیرسون بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش در ناحیه مورد مطالعه نشاندهنده تاثیر گردشگری بر افزایش شکاف و اختلاف اجتماعی، افزایش جرم و فعالیتهای غیر قانونی، کاهش انسجام اجتماعی بین ساکنین، بهبود امکانات تفریحی و رفاهی، بهبود امکانات و خدمات گردشگری، افزایش کیفیت زندگی ساکنان روستا و گسترش فرهنگ بومی بر پایداری شاخص های اجتماعی می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

As an effective tool, tourism affects the base of rural economy, so it plays crucial role in the social sustainability of villages. This study was conducted to explore the role of tourism in social sustainability of Ghaemshahr Township villages. This study is an applied research used descriptive-analytical method of study. The needed data were obtained through documentary and survey studies. Population of study included all villagers (N = 17216), which 375 of them were selected as sample of study using Cochran formula. The variables of study had quantitative and qualitative nature. Likert scale was used to collect the data and SPSS software was used to analyze the collected data. T-test was also used to ensure the normal distribution of the data. Then, correlation and regression and parametric statistical tests such as Pearson correlation test were used. Findings of this study revealed that tourism has an impact on increasing social gap, increasing crime and illegal activities, reducing social cohesion among residents, improving recreational facilities, enhancing tourism facilities and services, enhancing the quality of life of villagers, and promoting the local culture.

منابع و مأخذ:

ارغان، عباس و نورانی، سید یاسین. (1394). بررسی راهکارهای ارتقاء گردشگری بر اساس توسعه پایدار مورد مطالعه غار آبی سهولان مهاباد، سومین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست، همدان.

ازکیا، مصطفی. (1389). توسعه پایدار روستایی، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی. تهران: انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور.

بدری، سیدعلی؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ سلمانی، سید حسن و علیقلی‌زاده فیروزجایی، ناصر. (1388).  اثرات اقتصادی گردشگری بر نواحی روستایی نواحی روستایی بخش مرکزی نوشهر،  جغرافیا و توسعه‌ی ناحیه‌ای، 12 (1)، 13-35.

پورطاهری، مهدی؛ زال، ابوذر و رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. (1390). ارزیابی و الویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی (مطالعه موردی روستاهای شهرستان خرم بید استان فارس). فصلنامه روستا و توسعه، 14 (3)، صفحه 19-49 .

جمعه پور، محمود. (1385). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های روستایی (دیدگاه‌ها و روش‌ها). (چاپ دوم). تهران، انتشارات سمت.

دفتر برنامه ریزی روستایی. (1386). دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، تهران، انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور.

رضوانی، علی اصغر. (1386). جغرافیا و صنعت توریسم. تهران: انتشارات پیام نور.

رضوانی، محمدرضا و صفائی، جواد. (1384). گردشگری خانه های دوم و اثرات آن بر نواحی روستایی فرصت یا تهدید (نواحی روستایی شمال تهران). پژوهش‌های جغرافیایی. 54، 120-108.

رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و مهدوی، داوود و پور طاهری، مهدی. (1389). فرآیند بومی سازی شاخص های توسعه پایدار گردشگری روستایی در ایران، پژوهش‌های روستایی. دوره 1، شماره4 ، صفحه 1-41.

رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و مهدوی، داوود. (1385).  راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT: دهستان لواسان کوچک. فصلنامه مدرس علوم انسانی. 9 (3)، 1-30.

زرافشانی، کیومرث؛ شرفی، لیدا؛ گراوندی، شهپر و  قبادی، پرستو. (1392). بررسی اثرات توسعه گردشگری در ارتقاء شاخص‌های اقتصادی – اجتماعی نواحی روستایی (مورد: منطقه گردشگری ریجاب در استان کرمانشاه) ، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 5 (2)، 119- 134.

سعیدی، عباس. (1390). مبانی جغرافیای روستایی. (چاپ سیزدهم). تهران: انتشارت سمت.

طاهرخانی، مهدی. (1387). جایگاه روستا درفرآیند توسعه ملی. مجموعه مقالات. انتشارات موسسه توسعه روستایی ایران.

غفاری، سید رامین و ترکی هرچکانی، معصومه. (1388). نقش گردشگری در توسعه اقتصادی - اجتماعی روستایی استان چهار محال و بختیاری روستای سامان. روستا و توسعه. 2 (2)، 113-126.

قنبری، سیروس؛ قاسمی، مریم و پورجوپاری، مرضیه. (1392). بررسی اثرات گردشگری بر توسعه روستایی از دیدگاه جامعه میزبان. فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، 9، 4-19.

محلاتی، صلاح الدین (1380)، درآمدی بر جهانگردی، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.

محمدزاده لاریجانی، فاطمه. (1391). اهمیت نقش گردشگری در توسعه پایدار اقتصادی اجتماعی روستاهای ایران . همایش ملی جغرافیا و گردشگری در هزاره سوم.

مرادی مسیحی، واراز و قاسمی، علی. (1393). نقش گردشگری در توسعه اقتصادی نواحی روستایی شهرستان بهشهر. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2 (2)، 105-124.

نعمت الهی، مجید؛ نجارزاده، محمد و بلوچی، حسین. (1395). ارزیابی سطوح پایداری مقاصد روستایی در راستای توسعۀ گردشگری روستایی با تعدیلگری تصویر مقصد (مطالعه موردی: دهستان دراک شهرستان شیراز(. پژوهش و برنامه ریزی روستایی. 4 (5)، 155-174.

ولی شریعت پناهی، مجید و نجمی، سیمین. (1389).  نقش گردشگری در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان لواسان کوچک، بخش لواسانات). جغرافیای سرزمین. 25 (7)، 81-92.

Bogan,elena. (2012). Rural tourism as a strategic option for social and economic development in the rural area in Romania. Faculty of Geography, University of Bucharest, Romania.

Chuang, Sh., (2013). Residents' attitudes toward rural tourism in Taiwan: a comparative viewpoint, Journal International Journal of Tourism Research, 15 (2): 152-170.

Macleod, D.V.L. and Gillespie, S.A. (2010). Sustainable tourism in rural Europe: approaches to developmen, Sustainable tourism in rural Europe: approaches to development, 300 pp.

Mak, M. and Clinton J Peacock. (2011). Social Sustainability: A Comparison of Case Studies in UK, USA and Australia. Poster presented at the 17th Pacific Rim Real Estate Society Conference. Gold Coast.

Noori, zand, (2013). the role of rural tourism in rural sustainable development, international research journal of applied sciences, 4:2620-2625.

Shang-Pao YEH, Anestis K. FOTIADIS. (2014). Social Interactions in Rural Tourism: A Host Perspective Case Study, pp. 131-143.

Shen, F., Hughey, K., & Simmons, D., (2008). Connecting Livelihoods Approach and Tourism: A Review of the Literature toward Integrative Thinking, Lincoln university.