تبیین تاثیر توسعه ژئوتوریسم و ایجاد ژئوپارک با تاکید بر شاخص های گردشگری پایدار (مطالعه موردی: منطقه درفک و دیلمان استان گیلان)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

طاهره صبوری ¹ , محمدرضا ثروتی ² , جمشید جداری عیوضی ³

1 - دانش آموخته دکتری ژئومورفولوژی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1396/08/30 تاریخ پذیرش : 1397/09/16 تاریخ انتشار : 1399/01/01

کلید واژه: ژئوتوریسم, ژئوپارک, شاخص های گردشگری پایدار, مناطق درفک و دیلمان استان گیلان,

چکیده مقاله :

ژئوتوریسم از جمله مفاهیم جدید در ادبیات جغرافیایی و گردشگری است که بر تعیین مکان های ویژه ی گردشگری ازمنظر زمین شناسی و ژئومورفولوژی تأکید می‌کند. محوریت مطالعاتی در این شاخه ی علمی، تعیین مکان های ویژه ی گردشگری و ترکیب نمودن آن با مواریث فرهنگی، تاریخی و اکولوژیکی به منظور دست یابی به توسعه پایدار گردشگری است. در این میان طرح ایجاد ژئوپارکها از سوی سازمان یونسکو با هدف حفاظت از میراث های زمین شناختی، با برنامه های مدیریتی خاص خود از بعد علمی ارائه شد. بنابراین می‌توان چنین عنوان نمود که رویکرد توسعه پایدار و نظام گرا، یکی از ضرورت های مدیریت موثر در عصر حاضر برای توسعه صنعت گردشگری در سطح جهان است. در این راستا هدف اصلی تحقیق بررسی تاثیر توسعه ژئوتوریسم و ایجاد ژئوپارک بر شاخص های گردشگری پایدار بود. روش پژوهش همبستگی و همچنین روش نمونه گیری در این تحقیق از نوع روش نمونه گیری قضاوتی هدفنمند و تعداد نمونه مورد مطالعه شامل 66 نفر از کارشناسان ارشد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در استان گیلان بودند. پس از جمع آوری داده ها به وسیله پرسشنامه های استاندارد، جهت ارزیابی روابط بین متغیرها از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده شد و به طور کلی کلیه تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزارهای SPSS و PLS انجام شد. نتیجه فرضیه های تحقیق حاکی از تاثیر ژئوتوریسم و ژئوپارک بر شاخص های گردشگری پایدار در ابعاد مختلف )اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تکنولوژیکی و اکولوژیکی) داشت.

چکیده انگلیسی:

Geotourism is one of the new concepts in geography and tourism literature that emphasizes the determination of special tourist sites from the point of view of geology and geomorphology. The focus of studies in this scientific branch is to determine the special tourist sites and to combine them with cultural, historical and ecological resources in order to achieve sustainable tourism development. In the meantime, the geospatial creation of the geoparks by the UNESCO Organization for the protection of Geological Heritage was presented with its special scientific management plans. Therefore, it can be argued that a sustainable and systematic development approach is one of the essential requirements for the effective management of the present era for the development of tourism industry globally. In this regard, the main objective of the study was to investigate the effect of the development of geotourism and the creation of geopark on sustainable tourism indicators. The research method was correlation and sampling method in this study was a holistic judgment sampling method and the sample size included 66 senior experts from the Office of the Heritage, Handicrafts and Tourism in Guilan province. After collecting data with standard questionnaires, structural equation modeling technique with partial least squares approach was used to evaluate the relationships between variables and in general, all data analysis was performed using SPSS and PLS softwares. The results of the research hypotheses indicate the impact of geotourism and geopark on sustainable tourism indices in different dimensions (economic, social, cultural, political, technological, and ecological).

منابع و مأخذ:

اربابی سبزواری، آزاده. (1393). ارزیابی توانمندی ها و قابلیت های ژئوتوریسم در توسعه پایدار (مطالعه موردی: سراب دربند در شهرستان صحنه). فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال 7، شماره 26، صص 86-65.

اکبری سامانی، ناهید؛ بدری، سیدعلی و سلمانی، محمد. (1392). ارزیابی گردشگری پایدار روستایی موردشناسی: بخش سامان-شهرستان شهرکرد. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، سال 1، صص 48-29.

امرالله ی بیوکی، ناهید نظری دهقی، اعظم. (1394). اثرات تصویر ذهنی گردشگران شهر اصفهان بر توسعه گردشگری پایدار آن. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال 10، شماره 31، صص 129-103.

آقاجانی، حمید و ازکیا، مصطفی. (1394). تحلیل جامعه شناختی تاثیرات صنعت گردشگری بر توسعه منطقه ای استان گیلان (مورد مطالعه: شهرستان رشت). مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 7، شماره 4، صص 28-7.

دلشاد، علی؛ ابوهاشم آبادی، فرزانه و قاسمیتن صاحبی، ایمن. (1396). اولویت بندی و تعیین روابط شاخص های سنجش پایداری توسعه گردشگری. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال 12، شماره 39، صص 94-73.

دیوسالار، اسداله. (1392). بررسی نقش ژئوتوریسم در توسعه پایدار فرهنگی شهرهای ساحلی. مجله آمایش جغرافیایی فضایی، دوره 3، شماره 8، صص 98-79.

رضوانی، محمدرضا. (1388). توسعه گردشگری روستایی (با رویکرد گردشگری پایدار)، انتشارات سمت، تهران.

فخاری، سعیده؛ قنواتی، عزت الله و کرم، امیر. (1393). پایان نامه جهت اخذ درجه رساله دکتری دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

کوزه گر، مریم؛ فتوحی، صمد و قنبری، سیروس. (1390). پتانسیل سنجی ژئوتوریسم در سواحل دریای عمان در استان سیستان و بلوچستان. پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده جغرافیا.

محسنی، رضاعلی. (1388). گردشگری پایدار در ایران: کارکردها، چالش ها و راهکارها. مجله علمی-پژوهشی فضایی جغرافیایی، سال 9، شماره 28، صص 171-149.

محمدخان، شیرین؛ ویسی، عبدالکریم و ریاهی، سمانه. (1396). پتانسیل سنجی قابلیت های ژئوسایت های توده کوهستانی شاهو با بکارگیری مدب GAM. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. سال 12، شماره 38، صص 110-83.

Amorfini, A., Bartelletti, A., & Ottria, G. (2015). Enhancing the Geological Heritage of the Apuan Alps Geopark (Italy). In From Geoheritage to Geoparks (pp. 199-214). Springer International Publishing.

Bruno, D. E & Perrotta, P (2010): A Geotouristic Proposal for Amendolara Territory (Northern Ionic Sector of Calabria, Italy); Geoheritag, Vol. 4, Issue, 4, pp.139-151.

Comanescu, L & Nedelea & Dobre R (2011): Evaluation of Geomorphosites in Vistea Valley (Fagaras Mountains-Carpathians, Romania); International Journal of the Physical Sciences Vol. 6, No. 5, pp. 1161 -1168.

Dingwal‚ P., Weighell‚ T., and Bedman‚ T. 2005. Geological world heritage: A global framework protected Area programme- IUCN- September 2005.

Dong, H., Song, Y., Chen, T., Zhao, J., & Yu, L. (2014). Geoconservation and geotourism in Luochuan Loess National Geopark, China. Quaternary International, 334, 40-51.

Dowling, R. K. (2011). Geotourism’s global growth. Geoheritage, 3 (1), 1-13.

Farsani, N. T., Coelho, C. O., Costa, C. M., & Amrikazemi, A. (2014). Geo-knowledge management and geoconservation via geoparks and geotourism.Geoheritage, 6(3), 185-192.

Fennel D. (2003). Ecotourism. Abingdon New York.

Feuillet, T & Sourp, E (2011): Geomorphological Heritage of The Pyrenees National Park (France): Assessment, Clustering, and Promotion of Geomorphosites; Geoheritage, V 3, 151–162.

Frey, M. L., Schäfer, K., Büchel, G., & Patzak, M. (2006). Geoparks: a regional, European and global policy (pp. 96-117). Elsevier, Ltd.: Oxford.

Gordon, J (2011): Rediscovering A Sense of Wonder: Geoheritage, Geotourism and Cultural Landscape Experiences; Geoheritage, Vol, 4, Issue 1-2, pp. 65-77.

Hose, T. A., & Vasiljević, D. A. (2012). Defining the nature and purpose of modern geotourism with particular reference to the United Kingdom and South-East Europe. Geoheritage, 4(1-2), 25-43.

Kalantari, M., Bazdar, F., & Ghezel Bash, S. (2011). Feasibility Analysis of sustainable Development Emphasizing Geotourism Attractions using SWOT analysis. Case study: Qeshm Island Geo Park, International conference on Biology, Environmemt and chemistry, IPCBEE, Vol. 24.

Newsome, D., & Dowling, R. (2010). Setting an agenda for geotourism. Geotourism: The Tourism of Geology and Landscape,1-13 Ollier, C. (2012). Problems of geotourism and geodiversity. Quaestiones Geographicae, 31(3), 57-61.

Olliver, C. (2012). Problems of geotourism and geodiversity. Quaestiones Geographicae, 31(3), 57-61.

Polovitz. w. etl. 2011. measuring geotourism: Developing and testing the geotraveler tendencx scale cats journal of trarl resraron

Reynard, E & Coratza, P & Giusti, C (2011): Geomorphosites and Geotourism; Geoheritage, V 3, 129–130.

Sai-leung, N. G & Jiangfeng, L. I & Shiming, F & Young C.Y. NG (2010): Geodiversity and Geoconservation in Hong Kong; Asian Geographer 27 (1 -2),1-11 .

UNESCO Global Geo park Network. 2006. Guideline and criterio for national Geo parks seeking UNESCO- assistance to join the global Geo parks network.

Vujicic, M & Vasiljevic, D & Markovic, S & Hose, T & Lukic, T & Hadzic, O & Janievic, S (2011): Preliminary Geosites Assessment Model (GAM) and Its Application on Fruska Gora Mountain, Potential Geotourism Detinarion of Serbia; Acta Geographica Slovenica, V 51.2, 361–377.

Wang Lili, Tian Mingzhong, Wen Xuefeng, Zhao Longlong Song, Jiling, Sun Meng, Wang, H., Lan Y., Sun M (2014): Geoconservation and Geotourism in Arxan-Chaihe Volcano Area, Inner Mongolia, China; Quaternary International, In Press, Corrected Proof.

Zauros‚ N. 2004. The European Geo parks network-Geological heritage protection and local development, 207: 3.

Zwoliński, Z., & Stachowiak, J. (2012). Geodiversity map of the Tatra National Park for geotourism. Quaestiones Geographicae, 31(1), 99-107.