بررسی اثرات کودهای شیمیایی بر آبخوان دشت هشتگرد

محورهای موضوعی : آلودگی محیط زیست (آب و فاضلاب)

َامیرحسام حسنی ¹ , علی ترابیان ² , امیرحسین جاوید ³ , فائزه امینیان ⁴

1 - استادیار دانشکده محیط زیست و انرژی، واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی
2 - استاد گروه مهندسی محیط زیست، دانشگاه تهران.
3 - استادیار دانشکده محیط زیست و انرژی، واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی.
4 - دانشجوی کارشناسی ارشد آلودگی محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

تاریخ دریافت : 1398/07/29 تاریخ پذیرش : 1398/07/29 تاریخ انتشار : 1399/04/01

کلید واژه: آبخوان, دشت هشتگرد, کود شیمیایی, آب زیرزمینی,

چکیده مقاله :

دشت هشتگرد با وسعتی درحدود 650 کیلومترمربع واقع در استان تهران می باشد، که شامل بخش کوهستانی واقع در ناحیه جنوبی البرز مرکزی و بخش دشت آبرفتی واقع در غرب دشت کرج و شرق دشت قزوین است. این ناحیه دارای اقلیم سرد و خشک می باشد.در این تحقیق با نمونه برداری از 18 حلقه چاه در منطقه مورد مطالعه در دوفصل کم آبی (زمستان 1387) و پرآبی (بهار 1388) ، اثرات آلودگی کودهای شیمیایی (ازت- فسفر- پتاسیم) ، توزیع و تغییرات آن در آب های زیرزمینی مناطق کشاورزی مطالعه گردید.استفاده بی رویه از کودهای ازته باعث افزایش غلظت نیترات دردشت گردیده است و بیش ترین مقدارنیترات دربخش شمال شرق دشت هشتگرد mg/L 19 مشاهده شدکه بالاتر از حد استاندارد mg/L 10می باشد. با توجه به جهت حرکت آب زیرزمینی دردشت هشتگردکه ازسمت شمال شرق به سوی جنوب غرب می باشد، عمده ترین منبع افزایش نیترات استفاده از کودهای شیمیائی برای کشاورزی پیش بینی می گردد.بیش ترین میزان فسفر در جنوب غربی دشت دیده شد، اما مقدار آن mg/L 5/1و کم تر ازاستاندارد mg/L 2 می باشد. دلیل اصلی نفوذ فسفردر آب زیرزمینی باتوجه به تحرک کم فسفردرخاک، جهت حرکت آب زیرزمینی، بالا بودن سطح آب زیرزمینی وکم بودن لایه غیراشباع می باشد، که موجب شده فسفر ناشی ازکودهای شیمیائی به سرعت به آب زیرزمینی می رسد و آن را آلوده می کند. میزان پتاسیم دراکثرچاه ها درمحدودهmg/L 39/0تا 96/1 بود که پایین تر از حد استاندارد mg/L2 می باشد. بالاترین میزان پتاسیم درقسمت شمال شرق دشت مشاهده شد که با توجه به سهولت آبشویی پتاسیم احتمال نفوذ کودهای پتاسی به آبخوان منطقه پیش بینی می گردد.

چکیده انگلیسی:

Hashtgerd field (area: 650 Km2) is located in Tehran province which include mountainous region in south of central Arborz, alluvium area in west of Karaj field and east of Qazvin field. Hashtgerd field’s climate is cold and dry. The samples were collected from 18 wells in winter (1387) and spring (1388) and analyzed for the amount of nitrate, phosphate and potassium in samples. Extra uses of nitrate fertilizer cause the rise of nitrate through out the valley. The most amount of nitrate was observed in north east of Hashtgerd valley (19 mg/L) that was upper than standard amount (10 mg/L). Considering the movement direction of underground water in Hashtgerd field (from the north east to south west) the main resource of nitrate increase is the use of chemical fertilizer in agricultural activities. Although the most amount of phosphorus was in south west of Hashtgerd field (1.5 mg/L), it was less than standard amount (2 mg/L). Despite the low movement of phosphate in soil, it penetrated in to underground water. The main reason was the movement direction of underground water, up level of underground water and lack of unsaturated layer. Phosphorus of fertilizer enters the underground water and cause pollution. The amount of potassium in most of the wells was about 0.39- 1.96 (mg/L) that was lower than standard amount (2 mg/L). The most amount of potassium was in east north of the field to aquifer is predictable, because of the washing effect.