معرفی خرّمدینیه یا خرمیّه
محورهای موضوعی : مسیحیت
محمد جواد شمس
1
(ندارد)
کلید واژه: خرمدینیه (خرّمیه), بابکیه, مازیاریه, محمّریه, حلول, اتحاد, تناسخ, اباحه,
چکیده مقاله :
خرّمدینیه را یکی از بزرگترین جنب شهای مذهبی، سیاسی و اجتماعی ایرانیان در سده های دوم و سومهجری قمری دانسته اند، که نسبت به سایر فرق ههای ایرانی این دوره از اهمیت بیشتری برخوردار است و منابعخذی نسبتاً قابل توجه نیز درباره آنان در دست است. با این همه، هنوز نادانست ههای زیادی از آنان داریم؛ Ĥ و مبه ویژه آنکه بیشتر منابع با خشم، کینه و عداوت از آنان سخن گفت هاند. مشکل اساسی و مهمّی نیز که در اینتحقیق با آن روبرو هستیم، خلط میان این فرقه و سایر فرقه های آن دوره است. امّا به احتمال بسیار خرّمدینیههمان مزدکیۀ دوره ساسانی یا بسیار متأثر از آن است که پس از گذشت بیش از دو قرن دوباره آشکارا بهاظهار عقیده و حضور سیاسی و اجتماعی خود پرداختند. آرا و اندیش ههای مزدک به یکباره محو نشد، بلکهتوسط زن او و نیز برخی از پیروانش که از آن قتل عام جان سالم به در برده بودند، به طور مخفیانه نشر وتوسعه یافت. خرّمدینان به دو بن یا دو اصل، و نیز حلول و تناسخ معتقد بودند، و ظاهراً اباح هگری و اشتراکاموال و زنان نیز میان آنان رواج داشت. به گفتۀ برخی، به علت عدم وجود یک معبد واحد و نیز نداشتن یکرهبری و ریاست دینی مشخص، و همچنین به سبب پراکندگی در ولایات و سرزمین های مختلف ایران وارتباط نداشتن با یکدیگر، به چندین دسته و گروه تقسیم شدند و هر دسته نام خاصی به خود گرفت و درنتیجه برخی از تعالیم و اعتقاداتشان نیز متفاوت شد. از همین رو در منابع دورۀ اسلامی میان آنان بسیار خلطشده است.
Khurramdīnīyyah is one of the greatest religious, political and socialmovements in Iran in the 9th century C.E. Although this movement ismore important than other sectarian movements of that era and thereare relatively considerable sources available about it, its true nature isnot clear, primarily due to the fact that these sources mainly speakabout it with hostility and disagreement. Moreover, these sourcespresent a confused picture of Khurramdīnīyyah which is sometimesmingled with the elements from other sects of that period.Mazdakīyyah– a heterodox sect of Sassanid period– probably exerciseda powerful influence on Khurramdīnīyyah. It has also been assertedthat the latter was the continuation of the former. In fact, after thesuppression of Mazdakism by Sassanind kings, the teachings ofMazdak did not disappeared. On the contrary, through the efforts of hiswife and some of his followers who survived from the massacre, theseteaching lived on and secretly scattered. It is more likely thatMazdakian teachings were revitalized under the name ofKhurramdīnīyyah more than two century later. A dualist belief in twoprinciples, as well as, reincarnation and transmigration are the maindoctrines which Khurramdīnīyyah promoted. Moreover an extremistform of communal life is attributed to them, based on sharingproperties– even their spouses. The lack of a central church and exactreligious leadership and the diffusion of the believers in different partsof Iran led Khurramdīnīyyah into dispersion. Several sub-sects, withdifferent names and doctrines, emerged from it, which caused a clearconfusion in accounts of Islamic sources about them.