بررسی تطبیقی «معرفت» در عرفان اسلامی و عرفان گنوسی
محورهای موضوعی : مسیحیت
سید علی محمد سجادی
1
(استاد دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
احمد خاتمی
2
(استاد دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
فرشته جعفری
3
(عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق، ایران)
کلید واژه: عرفان, عارف, گنوس, نجات, انسان,
چکیده مقاله :
آیین گنوسی درحقیقت مذهبی است عرفانی که نحله‌های گوناگونی از جمله مانویت، صابئین ماندایی، طریقه شمعون، والنتین، بازیلیدیس، مرقیون و... را شامل می‌شود. گنوسیان دارای دیدگاه‌های ثنوی بودند و جهان مادی را آفریده خدای شر می‌دانستند. پایه و اصل اساسی عقاید گنوسی این نکته است که روح انسان در این دنیا اسیر است و راه نجات و رهایی او دست‌یابی به گنوس یا همان معرفت نجات‌بخش است، که فرستادگان الهی و منجیان آسمانی برای انسان به ارمغان می‌آورند، و راه کسب این گونه معرفت قلب است نه عقل. این عقیده در عرفان اسلامی نیز یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین نکات به شمارمی‌رود، و مشابهت فراوانی در دیدگاه معرفت‌شناسانه گنوسی و اسلامی وجود دارد. این اهمیت و مشابهت از بررسی دو واژه گنوس و عرفان که هر دو به معنی معرفت است آشکارتر می‌گردد.
Gnosticism is in fact a mystical movement that includes differentreligions such as Manichaeism, Mandaeism and Christianity. Gnosticshad a dualistic view and they considered the material world as thecreation of an evil force. Their main doctrine is that the human soul istrapped in this world and the path of his salvation is passing throughachievement of gnosis or the saving Knowledge, which brings to themankind by divine messengers and holy saviors. This knowledge isacquired through the heart not the mind. Such an idea is considered asone of the most basic principles in Islamic mysticism, so there areremarkable similarities between gnostic and the Sufi epistemologicalstandpoints. This becomes more obvious when we consider themeaning of the two words, gnosis and „rfān, both of which mean“knowledge”.