سیر تحول مفهوم تطهیر در دین هندویی

محورهای موضوعی : ادیان هندی

نسرین بنی اسدی ¹

1 - دانشجوی دکتری رشتۀ الهیات تطبیقی، دانشگاه پادربورن، آلمان

تاریخ دریافت : 1398/05/14 تاریخ پذیرش : 1398/05/14 تاریخ انتشار : 1397/05/01

کلید واژه: دین هندویی, تفکر هندو, مناسک تطهیر, پاکی باطنی, قوانین منو,

چکیده مقاله :

در هند عصر ودایی، عمل تطهیر ابتدا به صورت مناسک و طی تشریفاتی آیینی انجام می گرفته است. رفته رفته با پیدایش بارقه هایی از درونگرایی در فرهنگ دینی هند، مفهوم پاکی در تفکر هندی به ساحت ذهن و نفس راه یافت و به عنوان یک فضیلت اخلاقی شناخته شد؛ به طوری که می بینیم در اوپَنیشدها ضرورت اجرای مناسکِ تطهیر در درجۀ دوم اهمیت، و پاکی باطنی و صفای نفس در درجۀ نخست قرار می گیرد. با پیدایش نگرشی منفی نسبت به تن آدمی آن‌چنان که در اوپَنیشدهای متأخر مشهود است، می بینیم که از اهمیت مفهوم تطهیر نیز کاسته می شود. تا این‌که بار دیگر در متن قوانین منو جنبه های آیینی و جسمانیِ آن مورد تأکید قرار گرفت. بدین ترتیب، مفهوم پاکی درآیین هندویی نهایتاً بر یک امر وجودی که به هر دو ساحت جسم و روح آدمی نظر دارد، دلالت یافت.

چکیده انگلیسی:

In the Vedic period, the act of purification was treated as a rite performed through the ritual ceremonies. Gradually, with the emergence and development of introversion attitude in Hindu culture, the concept of purity in Hindu thought entered the realm of mind and found a new dimension as a moral virtue. As seen in the Upanishads, within this new phase, the necessity of performing rituals for purification stood as a second-rated priority, while the concepts of inner purity and self-refinement occupied the first place among Hindu concerns. With the emergence of negative attitude towards human body as observed in later Upanishads, the concept of purification, which had now taken also a sanitary dimension, became less and less important. Nevertheless, in The Laws of Manu, one can observe anew emphasis on the ritualistic and bodily aspects of purification. Therefore, the concept of purity in Hinduism eventually became regarded as an existential state of being, related to both body and spirit.

منابع و مأخذ:

- بهار، مهرداد، ادیان آسیایی، تهران، نشر چشمه، 1380ش.

- دورانت، ویل، تاریخ تمدن: مشرق­زمین گاهوارۀ تمدن، ترجمه احمد آرام، ع. پاشایی و امیر حسین آریان پور، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1372ش.

- رادا کریشنان، سرو پالی، تاریخ فلسفه شرق و غرب (جلد اول: تاریخ فلسفۀ شرق)، ترجمه خسرو جهانداری، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1367ش.

- گزیده اوپه­نیشدها، ترجمه رضازاده شفق /مقدمه هیوم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1345ش.

-  گزیده سرودهای ریگ­ودا (قدیم­ترین سند زندۀ مذهب و جامعۀ هندو)، به تحقیق و ترجمه و مقدمۀ سید محمد رضا جلالی نائینی، تهران، نشر نقره (چاپ افست: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی)، 1372ش.

- ناس، جان، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، 1390ش.

• Dasgupta, Surendranath, A History of Indian Philosophy, vol.1, Delhi, Motilal Banarsidass, 1997.


• Eliade, Mircea, A History of Religious Ideas: From Guatama Buddha to the Triumph of Christianity, Translated from French by Willard R. Trask, Chicago & London, The University of Chicago Press, 1982.


• Maha Upanishad, Translated by A. G. Krishna Warrier, Chennai, The Theosophical Publishing House.


• Muktika Upanishad, Translated by A. G. Krishna Warrier, Chennai, The Theosophical Publishing House.


• Olivelle, Patrick, Manu’s Code of Law: A Critical Edition and Translation of The Mānava-Dharmásāstra, New York, Oxford University Press, 2005.


• Idem, The Early Upanishads: Annotated Text and Translation, Oxford, Oxford University Press, 1998.


• Idem, The Samnyasa Upanishads: Hindu Scriptures on Asceticism and Renunciation, Translated and with an introduction by Patrick Olivelle, New York, Oxford University Press, 1992.


• Radhakrishnan, Sarvepalli, The Principal Upaniṣads, London, George Allen & Unwind LTD, 1968.


• Scharf, Peter, “Karma”, Encyclopedia of Hinduism, ed by denise cush, Catherine robinson, and Michael York, New York, Routledge, 2010.


• Sharma, Arvind, “Dharma”, Encyclopedia of Hinduism, ed by denise cush, Catherine robinson, and Michael York, New York, Routledge, 2010.


• The Hymns of The Rigveda, Translated with a Popular Commentary by Ralph T. H. Griffith. Edited by Prof. J. L. Shastri, MotilalBanarsidass, New Delhi, 1 volume, new revised edition, 1973.


• The Laws of Manu, Translated with extracts from seven commentaries by G. Bühler, Oxford, Clarendon Press, 1886.


• The Ten Principal Upanishads, put into English by Shree Purohit Swami and W. B. Yeats, Bradford and Dickens, London, 1952.


• Wangu, Madhu Bazaz, World Religions: Hinduism, New York, Chelsea House, 2006.