بررسی غنای گونه ای پرندگان استان بوشهر به منظور تعیین لکه های داغ تنوع زیستی
محمد پاپری زارعی 1 , مریم رفعتی 2 , محمد اشرف زاده 3
1 - گروه محیط زیست، دانشکده علوم وفنون دریایی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه محیط زیست، دانشکده علوم وفنون دریایی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه مهندسی محیط زیست، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد
کلید واژه: استان بوشهر, پرندگان, تنوع گو نه ای, لیست سرخ جهانی, نقاط داغ, ,
چکیده مقاله :
چکیده : غنای گونه‌ای یکی از اجزای تنوع گونه‌ای است که با شمارش تعداد گونه‌های موجود در یک منطقه محاسبه می‌شود. در این پژوهش غنای گونه‌ای پرندگان استان بوشهر به منظور تعیین لکه‌های داغ تنوع زیستی و سطوح حفاظتی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، پس از جمع‌آوری اطلاعات حضور پرندگان، وضعیت حفاظتی هر یک از گونه‌ها تعیین شد. سپس با شبکه‌بندی محدوده مورد مطالعه به سلول‌های یک در یک کیلومتر، جدول توزیع غنای گونه‌ای پرندگان تهیه شده و همچنین لکه‌های داغ تنوع زیستی توسط آماره گتیس-ارد جی در سامانه اطلاعات جغرافیایی محاسبه شد. نتایج نشان داد از 320 گونه پرنده با سابقه مشاهده مستمردر استان بوشهر، مطابق با لیست سرخ جهانی2021 هیچ گونه در بحران انقراضی در سطح استان وجود ندارد. اما سه گونه پرنده بالابان(Falco cherrug)، عقاب صحرایی(Aquila nipalensis) و کرکس کوچک مصری(Neophron percnopterus) در معرض خطر و هفت گونه اردک مرمری(Marmaronetta angustirostris)، اردک سرحنایی(Aythya ferina)، اردک دم‌دراز(Clangula hyemalis)، هوبره(Chlamydotis macqueenii)، باکلان گلوسیاه(Phalacrocorax nigrogularis)، سنقرسفید(Circus macrourus) و عقاب شاهی(Aquila heliaca) در وضعیت آسیب پذیر قرار دارند. همچنین در بررسی غنای گونه‌ای مشخص شد که 58/21 درصد از سطح منطقه مورد مطالعه، تحت پوشش حضور این 320 گونه با غنای گونه‌ای یک تا 26 پرنده در هر سلول بود. نتایج محاسبه نقاط داغ در سطح استان نیز، نشان دهنده حضور 30 لکه داغ تنوع زیستی با مساحت 90/151311 هکتار (33/6 درصد از سطح استان) بود که اغلب در مجاورت رودهای بزرگ و اراضی مرتعی و زراعی آبی به خصوص نخلستان‌های خرما واقع شده‌اند که لزوم توجه بیشتر به این زیستگاه‌ها جهت حفاظت از پرندگان آن را می‌طلبد.
Abstract Species richness is one of the biodiversity parts calculated by counting the number of species present in a given area. In this study, the species richness of the birds in Bushehr Province was examined to identify biodiversity hotspots and assess their conservation status. To achieve this, bird presence data were collected, and the conservation status of each species was determined. Subsequently, using a grid system with one-by-one-kilometer cells, table of distribution of birds species richness was prepared, and biodiversity hotspots were calculated using the Getis-Ord Gi statistic in a geographic information system (GIS). The results indicated that out of 320 bird species with continuous observation records in Bushehr Province, none were categorized as critically endangered according to the 2021 IUCN Red List. However, three bird species included saker falcon(Falco cherrug), Steppe Eagle(Aquila nipalensis), and Egyptian Vulture(Neophron percnopterus) were classified as Endangered, and Marbled duck(Marmaronetta angustirostris), Common pochard(Aythya ferina), Long-tailed duck(Clangula hyemalis), Macqueen's Bustard(Chlamydotis macqueenii), Socotra cormorant(Phalacrocorax nigrogularis), Pallid Harrier(Circus macrourus), and Eastern Imperial Eagle(Aquila heliaca) were considered as vulnerable. Furthermore, the study of species richness revealed that 21.58% of the study area was covered by the presence of these 320 species, with species diversity ranging from one to 26 birds per cell. The calculation of hotspots at the province level also identified the presence of 30 hotspots, covering a total area of 151311.90 hectares (6.33% of the province's area). These hotspots were mostly located in close proximity to major rivers, rangelands, and agricultural lands, particularly date palm orchards, emphasizing the need for greater attention to these habitats for bird conservation.