ارزیابی ارتباطات زیستگاهی گونه قوچ و میش اوریال (Ovis vignei arkal) به‌منظور طراحی دالان ارتباطی در جاده میان‌گذر پارک ملی گلستان با رویکرد تلفیقی نظریه‌های مدار الکتریکی و گراف
محورهای موضوعی : محیط زیست
نسیم خیرخواه قهی
1
(دکتری رشته برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
سیدعلی جوزی
2
(استاد گروه مهندسی محیط زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: نظریه گراف, ارتباطات بوم‌شناختی, قوچ و میش اوریال, پارک ملی گلستان, نظریه مدارهای الکتریکی,
چکیده مقاله :
جاده‌ها و بزرگراه‌ها با قطع ارتباطات زیستگاهی به شدت بر وضعیت ارتباطات بوم‌شناختی سیمای سرزمین اثرگذار هستند و منجر به تکه‌تکه شدن زیستگاه‌های موجود شده و یکی از عوامل تهدیدکننده بقای حیات‌وحش می‌باشند. پژوهش حاضر به بررسی اثر جاده میان‌گذر تهران-مشهد از میان پارک ملی گلستان بر جمعیت گونه قوچ و میش اوریال می‌پردازد تا بتواند بهترین نقطه را برای احداث دالان ارتباطی شناسایی نماید. برای ارزیابی ارتباطات گونه، دو مقیاس زیست‌بوم و لکه انتخاب شد. در مقیاس زیست‌بوم از نظریه مدار و شاخص گلوگاه و در مقیاس لکه از نظریه گراف و شاخص مرکزیت بینابینی (BC) استفاده گردید. با روی هم گذاری محدوده گلوگاه ارتباطی و در نظرگیری کوتاه‌ترین مسیر به لکه‌ای که بیشترین نقش را در حفظ شاخص BC داشت، مکان بهینه برای احداث دالان شناسایی شد. نتایج این پژوهش نشان داد در سمت شرق منطقه به دلیل مطلوبیت بالاتر زیستگاه قوچ و میش اوریال، لکه‌های زیستگاهی تراکم بیشتری داشته و با تلفیق نظریه‌های مدار و گراف، جاب جایی بیشتری نیز صورت می‌گیرد. احداث دالان در این منطقه احتمالا به افزایش جابجایی گونه، حفظ جمعیت آن و جلوگیری از انزوای زیستی و در نتیجه بهبود وضعیت زیستگاه‌های پایین‌دست کمک خواهد شد.
Roads and highways, as one of the biggest threats to wildlife survival, severely affect the ecological connectivity status of the landscape leading to the fragmentation of existing habitats. This research examines the effect of the Tehran-Mashhad bypass road through the Golestan National Park on the movement of Ovis vignei arkal to identify the best point for locating a connectivity corridor. In this study, multiple scales and theories have been selected to analyze species connectivity. The circuit theory was used for the landscape scale by modeling the bottleneck index, and graph theory was used for the patch scale by calculating the betweenness centrality index (BC). The optimal place for locating the corridor was identified by overlaying the range of the bottleneck index and the shortest path to the patch with the highest BC value. By integrating the circuit and graph theories, the results demonstrated the higher movement patterns in the region's west side due to the higher habitat suitability. Installing a corridor in this spot will be increased the species' movement, maintain its population, prevent species isolation, and consequently improve the state of the downstream habitats.
_||_