تحلیلی بر تهدیدهای منابع آب با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی با رویکرد پدافند غیرعامل
محورهای موضوعی : محیط زیست
مرضیه عبدالهی
1
(دانشجوی کارشناسی ارشد رشته سنجش از دور و GIS، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
زهرا عزیزی
2
(استادیار گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: پدافند غیرعامل, سامانه اطلاعات جغرافیایی, بحران آب, بویین زهرا,
چکیده مقاله :
کمبود آب از مهم ترین و اساسی ترین بحران های کشور است که علاوه بر مشکلات زیست محیطی در عرصه های اجتماعی و امنیتی نیز بروز کرده است. بررسی وضعیت بحران آب در مناطق مختلف برای پیش بینی اقدامات پدافندی مورد نیاز در مدیریت و جلوگیری از ایجاد تبعات اجتماعی ضروری است. تحقیق حاضر با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل مشارکتی عوامل موثر در ایجاد و تشدید بحران آب در شهرستان بویین زهرا انجام شد. به این منظور ابتدا لایه های اطلاعاتی شامل خشکسالی، رده های خاک، میزان تبخیر و تعرق، میانگین مجموع بارش سالانه، رخنمون های زمین شناختی سطحی، فاصله از رودخانه های دایمی، میزان تخلیه یا دبی خروجی چاه های عمیق و کاربری تهیه و با بکارگیری تابع فازی مثلثی استانداردسازی شد و با استفاده از تابع تلفیق وزن دار خطی، لایه نهایی عرصه های بحران آب تولید گردید. نتایج بیانگر آن بود که سه مولفه اصلی میزان تخلیه آب توسط چاه های عمیق، میزان تبخیر و تعرق و تراکم جمعیت در سطح شهرستان، مهمترین عوامل دخیل در ایجاد و تشدید بحران کمبود آب بودند. همچنین سه طبقه بحران آب در سطح شهرستان شناسایی گردید که شامل طبقه با ریسک متوسط در بخش های شمالی شهرستان بویین زهرا (مساحت 1016 کیلومترمربع و حدود 34 درصد از مساحت کل شهرستان)، طبقه دوم یا عرصه های بحرانی منابع آب که بیشتر نواحی شرقی و مرکزی شهرستان بویین زهرا را در برگرفته است (39 درصد از مساحت شهرستان برابر 1155 کیلومترمربع) و طبقه سوم یا عرصه های در معرض بحران (مساحت آن حدود 830 کیلومترمربع و 27 درصد از مساحت شهرستان) می شوند. بر اساس نتایج به دست آمده، اثرگذارترین فعالیت در ایجاد بحران کمبود آب در این مطالعه مربوط به بخش کشاورزی است، بنابراین موثرترین اقدامات پدافندی در کاهش اثرات بحران کمبود آب در منطقه مورد مطالعه نظارت و جلوگیری از حفر چاه های عمیق جدید و پرکردن چاه های غیرمجاز تشخیص داده شد.
Water shortage is one of the most important and fundamental crises in the country, which in addition to environmental problems, has also occurred in the social and security fields. Investigating the water crisis in different areas is necessary to predict the defensive measures needed in management and to prevent social consequences. The present study was conducted using GIS and participatory analysis of factors affecting the creation and intensification of water crisis in Boenzahra city. For this purpose, first information layers including drought, soil categories, rate of evapotranspiration, average annual rainfall, surface geological outcrops, distance from permanent rivers, discharge rate or discharge of deep wells The user was prepared and standardized using a triangular fuzzy function, and the final layer of water crisis areas was generated using a linear weighted integration function. The results showed that the three main components of water discharge through deep wells, evapotranspiration and population density in the city are the most important factors involved in creating and exacerbating the water shortage crisis. Also, three water crisis floors were identified in the city, the middle risk class including the northern parts of Boenzahra city (area of 1016 square kilometers and about 34% of the total area of the city), the second floor or critical areas of water resources Which covers most of the eastern and central areas of Boenzahra city (39% of the city area, which is equal to 1155 square kilometers) and the third floor or areas in crisis (its area is about 830 square kilometers and 27% of the city area).
_||_