بررسی اصلاح طلبی و نوگرایی از دیدگاه فرّخی یزدی (1318-1267 ش)

محورهای موضوعی :

محمد صادق‌زاده ¹ (استادیار دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد یزد.)

تاریخ دریافت : 1387/08/11 تاریخ پذیرش : 1387/11/11 تاریخ انتشار : 1387/12/01

کلید واژه: مشروطیّت, فرّخی یزدی, مقالات و اشعار, اصلاح‌طلبی, نوگرایی غربی, اخذ علوم و فنون غربی, اولویّت‌ها, آسیب‌ها,

چکیده مقاله :

مفهوم اصلا ح طلبی و تجدّدخواهی یکی از موضوعات اصلی، گسترده و متنوّع در دورة مشروطه بود و روشن فکران و مشروطه خواهان، هر کدام برداشتی خاص از آن داشتند، که بعدها تناقضات و مشکلات بسیار تاریخی، فرهنگی و سیاسی ایجاد کرد. فرّخی یزدی نیز با توجّه به گرایش های سیاسی و اندیشه های مسلکی و سبک انتقادی شدید خود، بطور جدّی به اصلاحات زیربنایی و انقلاب فکری و اخذ علوم و فنون غربی می اندیشید و در مبارزات سیاسی و قلمی، بدان می پرداخت. از این رو بیش ترین بسامد موضوعی سرمقالات وی انتقادات مستقیم علیه حکومت و دولت خودکامه و مجلس پوشالی و سپس اصلاح طلبی، آرمان خواهی و نوگرایی بود، که تاکنون تحقیقی مستقل در این باره پدید نیامده است. نگارنده در این نوشتار می کوشد براساس نتایج بازخوانی و تجزیه و تحلیل روزنامه ها، سرمقالات و اشعار فرّخی، از سه منظر زیر به نقد و بررسی دیدگاه های وی دربارة اصلاح طلبی و نوگرایی بپردازد: الف ـ موانع و مشکلات بر سر راه مشروطه خواهی، اصلاحات انقلابی و فکری؛ ب ـ ضرورت اصلاحات انقلابی و فکری و عوامل مؤثّر در آن؛ ج ـ شیوه های نوگرایی و اخذ علوم و فنون غربی.

چکیده انگلیسی:

The concept of Reformation and modernism is one of the main, wide scope and diverse subjects in constitutional period and intellectuals and constitutionalists each had a certain impression of it which later caused conflicts and created many historical, cultural and political problems.  Farrokhi Yazdi, considering his political tendencies and his thoughts and his harsh critical style, seriously believed in fundamental reform, revival of ideas and acquisition of western science and technology and in his political fights this has been his constant preoccupation. Thus, the most frequent subject matter in his editorials was concerned with direct criticism against the dogmatic regime, and flimsy parliament, also reform, idealism, and modernism.  As yet not a single research has been done on this aspect.  Attempt is made in this article to criticize and investigate Farrokhi’s viewpoints on Reformation and Modernism based on the result of reviewing and analysis of newspapers, editorials, and his poetry from the following perspectives: A- Obstacles and problems on a way to Constitutionalism, Revolutionary Reforms B- Necessity for Revolutionary Reforms and  influential factors involved C- Modern Approaches and acquisition of western science and technology

منابع و مأخذ:

1. آجودانی ماشاءالله، «مشروطه ایرانی»، تهران: اختران، 1382.
   
2. آشوری، داریوش، «ظاهر و باطن تجربه تاریخی ما در رویارویی با غرب»، مجلّة فصل کتاب، شمارة اوّل، بهار 1376، چاپ لندن.
   
3. داوری اردکانی، رضا، «صد سال سرگردانی در راه غربی شدن و تجدّد مآبی»، در کتاب «ما و غرب» (یادواره بیستمین سال گشت دکتر علی شریعتی)، حسن یوسفی اشکوری و...، تهران: انتشارات حسینیّة ارشاد، بهار 1376.
   
4. صادق­زاده، محمود، «نقد و تحلیل روزنامه­ها و سرمقاله­های طوفان فرّخی یزدی»، رسالة دورة دکتری، چاپ نشده، دانش­گاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، 1383.
   
5. فرّخی یزدی، محمّد، دیوان فرّخی یزدی، چاپ نهم، به اهتمام حسین مکّی، تهران: مؤسّسة انتشارات امیرکبیر، 1369.
   
6. فرّخی یزدی، محمّد، دیوان فرّخی یزدی، به کوشش حسین مسرّت، تهران: نشر قطره، 1380.
   
7. طوفان روزانه (دورة کامل، از س 1، ش 1، 2/6/1300 تا س 8، بهمن 1307).
   
8. معتمدنژاد، کاظم، «روش تحقیق در محتوای مطبوعات»، گیلان: دانش­کدة علوم ارتباطات اجتماعی، 2536 (1356).