شاهنامه عصر صفوی کابل و بازنمایی درون‌ مایه‌های آن

محورهای موضوعی : حماسه

محمود طاووسی ¹ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن)

تاریخ دریافت : 1391/11/28 تاریخ پذیرش : 1391/12/15 تاریخ انتشار : 1392/06/01

کلید واژه: شاهنامه, دورة صفویه, دارالسلطنه قزوین, عبدالرزاق خوش‌نویس, محمد شفیع نگارگر,

چکیده مقاله :

هنوز با وجود اینکه صدها دست‌نویس شاهنامة حکیم توس مورد بررسی و تحقیق صاحب‌نظران قرار گرفته است، باز گه گاه و از روی اتفاق پرده از رخسار حجله‌نشینانی تنها مانده و فراموش شده برداشته می‌شود و مشتاقان هنر و دوست‌داران و ادیبان یا هنرمندانی را که انتظار ندارند چنین اتفاقی رخ دهد، در حیرت فرو می‌برد. یکی از این دست آثار، شاهنامه‌ای کامل، مصور و مذهّب با خوش‌نویسی بسیار زیباست که در سال 1044 هجری قمری در دارالسلطنة قزوین به دست توانای خوش‌نویسی به نام عبدالرزاق قزوینی و با هنرمندی نگارگرانی چیره دست فراهم آمده که تا کنون کسی از آن آگاهی نداشته است. این دست‌نویس ارزشمند و گران‌قدر اکنون در آرشیو ملی کابل افغانستان نگه‌داری می‌شود و تا کنون به جامعة ادبی و هنری معرفی نشده است. در این نوشته کوشش می‌شود که تا حدّ مقدور به معرّفی این اثر هنری برای نخستین بار پرداخته شود.

چکیده انگلیسی:

Despite the fact that hundreds of manuscripts of shahnameh have been investigated by the scholars, yet sometimes quite accidently mystery is unveiled from an abandoned and forsaken copy only to bewilder the eager artists and literary figures. Of such works, is a complete Shahnameh, illustrated and gilded with beautiful calligraphy produced by the calligrapher Abdul Razzagh Ghazvini and with the artistic collaboration of other infamous painters in the year 1044 Hijra found in Ghazvin’s Darossaltaneh. This invaluable manuscript is currently kept in the national archive of Kabul, in Afghanistan and has not yet been introduced to the artistic and literary circles. The purpose of this article is to introduce this artistic work for the first time.

منابع و مأخذ:

- ایرانی، عبدالحمید، (بی‌تا)، پیدایش خط و خطاطان، انتشارات یساولی، فرهنگ‌سرا، تهران.

- بیانی، دکتر مهدی، (1363)، احوال و آثار خوش‌نویسان، انتشارات علمی – تهران ج 2-1 .

- صفا، ذبیح‌الله، (1333)، حماسه‌سرایی در ایران، نشر مؤسسه مطبوعاتی امیرکبیر، تهران.

- کریم‌زاده تبریزی، محمد علی، (1363)، احوال و آثار نقاشان قدیم ایران، ناشر مؤلف، لندن.

- لسان الملک، هدایت الله، (بی‌تا)، تذکره خوش‌نویسان، انتشارات یساولی، فرهنگ‌سرا، تهران.

- نلدکه، تؤدور، حماسه‌ ملی ایران، (1369)، ترجمه بزرگ علوی با مقدمه سعید نفیسی، نشر سپهر و جامی، تهران.

- هیلن برند، رابرت، (1388)، زبان تصویری شاهنامه، ترجمه سید داوود طبایی، فرهنگستان هنر،‌ تهران.