بررسی وجه شبه در اشعار نیما یوشیج

محورهای موضوعی : حماسه

محبوبه بسمل ¹

1 - عضو هیأت علمی دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد سوادکوه، ایران.

تاریخ دریافت : 1390/06/20 تاریخ پذیرش : 1390/08/08 تاریخ انتشار : 1390/12/01

کلید واژه: شخصیت بخشی ـ خیالی ـ وجه شبه ـ مشبه ـ مشبه‌به,

چکیده مقاله :

وجه شبه از آن جهت که قدرت تخیل شاعر را نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین ارکان تشبیه بشمار می‌آید. در کتب بلاغت سنتی، وجه شبه را به صورت‌هایی مختلف دسته‌بندی کرده‌اند. مانند وجه شبه حسی و عقلی، وجه شبه حقیقی و خیالی، وجه شبه تمثیلی و غیرتمثیلی. اما در این آثار نحوة ارتباط میان وجه شبه خیالی و دو سوی اصلی تشبیه کمتر مورد توجه بوده است. نیما در بسیاری از تشبیهات خود از وجه شبه‌های خیالی بهره برده است. در این مقاله، نگارنده براساس جدول گوتلی رابطه این رکن را با مشبه و مشبه به از دیدگاهی جدید مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. آن‌چه در وجه شبه‌های خیالی نیما برجسته است، استفاده از صورت‌هایی خیالی است که می‌تواند به مشبه یا مشبه به و یا به صورت هنری‌تر به هر دو رکن مذکور شخصیت بدهد.

چکیده انگلیسی:

Since ground shows the power of imagination in a poet, it is one of the most important elements of simile.  In traditional books of rhetorics, ground has been divided into different categories such as sensitive and rational ground, real and imaginary ground, allegorical and non-allegorical ground.  However in these works the relationship between the imaginary ground and the two sides of simile is less emphasized.  In many of his similes, Nima has made use of imaginary ground.  In this article attempt has been made to analyze the ground with tenor and vehicle based on the Goteli table and from a new standpoint.  What is remarkable in Nima’s imaginary grounds is the employment of imageries which can not only personify tenor or vehicle but also can more artistically personify both these elements.  

منابع و مأخذ:

1. انوری، حسن، 1381، فرهنگ بزرگ سخن، 8 جلد، تهران، سخن.


2. پورنام‌داریان، تقی، 1381، خانه‌ام ابری است، چاپ دوم، تهران، سروش.


3. جرجانی، عبدالقاهر، 1370، اسرارالبلاغه، ترجمه جلیل تجلیل، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانش‌گاه تهران.


4. شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1378، صور خیال در شعر فارسی، چاپ هفتم، تهران، آگه.


5. شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1380، ادوار شعر فارسی، تهران، سخن.


6. شمیسا، سیروس، 1386، بیان، چاپ دوم، تهران، نشر میترا.


7. عرفان، حسن، 1375، کرانه‌ها (شرح فارسی کتاب مختصرالمعانی)، چاپ سوم، قم، هجرت.


8. فاضلی، عبدالقادر، 1422، الایضاح فی علوم البلاغة للشیخ الامام خطیب قزوینی، الطبعتة الاولی، صیدا بیروت، المکتبة العصریة.


9. فتوحی رود معجنی، محمود، 1386، بلاغت تصویر، چاپ اول، تهران، سخن.

10.پورنام‌داریان، تقی، امیرحسین ماحوزی، 1387، «بررسی وجه‌شبه در کلیات شمس»، نشریه دانش‌کده ادبیات و علوم انسانی دانش‌گاه تهران، تابستان 87، شماره 59.

11.همایی، جلال‌الدین، 1367، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ نوزدهم، تهران، نشر هما.

12.یوشیج، نیما، 1386، مجموعه کامل اشعار، گردآوری و تدوین سیروس طاهباز، چاپ هشتم، تهران، نگاه.

13.Goatly, Andrew, 1998, The Language of metaphor, London, Routledge.

14.Broke-rose, Christine, 1958, Grammar of metaphor, Londan, secher and walburg.