حسام الدین چلبی و جای‌گاه او

محورهای موضوعی : حماسه

توفیق ه.سبحانی ¹

1 - استاد دانش‌گاه پیام‌نور

تاریخ دریافت : 1389/08/08 تاریخ پذیرش : 1389/08/08 تاریخ انتشار : 1389/06/01

کلید واژه: حسام‌الدین چلبی ـ مولانا ـ شمس تبریزی ـ صلاح‌الدین زرکوب ـ مثنوی,

چکیده مقاله :

مولانا، عارف بزرگ ایران در قرن هفتم هجری، پیش از حشر و نشر با بزرگ مردانی چون شمس تبریزی، صلاح‌الدین زرکوب و حسام‌الدین چلبی، در میان مردم، هم‌چون پدرش، بهاءولد، از پایه و مقامی خاص برخوردار بوده، همواره در مجالس وعظ او شرکت می‌جسته و او را فرمان می‌بردند، لیکن پس از آشنایی با شمس دگرگون شد و پس از مرگ شمس هم روحیات مولانا به آن‌چه که در گذشته بوده بازنگشت، اما پس از آن صلاح‌الدین زرکوب و حسام‌الدین چلبی جای شمس را به نوعی پرکردند. در این مقاله تأثیر و خدمت بزرگ حسام‌الدین چلبی به ادبیات فارسی و ایرانیان، محور اصلی بررسی است و از میان سخنان مولانا نکاتی مفید و قابل تأمل در این باب استخراج شده است.

چکیده انگلیسی:

Moulana, the most eminent Iranian mystic of the seventh century, before frequenting extraordinary figures such as Shams Tabrizi, Salah al-Din Zarkoub and Hosam as-Din Chalabi, among people like his father, BahaValad, enjoyed a wide reputation and had a high stature among people.  People have taken part in his sermons and were obedient to his commands.  However after meeting Shams he was transformed and following the death of Shams his past temperament never returned nevertheless later SalahedinZarkoub and Hosam al-Din to a certain extent filled his place. The main focus of this article is the great service made by Hosam al-Din to Persian literature and Iranians.  His pivotal role and influence in composition of Masnavi is further exemplified by bringing evidence from Masnavi.

منابع و مأخذ:

-          دیوان کبیر، کلیات شمس تبریزی، مولانا جلال الدین محمد بن حسین بلخی رومی معروف به مولوی، نسخه قونیه، توضیحات، فهرست و کشف البیات ، توفیق هـ.سبحانی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1386.

-          سفرنامه ابن بطوطه، ترجمه دکتر محمد علی موحد، آگاه، چاپ ششم، 1376.

-          قاموس ترکی، ش.سامی، استانبول، مطبعه اقدام، 1317 ق.

-          مولانا جلال الدین محمد مشهور به مولوی، بدیع الزمان فروزانفر، تهران، معین، 1385.

-          مولانا جلال الدین ، زندگانی، آثار و گزیده یی از آنها، عبدالباقی گولپینارلی، ترجمه توفیق هـ.سبحانی، پژوهشگاه علوم انسانی، 1384.

-          مثنوی، مولانا جلال الدین رومی، به کوشش توفیق هـ.سبحانی، تهران، روزنه، 1384.

-          مکتوبات، مولانا جلال الدین رومی، به تصحیح توفیق هـ.سبحانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی،1371.

-          مناقب العارفین، شمس الدین احمد الافلاکی العارفی، با تصحیحات و حواشی و تعلیقات به کوشش پروفسور تحسین یازیجی، جلد 1-2، آنقره، 1976.