ویژگی‌های وصفی منظومه حماسی آرش کمانگیر سیاوش کسرایی بر اساس نظریه توصیفی نیما
محورهای موضوعی :
شمسی پارسا
1
(استادیار گرو ه زبان و ادبیات فارسی، واحد سمنان، دانشگاه ازاد اسلامی، سمنان، ایران)
کلید واژه: توصیف, شگردهای دستوری, شگردهای شاعرانه, نظریۀ توصیفی نیما, منظومۀ آرش کمان-گیر, سیاوش کسرایی,
چکیده مقاله :
چکیدهاین نوشتار در پی تبیین ویژگی های توصیفی منظومۀ آرش کمان گیرِ سیاوش کسرایی بر اساس نظریۀ توصیفی نیما یوشیج است. از آن جا که توصیف یکی از محورهای مهم نظریۀ شعری نیما و کسرایی از پیروان سبک شعر نیمایی است، این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی این مسأله در منظومۀ آرش کمانگیر می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد موضوعاتی مختلف چون طبیعت و عناصر آن، شخصیت ها، امور انتزاعی، زمان و مکان و اشیا در این منظومه توصیف شده اند. شگرد های بیانی به کار گرفته شده در این توصیفات به دو گروه شگرد های بیانی شاعرانه و دستوری تقسیم می شود. بسامد شگرد های دستوری به نسبت بیش تر از شگرد های شاعرانه است. از بین شگرد های دستوری، صفت بیش ترین بسامد را در وصف موضوعات گوناگون به خود اختصاص داده است. از میان شگرد های شاعرانه نیز تشبیه و تشخیص بیش ترین بسامد را داراست. از آن جا که آوردن صفت و تشبیه، جزو ارکان توصیف محسوب می شود، این امر بیان گر توصیفی بودن منظومۀ کسرایی است. از شگردهای وصفی کسرایی در این منظومه، کاربرد چند شگرد متفاوت وصفی در توصیف یک موضوع واحد است. از سوی دیگر وی گاه یک شگرد را به طور متوالی در توصیف موضوعات مختلف به کار می برد. به طور کلی می توان گفت که کسرایی در این منظومه تحت تأثیر نظریۀ وصفی نیما بوده و از عناصر آن در سرودن این منظومه بهره گرفته است.
AbstractThe purpose of this article is to explain the descriptive characteristics of the poetry book of Arash, the archer composed by Siavash Kasraei according to Nima Yushij’s descriptive theory. Since description is one of the main tenets in Nima’s poetic theory and also because Kasraei is a follower of Nima’s poetic style this article is concerned with the study of this poem from this perspective using descriptive analytic method. The results obtained show that different themes such as nature and its elements, characters, abstract phenomena, time, place, and objects are described in this poetry book. Expressive devices employed in these descriptions fall into two groups of poetic and grammatical ones, the latter used with higher frequency than the former. Among the grammatical devices adjective has the most frequency in describing different subjects, and amid the poetic devices simile and personification have the most frequency. Since employing adjective and simile are regarded as the elements of description, therefore it can be concluded that Kasraei’s poetry book is a descriptive one. One interesting feature of this work is the application of many different descriptive devices to express one single theme. Sometimes on the other hand he uses one device repetitively in describing different themes. In general it can be said that Kasraei had been under the influence of Nima’s descriptive theory in composing this collection and had profited from its precepts.
فهرست منابع
ـ اخوان ثـالث، مهدی. (1369). بدایع و بدعت ها و عطا و لقای نیما یوشیج، تهـران: بزرگمهر.
ـ باباصفری، علیاصغر و محمدامین محمدپور. (1394). «بررسی و تحلیل ویژگی های محتوایی و زبان اشعار حماسی سیاوش کسرایی»، فصلنامۀ زبان و ادب فارسی، سال 68، شمارۀ 232، صص1-15.
ـ براهنی، رضا. (1380). طلا در مس، ج دوم، تهران: زریاب.
ـ پارسا، شمسی. (1394). نیمای نگاه (بررسی توصیف بلاغی در شعر نیما)، تهران: طراوت.
ـ جورکش، شاپور. (1383). بوطیقای شعر نو، تهران: ققنوس.
ـ حمیدیان، سعید. (1381). داستان دگردیسی (روند دگرگونی های شعر نیما یوشیج)، تهران: نیلوفر.
ـ داوودی مقدم، فریده. (1394). «تحلیل روایت اسطورهای منظومۀ آرش کمانگیر»، فصلنامۀ ادب پژوهی، شمارۀ32، صص131-154.
ـ زرین کوب، حمید. (1358). چشم انداز شعر نو فارسی، تهران: توس.
ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت)، تهران: سخن.
ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. ( 1366). صور خیال در شعر فارسی، ج سوم، تهران: آگاه.
ـ علوی مقدم، محمد و رضا اشرف زاده. (1379). معانی و بیان، تهران: سمت.
ـ لنگرودی، شمس. (1381). تاریخ تحلیلی شعر نو، ج دوم، تهران: نشر مرکز.
ـ محمدی، عباسقلی. (1380). رازهای خلق یک شاهکارادبی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
ـ مرادی، ایوب. (1392). «حماسۀ آرش کمانگیر در شعر سیاوش کسرایی»، فصلنامۀ علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال پنجم، شمارۀ 15، صص131-145.
ـ یوشیج، نیما. ( 1335). ارزش احساسات، تهران: صفی علیشاه.
ـ یوشیج، نیما. (1368). نامه ها، به کوشش سیروس طاهباز، تهران: دفترهای زمانه.
ـ یوشیج، نیما. (1368). درباره شعر و شاعری، گردآوری سیروس طاهباز، تهران: دفترها.
_||_