اثر بخشی و مقایسه آموزش مهارتهای اجتماعی به دو گروه کودکان و کودکان و مادرانشان در کاهش احساس تنهایی و افزایش پذیرش همسالان
محورهای موضوعی : روش ها و مدل های روانشناختیمریم علی چشمه علایی 1 , جلیل فتح آبادی 2 , کارینه طهماسیان 3 , حمید دهقان فر 4
1 - دانشگاه آزاداسلامی، واحدداریون، باشگاه پژوهشگران جوان ونخبگان، داریون، ایران
2 - عضو هیئت علمی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی
3 - عضو هیئت علمی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی
4 - دانشگاه آزاداسلامی، واحدداریون، باشگاه پژوهشگران جوان ونخبگان، داریون، ایران
کلید واژه: پذیرش همسالان, تنهایی, مهارتهای اجتماعی,
چکیده مقاله :
هدف، اثربخشی آموزش مهارتهای اجتماعی به دوگروه کودکان وکودکان و مادرانشان درکاهش احساس تنهایی و افزایش پذیرش همسالان در آنها است. روش نمونهگیری هدفمند است که از بین 6 مدرسه ناحیه 4 آموزش و پرورش شیراز، 2 مدرسه که از لحاظ آموزشی، فرهنگی و طبقه اجتماعی همتا بودند، انتخاب و دانش آموزان کلاسهای چهارم و پنجم (300نفر) با استفاده از مقیاس احساس تنهایی کودکان آشر و پرسشنامه پذیرش همسالان سنجیده شدند، 65 نفرکه بالاترین نمرات را در مقیاس احساس تنهایی و پایینترین نمرات را درپذیرش همسالان بدست آوردند انتخاب، و به طورتصادفی در سه گروه (دوگروه آزمایش و یک گروه کنترل) قرار گرفتند؛ در این مطالعهی شبه آزمایشی، کودکان هر دوگروه به مدت هشت جلسه یک ساعته مورد آموزش قرارگرفتند؛ در گروه کودکان و مادران، مادران نیز در شش جلسه یک ساعته جداگانه مورد آموزش قرار گرفتند و از روند آموزش کودک خود آگاهی یافتند و در نهایت پس از اتمام جلسات، پسآزمون گرفته شد و از تحلیل کوواریانس در جهت آنالیز دادهها استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس حاکی از اثربخشی آموزش مهارتهای اجتماعی به دوگروه کودکان و کودکان و مادرانشان در جهت کاهش احساس تنهایی و افزایش پذیرش همسالان در هر دوگروه بود، اما بررسی مقایسهای اثربخشی دوگروه علی رقم اختلاف بالای میانگین دو گروه، معنادار نبود. عدم معناداری آماری در مقایسه دو گروه، به معنای عدم اهمیت بالینی در این حوزه نیست و نشان میدهد که والدین به خصوص مادران نقش بسیاری در آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان و ارتباط آنها با همسالان داشته که این امر به نوبه خود احساس تنهایی درکودکان را تحت تاثیر قرار میدهد.
This research aims at evaluating the effectiveness of social skills training on two groups: children and children and their mothers in decreasing loneliness and increasing peer acceptance. The sampling method of this study was purposive, two schools among six primary schools of the fourth education area of Shiraz with the same educational, social class, and cultural level were chosen.300students were evaluated by Asher’s scale about children’s loneliness and the inventory of the peer acceptance.65students with the highest score in loneliness and lowest score in peer acceptance were selected and were randomly put into three groups (i.e two experimental groups and a control group). In this semi-experimental research, the children in both groups were trained during eight one-hour sessions. in the other group children’s mother were separately trained in six one-hour sessions. Finally post-test were given and covariance were used for analysis of data.Results from statistical methods, analysis of covariance, revealed significant increase in peer acceptance and significant reduction in loneliness on two groups. Although the average difference among these two groups was high, the comparison of these groups’ efficacy wasn’t significant.By means of social skills training It is possible for lonely children to make friends and enter to peer group, it causes the reduction feeling of loneliness and increase in peer acceptance among peers. The lack of statistical significance in comparing two groups doesn’t refute the clinical importance of this field. it is suggested that parents, specially mothers have an important role in social skills training and children’s relationships with their peers.
احمدی، اسماعیل (1386). مقایسه پیشرفت تحصیلی و مهارت های اجتماعی دانش آموزان طرح ارزشیابی توصیفی با دانش آموزان خارج از طرح در پایه چهارم ابتدایی شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
آل بهبهانی، مریم (1390). آموزش مهارت های اجتماعی بهکودکان و ترکیب آن با مداخله حل مساله به والدین بر اختلال نارسایی توجه / فزونکنشی در کودکان. پایان نامه کارشناسی ارشد. چاپ نشده، دانشگاه شیراز.
اناری، آسیه(1387). اثر بخشی نمایش مداخله گری در کاهش احساس تنهایی و نارضایتی اجتماعی. فصلنامه روانشناسان ایرانی.سال پنجم/شماره، زمستان 87.
امیری، شعله (1381). بررسی تحولی رابطه منزلت اجتماعی با رفتار سازشی، مهارت اجتماعی و اختلال های رفتاری از کودکی تا نوجوانی. رساله دکتری چاپ نشده دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
حسین چاری، مسعود؛ خیر، محمد (1381). بررسی کارایی یک مقیاس برای سنجش احساس تنهایی در دانش آموزان دوره راهنمایی، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 19. شماره 1.
رحمتی، بیتا (1387). بررسی اثر آموزش مهارت های زندگی بر میزان سازگاری اجتماعی کودکان پایه چهارم مقطع ابتدایی شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، مشاوره و راهنمایی، دانشگاه شهید بهشتی.
رحیم زاده ، سوسن .بیات، مریم . اناری، آسیه (1388) . احساس تنهایی و خود اثر بخشی اجتماعی در نوجوانان. روانشناسی تحولی :روانشناسان ایرانی.سال ششم/شماره22، زمستان88.
سخندان توماچ، رسول (1380). بررسی اثربخشی آموزش مهارت های اجتماعی بر روی مشکلات رفتاری عاطفی کودکان دبستانی. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی، دانشگاه اصفهان.
شکیب، مهدی (1388). بررسی تاثیر آموزش گروهی مهارت های اجتماعی با سبک شناختی - رفتاری بر کاهش کم رویی و بهبود روابط برادر- خواهر در دبیرستان های پسرانه شهر تهران در سال تحصیلی ۸۷-۸۸.
طاهری فرد، احمد (1386). اثربخشی آموزشی مهارت های مقابله ای در کاهش احساس تنهایی دانش آموزان پسر. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه، دانشگاه علامه طباطبایی.
طهماسیان، کارینه .کرملو، سمیرا. اناری، آسیه. شفیعی تبار، مهدیه (1388) تجربه افسردگی و طرد شدگی از سوی همسالان در نوجوانان دارای بیماری مزمن. فصلنامه روانشناسان ایرانی. سال ششم/شماره2، پاییز88.
کارتلج- جی، میلبرن- جی.اف. (1385). آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان. ترجمه: محمد حسین نظری نژاد، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
میر حسینی، سمیه (1389). آموزش مهارت های اجتماعی بر کاهش احساس تنهایی در زنان سرپرست خانوار. پایان نامه کارشناسی ارشد. (چاپ نشده). دانشگاه علامه طباطبایی.
Asher, S. R., & Coie, J. D. (Eds.) (1990). Peer rejection in childhood. New York: Cambridge University Press.
Asher, S. R., & Paquette, J. A. (2003). Loneliness and peer relations in childhood. Current Directions inPsychological Science 12(3), 75–78.
Athanasios, A., & Mouratidisa, B. (2009). On Social Achievement Goals: Their Relations With Peer Acceptance, Classroom Belongingness, and Perceptions of Loneliness. The Journal of Experimental Education, 77(3), 285-308.
Criss, M. M., Pettit, G. S., Bates, J. E., Dodge, K. A., & Lapp, A. L. (2002). Family adversity, positive peer relationships and children’s externalizing behavior: A longitudinal perspective on risk and resilience. Child Development, 73(4), 1220–1237.
Dargent-Molina, P., & Sherman, A. (1994). Association between maternal education and infant diarrhea in different household and community environments of Cebu, Philippines. Social Science & Medicine, 38(2), 343-350 .
Deniz, M.E., Hamarta, E. ve Arl. R. (2005). An investigation of social skills and loneliness level of university students with respect to their attachment styles in a sample of Turkish students. Social behavior and personaltity , 33(1). 19-32.
Douglas ,W. Nangle, C. Erdley, E. Carpenter, J. Newman.(2002) Social skills training as a treatment for aggressive children and adolescents: a developmental–clinical integration. Aggression and Violent Behavior, 7, 169–199.
Dunn, J. C., Dunn, J. G., & Bayduza, A. (2007). Perceived athletic competence, sociometric status, and loneliness in elementary school children. Journal of Sport Behavior , 30(3), 249-269.
Frankel, F. D., & Myatt, R. (2003). Children's friendship training. New York: Brunner-Routledge.
Galanaki, E. P., & Kalantzi-Azizi, A. (1999). Loneliness and social dissatisfaction: Its relation with children’s self-efficacy for peer interaction
Grizzle, J. C. (2004). The influence of contagion information information and behavior on older adolescents: Perceptions of peers with chronic illness. Thesis for master of science, Texas University
Heinrich, M. Gullone ,E.(2006). The clinical significance of loneliness A literature review. Clinical Psychology Review, 26, 695–718.
Herman, K.S. (2005). The influence of social self- efficacy, self esteem and depression. Unpublished master’s thesis, the ohio state university.
Horowitz, L & French, R.D., (1979). Interpersonal problems of people who describe themselves as lonely, joumal of consulting and clinical psychology, vol 47, pp. 762-764
Howes, C., & Lee, L. (2006). Peer relations in young children. In L. Balter & C. S. Tamis-Le Monda (Eds.), Child psychology: A handbook of contemporary issues (pp. 135–152). New York: Taylor & Francis
Hymel, S., Rubin, K., Rowden, L., & LeMarc, L. (1990). Children’s peer relationships: Longitudinal prediction of internalizing and externalizing problems from middle to late childhood. ChildDevelopment, 61, 2004-2021._
Jenkins, J., Simpson, A., Dunn, J., Rasbash, J., & O’Connor, T. G. (2005). Mutual influence of marital conflict and children’s behavior problems: Shared and nonshared family risks. Child Development, 76, 24–39.
Johns., Beverly, H., Crowley, E., paule., Guetzloe, Eleanor (2005). The central role of teaching social skills, focus on exceptional children. A cademic research library. Journal of personality and social psychology, 39, 472-480.
Junttila, N., Laakkonen, E., Niemi, P. M., & Ranta, K. (2010). Modeling the relations of adolescents´ loneliness, social anxiety and social phobia.Scientifc Annals of the Psychological Society of Northern Greece, vol 8.
Kochenderfer, B. J., & Ladd, G.W. (1996). Peer victimization: Cause or consequence of school maladjustment? Child Development, 67, 1293−1305.
Ladd, G. W., & Pettit, G. S. (2002). Parenting and the development of children’s peer relationships
Landau, S., & Milich, R. (1990). Assessment ofchildren's social status and peer relations. In A.M. L. Greca (Ed.), Childhood assessment: Throughthe eyes of a child (pp. 259-291). New York:
Laurie, A. G., & Morris, T. L. (2005). Factors influencing the link between social anxiety and peer acceptance: Contributions of social skills and close friendships during middle childhood. Behavior Therapy, 36(2), 197-205 .
Lollis, S. P., Tate, E., & Ross, H. S. (1992). Parents’ regulation of their children’s peer interactions: Direct influences. In R. Parke & G. Ladd (Eds.), The family and peer relationships (pp. 255–281). Hillsdale, NJ: Erlbaum
Magnuson, K. (2007). Maternal Education and Children's Academic Achievement During Middle Childhood. Developmental Psychology, 43(6), 1497-1512 .
Maras, M. A. (2005). An evaluation of the relation- ship between peer rejection and reciprocated friendship. Miami University, thesis for Master of Science.
Morhan- martin, J., & Schumacher, p. (2003). Loneliness and social uses of internet. Computers in human Behavior. 19, 659-671.
Moore, M., & etal. (2004). The effects of loneliness: A review of the literature. Comprehensive psychiatry, 27, 351-363.
Parkhurst, J. T., & Hopmeyer, A. (1999). Developmental change in the sources of loneliness in childhood and adolescence: Constructing a theoreticalmodel. In K. J. Rotenberg, & S. Hymel (Eds.), Loneliness in childhood and adolescence (pp. 56−79). Cambridge, England: Cambridge University Press.
Pfiffner, L. J., & McBurnett, K. (1997). Social skills training with parent generalization: Treatment effects for children with attention deficit disorder. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 65(5), 749-757.
Ponzetti, J. J., & Hoprneyer, A. (1999). Loneliness among college students. Family relations. July 336-
Putallaz, M., &Heflin, A. H. (1990). Parent-child interaction. In S. R. Asher & J. D. Coie (Eds.), Peer rejection in childhood (pp. 189-216). New York:Cambridge University Press.
Richaud de Minzi, M. C. (2006). Loneliness and depression in middle and late childhood: The relationship to attachment and parental styles. The Journal of Genetic Psychology, 167, 189-210.
Rindermanna, H., Michou, C. D., & Thompson, J. (2011). Children's writing ability: Effects of parent's education, mental speed and intelligence. Learning and Individual Differences, 21(5), 562-568 .
Rotenberg, K. J., & Whitney, P. (1994). Loneliness and disclosure processes in preadolescence. Merrill-Palmer Quarterly, 38, 401-416.
Rotenberg,K.J.,&Hymel,S.(2000).Loneliness in childhood and adolescence .Cambridge:Cambridge
Rubin, K. H., Bukowski, W., & Parker, J. (2006). Peer interactions, relationships, and groups. In N. Eisenberg (Ed.), Handbook of child: Social, emotional, and personality development (6th ed., pp. 571–645). New York: Wiley
Rubin, K. H., Coplan, R. J., & Bowker, J. (2009). Social withdrawal in childhood. Annual Review of Psychology, 60, 11.1–11.31.
Stoeckli, G. (2010). The role of individual and social factors in classroom loneliness. The Journal of Educational Research, 103, 28-39.
Stratton, C., & Hammond, M. (1997). Treating children with early-onset conduct problems: A comparison of child and parent training interventions. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 65(1), 93-109
Supplee, L. H., Shaw, D. S., Hailstones, K., & Hartman, K. (2004). Family and child influences on early academic and emotion regulatory behaviors. Journal of School Psychology, 42(3), 221-242 .
Torquati, J. C., Raikes, H. H., & Catherine, A. (2011). Family income, parent education, and perceived constraints as predictors of observed program quality and parent rated program quality. Early Childhood Research Quarterly, 26(4), Pages 453-464
Vinnick, L. Erickson, M.(2005)Social Skill in Third and Sixth Grade Children: A Moderator of Lifetime Stressful Life Events and Behavior Problems? Journal of Child and Family Studies, Vol- 3, No. 3, 1994, pp. 263-282.
Waas, G. A. (1988). Social attributional biases of peer-rejected and aggressive children. Child Development, 59, 969-992.
Whitehouse, J.O., Durkin, K., jaquet. E., & ziata, K. (2009) friendship, loneliness and depression in adolescent with Asperger’s syndrome journal of adolescent, 32, 309-322.
Wittenberg, M., T., & Reis, H.T. (1986). Loneliness, social skills, and social perception. Personality and social psychology bulletin, 12, 121-130.
Zettergren, P., Bergman, L. R., & Wangby, M. (2006). Girls’ stable peer status and their adulthood adjustment: A longitudinal study from age 10 to age 43. International Journal of Behavioral Development, 30, 315–325.
_||_