ارائه مدل بهینه بهره‌وری کل بر اساس بهبود تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل

محورهای موضوعی : مدیریت دولتی

امیر لعلی سرابی ^{1 *} , ناصر برخوردار ² , قاسم زارعی ³

1 - استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - استادیارگروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - دانشیار، گروه مدیریت، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تاریخ دریافت : 1402/02/20 تاریخ پذیرش : 1402/06/21 تاریخ انتشار : 1403/04/13

کلید واژه: بهره وری, بورس اوراق بهادار تهران, ترکیب مالکیت, كارايي نظارتي مديران مستقل.,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر ارائۀ مدلی بهینه برای بهره وری کل بر اساس تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بود. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و روش مورداستفاده آن، توصيفي از نوع قیاسی - استقرایی بود. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از روش داده‌های پانل و جهت آزمون فرضیه ها از آزمون های رگرسیون خطی چندگانه در نمونه ای متشکل از 80 شرکت منتخب پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1400–1393 استفاده شد. در این پژوهش برای سنجش شاخص بهره وری از دو متغیر نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری استفاده شد. نتایج برآورد مدل‌های پژوهش نشان داد: هنگامی که متغیر نرخ بازده حقوق صاحبان سهام به عنوان شاخص بهره¬وری در نظر گرفته می‌شود، ترکیب مالکیت اثر منفی (48/0-) بر بهره وری داشته، به طوری که هرچقدر میزان تمرکز مالکیت در سهام‌داران نهادی شرکت بیشتر باشد، موجب کاهش بهره وری شرکت‌ها به طور معنی داری می شود. ولی افزایش تعداد اعضای غیر موظف نسبت به کل اعضای هیئت‌مدیره به عنوان شاخص کارایی نظارتی مدیران مستقل، تأثیر معنی‌داری بر بهره وری ندارد (227/0=sig). به ترتیب میزان تأثیر اهرم مالی و اندازۀ شرکت بر بهره وری به طور منفی و مثبت معنی دار ارزیابی شد. هنگامی که نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری به‌عنوان شاخص بهره‌وری در نظر گرفته می شود، ترکیب مالکیت بر بهره وری اثر منفی داشته و تأثیر افزایش کارایی نظارتی مدیران مستقل بر بهره وری به‌صورت مثبت و معنی‌داری ارزیابی شد. نتیجه آن که کاهش تمرکز مالکیت توسط مدیران و افزایش تعداد اعضای هیئت‌مدیره غیرموظف موجب ارتقای بهره‌وری می شود.

چکیده انگلیسی:

The aim of the current research was to present an optimal model for total productivity based on the combination of ownership and supervisory efficiency of independent managers of companies listed on the Tehran Stock Exchange. This research was a descriptive-deductive description in terms of its practical purpose and the method used. In order to analyze the data using the panel data method and to test the hypotheses, multiple linear regression tests were conducted in a sample consisting of 80 selected companies admitted to the Tehran Stock Exchange in the period of 1393-1400. In this research, the rate of return on equity and the ratio of book value to market value were used to measure the productivity index. The results of the estimation of the research models showed that when the variable rate of return on equity is considered as a productivity index, the composition of ownership has a significant negative effect on productivity. In fact, greater concentrated ownership in the institutional and major shareholders of the company causes a significant decrease in the productivity of companies; however, the increase in the number of non-commissioned members compared to the total number of board members as an indicator of the supervisory efficiency of independent directors does not have a significant effect on productivity. The effects of financial leverage and company size on the productivity of companies were found to be both negative and positive, that is, when the variable of the ratio of book value to market value is considered as a productivity index, ownership composition has a negative effect on productivity, but the effect of increasing the supervisory efficiency of independent managers on productivity was found to be significantly positive. As a result, reducing the concentration of managers’ ownership and increasing the number of non-commissioned board members can improve productivity.

Key Words: productivity, composition of ownership, supervisory efficiency, independent managers, Tehran Stock Exchange

1.Introduction

Each of the different combinations of ownership (types of ownership) can be effective in improving the performance and productivity of the company. Therefore, the methods of controlling the performance of managers and the factors affecting their performance, as well as the method of measuring the effect of each type of ownership on the productivity of companies, are among the issues that are of great interest to shareholders, managers and researchers. For this reason, the relationship between the structure (composition) of ownership and productivity, and especially the performance of companies, has been the focus of many researchers, however, no consensus has been established regarding the nature of such a relationship. By achieving the optimal composition of the company's ownership structure, more appropriate measures can be taken to improve its productivity.

2. Literature Review

Adopting the optimal policy to determine the ownership structure by managers plays an important role in risk management, maximizing shareholders' wealth, and as a result, increasing productivity improvement indicators. The financial literature shows that the main reasons for the failure of companies can be poor management and inappropriate combination of ownership structure. Some researchers point out that large shareholders are perceived as a symbol of a better regulatory environment by the least shareholders. This discussion is compatible with the view that ownership concentration is a supervisory attitude of corporate governance. Concentrated ownership can harm the company's value, especially when large shareholders not only have ownership concentration in the company, but are also present in the management teams.

3. Methodology

The aim of the current research was to present an optimal model for total productivity based on the combination of ownership and supervisory efficiency of independent managers of companies listed on the Tehran Stock Exchange. This research was a descriptive-deductive description in terms of its practical purpose and the method used. In order to analyze the data using the panel data method and to test the hypotheses, multiple linear regression tests were used in a sample consisting of 80 selected companies admitted to the Tehran Stock Exchange in the period of 1393-1400. In this research, the rate of return on equity and the ratio of book value to market value were used to measure the productivity index.

4. Results

The results of the estimation of the research models showed that when the variable rate of return on equity is considered as a productivity index, the composition of ownership has a significant negative effect (-0.48) on productivity. In fact, greater concentrated ownership in the institutional and major shareholders of the company causes a significant decrease in the productivity of companies; however, the increase in the number of non-commissioned members compared to the total number of board members as an indicator of the supervisory efficiency of independent directors does not have a significant effect on productivity (sig=0.227).

5. Discussion

The effects of financial leverage and company size on the productivity of companies were evaluated as negative and positive, respectively. When the variable of the ratio of book value to market value is considered as a productivity index, ownership composition has a negative effect on productivity, but the effect of increasing the supervisory efficiency of independent managers on productivity was found to be significantly positive. As a result, reducing the managers’ ownership concentration and increasing the number of non-commissioned board members can improve productivity.

 

 

 

 

 

 

منابع و مأخذ:

Abbasi, I., Rostgarnia, F. (2012), The effect of ownership structure on the value of companies in Tehran Stock Exchange. Experimental researches of accounting, 2(5), 33-50 [In Persian]. doi:10.22051/jera.2013.551
Abu Zraiq M., A. , Hanim, B.T. Fadzil, F. (2018), The Impact of Ownership Structure on Firm Performance: Evidence from Jordan. International Journal of Accounting, Finance and Risk Management. Vol.3, No.1,1-4. doi:10.11648/j.ijafrm.20180301.12
Asaadi, A. (2016), Corporate Governance and Performance of Holding and Subsidiary Companies in Tehran Stock Exchange. Financial Management Strategy, 4(4), 129-151 [In Persian]. doi:10.22051/jfm.2017.9108.1069.
Azad, A. A., Pourzmani, Z. (2020), Presenting a model for measuring the efficiency of companies with the role of regulatory criteria (Vlaso's cultural approach). Financial Economy Quarterly, 14 (53), 65-95 [In Persian]. doi:20.1001.1.25383833.1399.14.53.4.6
Collin, A., Nasr, M. (2019), Corporate Governance Mechanisms and Accounting Conservatism: Evidence from Egy, University of Southampton Southampton, 18(3), 386-407. SO17 1BJ, UK pt. doi:10.1108/CG-05-2017-0108
Dennis,Diane K., McConnell. John J. (2003), International Corporate Governance. ECGI - Finance Working Paper; and Tuck-JQFA. Contemporary Corporate Governance IssuesII Conference, 1-62. doi:10.2139/ssrn.320121
Etemadi, H., Diyanti Dilami, Z. (2009), The effect of financial managers' ethical views on the quality of financial reports of companies. Ethics in science and technology, 4(1-2), 11-20. [In Persian].
Gaa, J. (2007), Corporate Governance, transparency and Secrecy: The Ethics of Earnings Management. University of Alberta, Working Paper.
Ghaemi, M. H., Hamidi, S. Zovari, A. (2011), The relationship between financial indicators and productivity indicators in manufacturing companies. Auditor's Journal, 53, 1-5. [In Persian].
Gun Lee, M., Kang, M., Young Lee, H., Park, J. C.(2014), Related-party transactions and financial statement comparability: evidence from South Korea . Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics Published online, 23(2), 224-252. doi:10.1080/16081625.2014.957706
Hasas Yeghaneh, Y., Shaari, S., Khosrownejad, S. H. (2008), The relationship between corporate governance mechanisms, debt ratio and company size with profit management. Accounting Studies, 24, 79-115 [In Persian].
Islami Bidgoli, G. Moghimi, S. A. (2013), Investigating the effect of ownership structure (ownership structure) on the risk of manufacturing companies listed in the Tehran Stock Exchange. Investment Knowledge Quarterly, 2 (6). 45-62 [In Persian].
Mahdavi, A., Meidari, A. (2005), Ownership structure and efficiency of companies active in Tehran stock market. Journal of Economic Research, 71(84), 103-132 [In Persian]. doi:20.1001.1.00398969.1384.40.4.4.6
Masnoon, M., Rauf, M. (2014), Impact of corporate Governance on Capital Structure-A study of KSE listed Firms. Global Management Journal for Academic & Corporate studies, 3(1), 94-110.
Melkian, E., Daryai, A. A. (2011), Explaining the relationship between ownership and company characteristics with the corporate governance structure of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Shiraz University Accounting Advances Journal, 3(1), 121-143 [In Persian]. doi:10.22099/jaa.2011.3391
Mohammadzadeh Salta, H. (2016), The impact of investment opportunities, company growth and capital productivity on company performance in Iran's capital market. Productivity Management, 9 (36), 141-162 [In Persian]. dor:20.1001.1.27169979.1395.10.1.7.7
Parvizian, K., Sarmi, M. (2005), Productivity and Information and Communication Technology in Iran: Industry Level Study. Modares Humanities Journal, 46, 103-136 [In Persian].
Pourheidari, O., Kayani Chande, A., Barati, F. (2021), The effect of corporate governance and political communication on accounting conservatism in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 1(2), 100-122 [In Persian]. doi:10.30486/fbra.2021.1934745.1017
Rahmani, T. Hayati, S. (2007), Studying the effect of information and communication technology on the growth of total productivity of production factors; an international study. Iran Economic Quarterly, 33, 25-51 [In Persian].
Rahnamaye Rodpashti, F., Hibti, F. Talibnia, G., Nabavi Chashmi, S. A. (2012), Presenting a model for measuring the effect of corporate governance mechanisms on profit management in Tehran Stock Exchange. Management Accounting Quarterly, 12, 81-86 [In Persian].
Safipour Afshar, M., Raisi, L. (2022), Management reliability, internal financing and investment efficiency. Journal of Accounting Knowledge, 13(1), 185-201 [In Persian]. doi:10.22103/jak.2021.17397.3459
Sarmad, Z., Bazargan Harandi, A. (2009), Research Methods in Behavioral Sciences, Conscious Publications, 1-408. [In Persian].
Shaari, S. (2008), The relationship between the percentage of non-obligatory members in the composition of the board of directors and institutional investors with the company's profit forecast. Accounting Studies Quarterly. 17, 64-66 [In Persian].
Su D., He X. (2012), Ownership structure, corporate governance and productive efficiency in Chin. J Prod Anal ,38, 303-318. doi:10.1007/sll123-011-0257-8

متن کامل:



Vol.18, No.69, Summer 2024                                                          Journal of Productivity Management 

 

 

 

 

 

 

 

 

Providing an Optimal Total Productivity Model based on the Combination of the Ownership and Supervisory Efficiency of Independent Managers

 

Amir Lalisarabi*¹, Naser Barkhordar², Ghasem Zarei³

 

(Received: 2023.05.10 - Accepted: 2023.09.12 )

 

 

Abstract

The aim of the current research was to present an optimal model for total productivity based on the combination of ownership and supervisory efficiency of independent managers of companies listed on the Tehran Stock Exchange. This research was a descriptive-deductive description in terms of its practical purpose and the method used. In order to analyze the data using the panel data method and to test the hypotheses, multiple linear regression tests were conducted in a sample consisting of 80 selected companies admitted to the Tehran Stock Exchange in the period of 1393-1400. In this research, the rate of return on equity and the ratio of book value to market value were used to measure the productivity index. The results of the estimation of the research models showed that when the variable rate of return on equity is considered as a productivity index, the composition of ownership has a significant negative effect on productivity. In fact, greater concentrated ownership in the institutional and major shareholders of the company causes a significant decrease in the productivity of companies; however, the increase in the number of non-commissioned members compared to the total number of board members as an indicator of the supervisory efficiency of independent directors does not have a significant effect on productivity. The effects of financial leverage and company size on the productivity of companies were found to be both negative and positive, that is, when the variable of the ratio of book value to market value is considered as a productivity index, ownership composition has a negative effect on productivity, but the effect of increasing the supervisory efficiency of independent managers on productivity was found to be significantly positive. As a result, reducing the concentration of managers’ ownership and increasing the number of non-commissioned board members can improve productivity.

Key Words: productivity, composition of ownership, supervisory efficiency, independent managers, Tehran Stock Exchange

1.Introduction

Each of the different combinations of ownership (types of ownership) can be effective in improving the performance and productivity of the company. Therefore, the methods of controlling the performance of managers and the factors affecting their performance, as well as the method of measuring the effect of each type of ownership on the productivity of companies, are among the issues that are of great interest to shareholders, managers and researchers. For this reason, the relationship between the structure (composition) of ownership and productivity, and especially the performance of companies, has been the focus of many researchers, however, no consensus has been established regarding the nature of such a relationship. By achieving the optimal composition of the company's ownership structure, more appropriate measures can be taken to improve its productivity.

2. Literature Review

Adopting the optimal policy to determine the ownership structure by managers plays an important role in risk management, maximizing shareholders' wealth, and as a result, increasing productivity improvement indicators. The financial literature shows that the main reasons for the failure of companies can be poor management and inappropriate combination of ownership structure. Some researchers point out that large shareholders are perceived as a symbol of a better regulatory environment by the least shareholders. This discussion is compatible with the view that ownership concentration is a supervisory attitude of corporate governance. Concentrated ownership can harm the company's value, especially when large shareholders not only have ownership concentration in the company, but are also present in the management teams.

3. Methodology

The aim of the current research was to present an optimal model for total productivity based on the combination of ownership and supervisory efficiency of independent managers of companies listed on the Tehran Stock Exchange. This research was a descriptive-deductive description in terms of its practical purpose and the method used. In order to analyze the data using the panel data method and to test the hypotheses, multiple linear regression tests were used in a sample consisting of 80 selected companies admitted to the Tehran Stock Exchange in the period of 1393-1400. In this research, the rate of return on equity and the ratio of book value to market value were used to measure the productivity index.

4. Results

The results of the estimation of the research models showed that when the variable rate of return on equity is considered as a productivity index, the composition of ownership has a significant negative effect (-0.48) on productivity. In fact, greater concentrated ownership in the institutional and major shareholders of the company causes a significant decrease in the productivity of companies; however, the increase in the number of non-commissioned members compared to the total number of board members as an indicator of the supervisory efficiency of independent directors does not have a significant effect on productivity (sig=0.227).

5. Discussion

The effects of financial leverage and company size on the productivity of companies were evaluated as negative and positive, respectively. When the variable of the ratio of book value to market value is considered as a productivity index, ownership composition has a negative effect on productivity, but the effect of increasing the supervisory efficiency of independent managers on productivity was found to be significantly positive. As a result, reducing the managers’ ownership concentration and increasing the number of non-commissioned board members can improve productivity.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        

 

 

 

 

ارائه مدل بهینه بهره‌وری کل بر اساس بهبود تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل 

 

امیر لعلی سرابی*⁴، ناصر برخوردار⁵، قاسم زارعی⁶

 

(دریافت: 20/02/1402-پذیرش نهایی: 21/06/1402)

 

چكيده

هدف پژوهش حاضر ارائۀ مدلی بهینه برای بهره­وری کل بر اساس تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بود. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و روش مورداستفاده آن، توصيفي از نوع قیاسی - استقرایی بود. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از روش داده‌های پانل و جهت آزمون فرضیه­ها از آزمون­های رگرسیون خطی چندگانه در نمونه­ای متشکل از 80 شرکت منتخب­ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1400–1393 استفاده شد. در این پژوهش برای سنجش شاخص بهره­وری از دو متغیر نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری استفاده شد. نتایج برآورد مدل‌های پژوهش نشان داد: هنگامی که متغیر نرخ بازده حقوق صاحبان سهام به­عنوان شاخص بهره­وری در نظر گرفته می‌شود، ترکیب مالکیت اثر منفی (48/0-) بر بهره­وری داشته، به­طوری­که هرچقدر میزان تمرکز مالکیت در سهام‌داران نهادی شرکت بیشتر باشد، موجب کاهش بهره­وری شرکت‌ها به طور معنی­داری می­شود. ولی افزایش تعداد اعضای غیر­موظف نسبت به کل اعضای هیئت‌مدیره به­عنوان شاخص کارایی نظارتی مدیران مستقل، تأثیر معنی‌داری بر بهره­وری ندارد (227/0=sig). به ترتیب میزان تأثیر اهرم مالی و اندازۀ شرکت بر بهره­وری به طور منفی و مثبت معنی­دار ارزیابی شد. هنگامی که نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری به‌عنوان شاخص بهره‌وری در نظر گرفته می­شود، ترکیب مالکیت بر بهره­وری اثر منفی داشته و تأثیر افزایش کارایی نظارتی مدیران مستقل بر بهره­وری به‌صورت  مثبت و معنی‌داری ارزیابی شد. نتیجه آن که کاهش تمرکز مالکیت توسط مدیران و افزایش تعداد اعضای هیئت‌مدیره غیرموظف موجب ارتقای بهره‌وری می شود.

واژه­های کلیدی:

بهره­وری، بورس اوراق بهادار تهران، ترکیب مالکیت، كارايي نظارتي مديران مستقل.

 

 

مقدمه

مالكان هر شركت را معمولاً گروه‌های مختلف، مانند سهام‌داران، دولت، مؤسسات مالي، بانک‌ها و شرکت‌های ديگر تشكيل می‌دهند و وجود هر یک از اين ترکیب‌های متفاوت مالكيت (انواع مالکیت)، در بهبود عملکرد و بهره­وری شركت می­تواند تأثیرگذار باشد؛ لذا، روش‌های کنترل عملکرد مدیران و عوامل مؤثر بر عملکرد آنها و همچنین شیوه اندازه‌گیری تأثیر هر یک از انواع مالکیت بر بهره­وری شرکت‌ها، از جمله مسائلی است که طرف توجه و علاقه سهام‌داران، مدیران و محققان بسیار است. به همین علت رابطه بین ساختار (ترکیب) مالکیت و بهره­وری و بویژه عملکرد شرکت‌ها مورد توجه بسیاري از محققین قرار گرفته است، با این‌حال اجماع و توافق نظر در مورد ماهیت چنین رابطه‌ای ایجاد نشده است (اعتمادی و ديانتي ديلمي، 1388). با دستيابي به ترکیب بهینه ساختار مالکیت شرکت می­توان به‌منظور بهبود بهره­وری آن، اقدامات مناسب‌تری را به عمل آورد. تاكنون در مورد نوع و میزان رابطه و تأثيرات ترکیب مالکیت به طور عام و  مالكيت سهام‌داران عمده و نهادي به طور خاص با کارایی، بازدهي و بهره‌وری شرکت‌ها نظرات گوناگوني در قالب فرضيه نظارت كارآ و فرضيه همسويي استراتژيك مطرح شده است (اسلامي بيدگلي و مقیمی، 1392). در نظام‌های مالی و سرمایه‌گذاری کشورها، بهبود بهره­وری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مسیرهای توسعه همه‌جانبه و افزایش رفاه زندگی مردم است. 

تصمیم‌های مربوط به انتخاب ترکیب مالکیت یکی از اساسی‌ترین تصمیم‌های پیشروی مدیران بنگاه‌های اقتصادی و یکی از اجزای ضروری عملیات هر شرکت است. اتخاذ سیاست بهینه جهت تعیین ساختار مالکیت توسط مدیران، نقش مهمی در مدیریت ریسک، به حداکثر رساندن ثروت سهام‌داران و در نتیجه افزایش شاخص‌های بهبود بهره­وری دارد. ادبیات مالی نشان می‌دهد که عمده‌ترین دلایل ناکامی شرکت‌ها، مدیریت ضعیف و ترکیب نامناسب ساختار مالکیت می­تواند باشد؛ به‌عنوان‌مثال، مدیریت این‌گونه شرکت‌ها ممکن است ترکیب نامناسبی از منابع را انتخاب کنند، یا اینکه منابعی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌را تحصیل کنند که تعهدات ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و محدودیت‌های ‌نقدینگی بالایی را برای آنان به دنبال داشته باشد و یا قراردادهایی منعقد کنند که تعهدات هزینه‌ای بسیار بالایی را بر آنان تحمیل نماید. حتی ممکن است برای تأمین مالی به عرضه‌کنندگان منابع مراجعه کنند که کارکردن با آنها مشکل‌ساز باشد؛ بنابراین ممکن است ضعف‌های موجود منجر به سرمایه‌گذاری نامناسب و بهره­وری ضعیف شود که ادامۀ بقا و حیات شرکت را تهدید کند. از یک سو عدم اتخاذ تصمیم مناسب در ترکیب مالکیت شرکت‌ها و از سوی دیگر وجود محدودیت‌های مالی که با کاهش دسترسی به وجوه مورد نیاز سرمایه‌گذاری همراه است، می­تواند مانع اتخاذ تصمیمات بهینه در زمینه سرمایه‌گذاری شده و منجر به از بین‌ رفتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری بنگاه شود (صفی پور افشار و رئیسی، 1401).  

علیرغم انجام پژوهش های متعدد در مورد بهره­وری شرکت ها و ارائۀ شواهدی در خصوص نادیده انگاشتن آن و بروز ریسک های زیاد، تحریف عمدی صورتهای مالی، افزایش هزینه‌های ناشی از نامناسب بودن ساختار ترکیب مالكيت و کاهش کارآیی مدیران، لیکن تاکنون مدل مناسب جهت بهبود بهره­وری شرکت­های بورسی براساس ساختار ترکیب مالكيت و کارایی مدیران مستقل ارائه نشده بود. استفاده از رویکرد میان رشته­ای به عنوان روش جدید و کاربردی در ارتقای بهره­وری و مدل سازی شرکت های فعال در بازارهای مالی و تحلیل آن با روش رایج رگرسیون، این پژوهش را با سایر پژوهش های پیشین متمایز ساخته است.

رشد و توسعه اقتصادی، افزایش شرکت‌های سهامی و تفکیک مدیریت از مالکیت، امروزه مسائل نمایندگی را به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سرمایه‌گذاران مبدل ساخته است. در روابط نمایندگی هدف مالکان حداکثرسازی ثروت است؛ بنابراین به‌منظور دستیابی به این هدف بر کار نماینده نظارت می­کنند و عملکرد وی را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. ازاین‌رو، این مطالعه با عنوان بررسی رابطه بين ساختار ترکیب مالكيت و کارایی مدیران مستقل با بهره­وری شركت ضروري به نظر رسید؛  باتوجه‌به مباحث فوق، نویسندگان در پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال اساسی هستند که چگونه می‌توان برای بهره‌وری کل بر اساس تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل با رویکرد مبتنی بر پانل دیتا در بین شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار مدلی بهينه ارائه داد؟

ساختار مقاله به این شکل است که ابتدا جهت حمایت از فرضیه های پژوهش به بسط مبانی نظری پرداخته شد. سپس پیشینه تجربی پژوهش ارائه و آن­گاه متغیرهای مقاله به صورت کمی اندازه گیری شد. در بخش بعدی به روش شناسی پژوهش، جامعه و نمونه آماری و مدل اولیه بر اساس پیشفرض ذهنی پژوهشگران اشاره شد. در بخش آماری نتایج حاصل از آزمون فرضیه­ها با استفاده از نرم‌افزار آماری Eviews  و در نهایت نتیجه گیری و پیشنهادها ارائه شد.

در سال‌های اخیر سیل عظیم رسوایی شرکت­ها، نقش حاکمیت شرکتی و ترکیب مالکیتی را در نظارت مؤثر بر تصمیمات مدیران و بهره‌وری شرکت­ها به چالش کشیده است. اصلاح چنین وضعی مستلزم افزایش نظارت مؤثر بر بهره‌وری شرکت­ها و تصمیمات اتخاذ شده از سوی مدیران آن­ها است. به‌طورکلی تشکیل شرکت با مسئولیت محدود و یا گشودن مالکیت شرکت برای عموم بر روش اداره شرکت­ها و بهره‌وری آنها، تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای می‌گذارد. مسنون و رئوف⁷ (2014) در مطالعه خود ضمن بررسی تأثیر حاکمیت شرکتی بر ساختار سرمایه در یک نمونه شامل 30 شرکت  پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار کراچی پاکستان در بین سال‌های 2009 تا 2011  نشان دادند که شیوه‌های عمل که حاکمیت خوب را نشان می‌دهند، می‌توانند به افزایش ارزش شرکت‌ها کمک کنند. این پژوهش نشان می‌دهد که حاکمیت شرکتی تأثیر معنی‌داری بر ساختار سرمایۀ شرکت‌ها دارد و ویژگی‌های حاکمیت شرکتی به‌منظور توضیح تصمیمات مالی شرکت‌های پاکستانی مناسب هستند. همچنین مطالعات سو و هی⁸ (2012) نشان داد اصلاح  شرکت‌های چینی از طریق بهبود حاکمیت شرکتی، کارایی و بهره‌وری  شرکت‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

کولین⁹ و همکاران (2019)  در پژوهش خود به بررسی تأثیر ساز و کارهای حاکمیت شرکتی از جمله تمرکز مالکیت، اندازۀ هیئت مدیره، استقلال هیئت مدیره، جداسازی نقش دوگانۀ مدیرعامل و نوع حسابرسی خارجی بر حسابداری مصر پرداخت. یافته های پژوهش مبین ارتباط بین تمرکز مالکیت و محافظه کاری حسابداری می باشد. در مقابل اندازۀ هیئت مدیره و نوع حسابرسی داخلی با محافظه کاری حسابداری رابطۀ معکوس دارد و بین نقش دوگانۀ مدیرعامل بر محافظه کاری حسابداری رابطه ای یافت نشد.

ابوزریق¹⁰ و همکاران (2018) در پژوهش خود به بررسی تأثیر ساختار مالکیت بر عملکرد شرکت در اردن پرداختند در این پژوهش ساختار مالکیت از دو بُعد مالکیت خارجی و خانوادگی بررسی شد. نتایج تحقیق نشان داد بین ساختار مالکیت و عملکرد شرکت رابطۀ معنادار وجود دارد.

جدایی مالکیت از مدیریت منجر به عمومیت مسئله نمایندگی شده که دراین‌خصوص، تضاد بین حداکثر رساندن منافع به سهام‌داران و کارگزاران مفروض است. حل مشکل نمایندگی تا حدودی اطمینان خاطر سهام‌داران را فراهم می­سازد که مدیران در تلاش‌اند تا ثروت آنان را به حداکثر برسانند (دنیس و  ام سی کونل¹¹، 2003)؛ بنابراین توجه به مطالب مذکور و بویژه توجه به نقش و اهمیت بهره‌وری، بررسی اثر تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل بر بهره­وری کل شرکت‌های پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اهمیت مضاعفی را ایجاب می‌نماید.

درجه توسعه‌یافتگی صنایع به میزان قابل‌ توجهی به بهره‌گیری مطلوب و بهینه از منابع و امکانات تولید بستگی دارد. از این‌رو بهره‌وری و افزایش مستمر آن در شرکت‌ها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به‌این‌ترتیب مشخص می‌شود که براي رشد و توسعه صنایع می‌بایست به بهره‌وری و افزایش مستمر آن در شرکت‌ها توجه و اهمیت بیشتري داده شود (محمدزاده، 1395).

 افزایش بهره‌وری یک شرکت می‌تواند منجر به بهبود کیفیت محصول و خدمات شود و هزینه‌های تولید را کاهش دهد. درنتیجه سود و سهم از بازار افزایش می‌یابد. سهم بیشتر از بازار به رشد فروش منجر می‌شود که دستیابی به سطوح مختلف عملیات و فعالیت­ها را ممکن می‌سازد. این موضوع، سودآوری درازمدت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار و نیز دوام آن را تضمین می‌کند (قائمی و دیگران،1390). با شکل‌گیری رابطه نمايندگي، تضاد منافع بين مديران و سهام‌داران ايجاد می­شود و اين امكان به وجود می‌آید كه مديران اقداماتي انجام دهند كه در جهت منافع ايشان و عكس منافع سهام‌داران باشد (شعري، 1387). به‌عنوان‌مثال مديري كه ميزان پاداش خود را در افزايش سود شركت و نه افزايش ميزان بهره‌وری از منابع و امكاناتي كه در اختيار وي گذاشته شده است ببيند، چطور ممكن است از منافع شخصي خود در قبال منافع عمومي شركت دست بكشد (گان لی و همکاران¹²، 2014). همین‌جا لزوم به‌کارگیری مديران غيرموظف كه منافع آن­ها بستگي مستقيم به عملكرد كارکنان اجرايي تحت مديريت خود نداشته باشد محرز می­شود (ملكيان و دريايي،1390).

سهام‌داران عمده انگيزه­هاي بيشتري براي نظارت مديريت دارند؛ زيرا هزينه­هاي مرتبط با نظارت مديريت كمتر از منافع مورد انتظار سهام‌داران بزرگ در شركت است. در شرکت‌های با مالكيت متمركز، هیئت‌مدیره و سهام‌داران بزرگ (عمده) می‌توانند به‌عنوان ناظر اميني عمل كنند كه منجر به افزايش كيفيت مديريت و نيز ارتقاي سطح كارايي شركت و بهره­وری کل شرکت شود. در مقابل، مالكيت پراكنده منجر به انگیزه‌های پایین‌تری براي نظارت مديريت می‌شود.

برخي محققان اشاره می‌کنند كه سهام‌داران بزرگ به‌عنوان نمادي از يك محيط نظارتي بهتر توسط سهام‌داران حداقل شناخته شده‌اند. اين بحث با اين ديدگاه سازگار است كه تمركز مالكيت، يك نگرش نظارتي از حاكميت شركتي است. مالكيت متمركز می‌تواند به ارزش شركت لطمه وارد كند به‌خصوص زماني كه سهام‌داران بزرگ نه‌تنها مالكيت متمركز شركت را در اختيار دارند بلكه در تیم‌های مديريتي نيز حضور پيدا می‌کنند. همچنين سهام‌داران عمده يا سهام‌داران بزرگ ممكن است منافع سهام‌داران اقليت را ناديده انگارند (رهنماي رودپشتي و همكاران، 1391).

با توجه ‌به اینکه شناخت چگونگی تأثیرپذیری بهره­وری کل شرکت از تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل مهم و ضروری بوده، به همین جهت نیز پژوهش‌های متعددی مورد مطالعه قرار گرفته است. این در حالی است که در مطالعات صورت‌گرفته شده به طور مستقیم اثر تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل بر بهره­وری کل شرکت مورد توجه واقع نشده است؛ بنابراین سنجش این تأثیر به نوبه خود دارای بداعت و نوآوری است؛ با این توضیحات، مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل بر بهره­وری کل شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار چه تأثیری می­تواند داشته باشد؟

 لذا پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال اساسی است که چگونه می‌توان برای بهره‌وری کل بر اساس تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل با رویکرد مبتنی بر پانل دیتا در بین شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار مدلی بهينه ارائه داد؟

به‌منظور دستیابی به اهداف پژوهش فرضیه­های زير آزمون شد:

-       تركيب مالكيت بر بهره­وری کل شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معنی­داری دارد.

-       كارايي نظارتي مديران مستقل بر بهره­وری کل شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معنی­داری دارد.

مدل مفهومی اولیه پژوهش، به­صورت مدل خطی رگرسیون جهت برآورد شاخص کل بهره‌وری شرکت‌ها به شرح زیر در قالب دو مدل برآورد تبیین شد:

 

 

 

 معیار بازده حقوق صاحبان سهام   معیار نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری شرکت i در زمان t و  جمله اخلال است. با استفاده از نرم‌افزار آماری Eviews به تحلیل آزمون رگرسیون خطی چندگانه مربوط به فرضیه ها پرداخته شد.

 

ابزار و روش 

استدلال پژوهش حاضر، قیاسی - استقرایی است؛ قیاسی به این دلیل که برای چارچوب نظری و پیشینۀ پژوهش از مسیر کتابخانه، مقالات و اینترنت استفاده شده است و استقرایی به دلیل آن که جمع­آوری اطلاعات از مسیر داده‌های اولیه برای قبول یا رد فرضیه­ها انجام پذیرفته است. این پژوهش از نظر روش پژوهش، در زمره پژوهش­های توصیفی و از نظر هدف، در زمره پژوهش­های کاربردی قرار می‌گیرد. این پژوهش با عنایت به عدم امکان کنترل کلیه متغیرهای مربوط نمی­تواند از نوع پژوهش­های تجربی محض باشد؛ اما باتوجه‌به تجزیه‌وتحلیل اطلاعات گذشته، این پژوهش از نوع پژوهش‌های شبه تجربی است. برای انجام این پژوهش، تمام شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به‌عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده و برای نمونه­گیری از روش حذف سیستماتیک استفاده شده است. نمونه شامل شرکت­هایی است که دربرگیرنده شرایط زیر باشند:

1- شرکت‌ها باید در طی سال‌های 1393 تا 1400 در بورس اوراق بهادار تهران حضور داشته باشد.

2- سال مالی شرکت‌ها باید منتهی به پایان اسفندماه باشد.

3- شرکت‌ها طی دوره مالی (1393-1400) توقف فعالیت نداشته و دوره مالی خود را تغییر نداده باشند.

4- شرکت جزو بانک‌ها و مؤسسات مالی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، واسطه‌گری مالی (شرکت‌های هلدینگ و لیزینگ‌ها) نباشد.

5- اطلاعات موردنیاز در این پژوهش دربارۀ آنها در دسترس باشد.

 

با توجه به معیارهای پنج­گانه فوق تعداد 80 شرکت به‌عنوان نمونه در نظر گرفته شد.

 اطلاعات و داده‌های موردنیاز شرکت‌ها از طریق بانک اطلاعاتی ره‌آورد نوین و سایت کدال گردآوری شده و سپس با جمع‌بندی و محاسبات مورد نیاز در صفحۀ گستردۀ اکسل، برای تجزیه ‌و تحلیل آماده شدند. برای تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات از روش داده‌های پانل و جهت آزمون فرضیه­ها از آزمون­های رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. تجزیه ‌و تحلیل نهایی به کمک نرم‌افزار ایویوز نسخه 10 انجام‌گرفته است.

متغیرهاي پژوهش به‌صورت زیر مورد  اندازه‌گیری قرار داده شد:

بهره‌وری کل شرکت: بهره‌وری نشان‌دهنده ميزان کارایی ترکيب عوامل در فرايند توليد است. يعني اگر از امکانات خوب استفاده بشود بهره‌وری نيز افزايش می‌یابد (رحمانی و حیاتی،1386). برای اندازه‌گیری بهره‌وری در شرکت‌ها از شاخص بازده حقوق صاحبان سهام و شاخص نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری شرکت استفاده شد. بازده حقوق صاحبان سهام بر اساس میزان کارآیی یک شرکت، در خلق سود خالص برای سهامداران را بررسی می‌کند. این نسبت بیان می‌نماید، که بنگاه اقتصادی به ازای هر یک واحد سرمایه‌گذاری سهام‌داران، به چه میزان سود خالص برای آنها کسب می‌کند. شاخص مذکور به‌صورت نسبت سود خالص به حقوق صاحبان سهام اندازه‌گیری می‌شود که با نماد (ROE)¹³ نشان داده شده است. همچنین معیار نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری نیز به‌صورت نسبت ارزش دفتری كل دارايي‌ها منهای سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و مانده نقدی به مجموع ارزش بازاری حقوق صاحبان سهام و ارزش بدهی‌ها منهای مانده نقد پایان سال تعریف     می­شود که با نماد (CTEV) نشان داده شده است.

کارایی نظارت مدیران مستقل: برای عملیاتی نمودن مفهوم کارایی نظارت مدیران مستقل، از متغیر هیئت‌مدیره مستقل استفاده شد. به‌طورکلی هیئت‌مدیره مستقل به عضوي از هیئت‌مدیره گفته می‌شود که هیچ‌گونه قرارداد استخدامي يا مشاوره‌اي با شرکت نداشته باشد. اعضای غیرموظف هیئت‌مدیره از طريق نظارت بر مديران موظف، بر روی تصمیمات آنان نظارت دارند. در نتیجه ترکیب هیئت‌مدیره می‌تواند بر عملکرد مالی و بهبود بهره­وری شرکت‌ها اثرگذار باشد. درصورتی‌که اکثريت اعضای هیئت‌مدیره را مديران مستقل غیرموظف تشکیل دهد، هیئت‌مدیره از کارايی بیشتری برخوردار خواهد بود. تعداد اعضای غیرموظف نسبت به کل اعضای هیئت‌مدیره به‌عنوان شاخص استقلال هیئت‌مدیره با نماد (DIR) در نظر گرفته می‌شود (حساس یگانه و همکاران، 1387).

(تعداد كل اعضاء هیئت‌مدیره / تعداد مديران غيرموظف)=  درصد مديران مستقل

 

تركيب مالكيت: منظور از تركيب مالكيت، مشخص‌کردن بافت و تركيب سهام‌داران يك شركت و در برخی مواقع مالك عمده نهايي سهام آن شركت است؛ به‌عبارت‌دیگر چگونگي توزيع سهام بين سهام‌داران شرکت‌های مختلف را تركيب مالكيت می‌گویند. هرچه تعداد سهام‌داران بيشتر باشد، تركيب مالكيت نامناسب خواهد بود. هر چه تعداد سهام‌داران كمتر باشد، تركيب مالكيت مناسب خواهد بود. در تركيب مناسب مالكيت ميزان درخور ملاحظه‌ای از سهام شركت به سهام‌داران عمده تعلق داشته و نشان می‌دهد چند درصد سهام شركت در دست عده محدودي قرار دارد (مهدوي و ميدري،1384).

شاخص ترکیب مالکیت (OWNER) بیانگر چگونگی توزیع سهام بین سهام‌داران شرکت­های مختلف است. هرچه تعداد سهام‌داران کمتر باشد، نشان­دهنده متمرکز بودن مالکیت و ترکیب مناسب مالکیت و برعکس است. در این پژوهش از شاخص هرفیندال - هیرشمن (HHI)  به‌عنوان شاخص ترکیب مالکیت استفاده می­شود که از طریق مجموع مجذور درصد سهام‌داران متعلق به سهام‌داران شرکت­ها به دست می­آید.

 

که در آن تعداد سهام عادی متعلق به هر سهامدار شرکت i و نشان دهنده کل سهام عادی منتشر شده شرکت است (عباسی و رستگارنیا، 1391).

متغیرهای کنترلی، اندازه شرکت و شاخص اهرم مالی در نظر گرفته شد. اندازه شرکت از طریق لگاریتم ارزش بازاری اندازه‌گیری و اهرم مالی باتوجه‌به نسبت بدهی به دارایی محاسبه شد.

نقطه شروع آزمون فرضیه­ها تعیین سطح نرمال بودن هر کدام از متغیرهاست. برای بررسی نرمال بودن متغیرها از آزمون کولموگروف - اسمیرنوف استفاده شده است. اگر مقدار احتمال مربوط به این آزمون بزرگ‌تر از 05/0 باشد، با اطمینان 95% می‌توان نرمال بودن توزیع متغیرها را مورد تأیید قرارداد و برعکس. نتایج حاصل از این آزمون در جدول شماره 1 نشان می‌دهد که متغیر وابستۀ پژوهش دارای توزیع نرمال است. مقدار احتمال متغیر وابسته، 088/0 و 348/0 است؛ بنابراین داده‌ها را می‌توان از طریق آزمون پارامتریک مورد آزمون قرارداد.

 

جدول 1: نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنوف

Table 1: Kolmogorov-Smirnov test results

عنـوان Title	تعداد Number	آماره   Z كولموگروف – اسميرنوف  Kolmogorov-Smirnov Z statistic	سطح معنی‌داری significant ‌
بازده  حقوق صاحبان سهام Return on equity	640	0/034	0/088
نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری The ratio of book value to market value	640	2/105	0/348

 

 

یافته‌ها

جهت جلوگیری از رگرسیون کاذب و برای بررسی پایایی (مانایی) یا ناپایایی (نامانایی) متغیرها از آزمون‌های ریشه واحد پانل¹⁴ در سطح  متغیر و وضعیت عرض از مبدأ به روش دیکی فولر استفاده شد که نتایج حاصل از این آزمون‌ها برای تمام متغیرهای مورداستفاده در جدول شماره 2 نشان‌ داده ‌شده است.

 

 

 

 

جدول 2: آزمون پایایی یا ریشه واحد پانل

Table 2: Panel Unit Root test

متغیرهای مدل Model variables	آماره statistics	معنی‌داری Prob	تعداد درجه آزادی df	نتیجه Result
بازده  حقوق صاحبان سهام  Return on equity	197	0/000	256	پایا Stationary
نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری The ratio of book value to market value	38/6	0/003	36	پایا Stationary
ترکیب مالکیت composition of ownership	92/2	0/054	144	پایا Stationary
استقلال هیئت‌مدیره Independence of the board of directors	197	0/000	224	پایا Stationary
اهرم مالی Financial Leverage	70/8	0/000	72	پایا Stationary
اندازه شرکت size of the company	150/2	0/000	144	پایا Stationary

 

متغیرهای بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری، ترکیب مالکیت، استقلال هیئت‌مدیره، اهرم مالی و اندازه شرکت در سطح اطمینان بالای 99 درصد پایا هستند.

جهت آزمون فرضیه‌های پژوهش از تکنیک آماری رگرسیون پولد استفاده شده است. به‌طورکلی هدف هر آزمون فرض آماری، تعیین این موضوع است که باتوجه‌به اطلاعات به‌دست‌آمده آیا حدسی که درباره خصوصیت جامعه زده شده به طور قوی تأیید می‌شود، این حدس بنا بر هدف پژوهش نوعاً شامل ادعایی درباره مقدار یک پارامتر جامعه است. در واقع هر حکمی درباره جامعه را یک فرض آماری می‌نامند که قابل‌قبول بودن آن باید بر مبنای اطلاعات حاصل از نمونه‌گیری از جامعه بررسی شود (سرمد و دیگران، 1388).

برای تعیین معنی‌داری ضرایب  فرضیه­ها از آماره t  رگرسیون‌های تخمین زده شده استفاده شد. به این صورت که اگر در سطح اطمينان 90% آماره به‌دست‌آمده از آزمون، کوچک‌تر از t به‌دست‌آمده از جدول با همان درجه آزادي باشد، تأیید شده و در غير اين صورت رد مي‌شود. در اين آزمون عدم ردبه مفهوم بی‌معنا بودن ضريب موردنظر و رد به معني معنادار بودن ضريب موردنظر است؛ لذا به‌منظور برآورد ضرایب متغیرهای مستقل و کنترلی باید مدل مفهومی پژوهش بر اساس روش اثرات ثابت و به‌صورت پانل دیتا تخمین زده شود. نتایج برآورد مدل اول در جدول شماره 3 ارائه شده است.

 

 

 

جدول 3: برآورد مدل اول

Table 3: Estimation of the first model

متغیر وابسته (شاخص بهره‌وری): نرخ بازده حقوق صاحبان سهام Dependent variable (productivity index): rate of return on equity(ROE)
روش تخمین: حداقل مربعات پانل (وزنی متقاطع) Method: Panel EGLS (Cross-section weights)
دوره زمانی: 1400-1393 Sample: 1393 1400
تعداد دوره: 8 سال Periods included: 8
تعداد شرکت‌ها: 80 Number of companies: 80
کل مشاهدات پانل (نامتوازن) بعد از درجه آزادی: 640 Total panel (unbalanced) observations: 640
برآورد خطی بعد از ماتریس وزنی تک‌مرحله‌ای Linear estimation after one-step weighting matrix
متغیرها variables	ضریب Coefficient	انحراف معیار Std. Error	آماره t t-Statistic	معنی‌داری Prob	نتیجه معنی‌داری Meaningful result
عرض از مبدأ C	0/390	0/044	8/695	0/000	تأیید confirmation
ترکیب مالکیت composition of ownership	-0/486	0/025	-19/081	0/000	تأیید confirmation
استقلال هیئت‌مدیره Independence of the board of directors	-0/011	0/009	-1/209	0/227	رد disapproval
اهرم مالی Financial Leverage	-0/0344	0/016	-2/110	0/035	تأیید confirmation
اندازه شرکت size of the company	0/008	0/003	2/749	0/006	تأیید confirmation
آماره‌های وزنی Weighted Statistics
ضریب تعیین R-squared	0/858	آماره F F-statistic		23/331
ضریب تعیین تعدیل شده Adjusted R-squared	0/821	آماره (Prob) F Prob(F-statistic)		0/000
آماره دوربین واتسون Durbin-Watson stat	1/930
آماره روش برآورد مدل اثرات ثابت یا تصادفی Redundant Fixed Effects Tests
آماره F لیمر Cross-section F	11/39			ثابت fixed
آماره هاسمن Hausman Test	9/34			ثابت fixed

 

با توجه ‌به نتایج برآورد مدل اول که در جدول شماره 3 ارائه شده است، سطح معناداری آماره اف لیمر¹⁵ برابر (000/0) و کمتر از سطح خطای مورد پذیرش (10 درصد) است، بنابراین روش داده‌های پانلی نسبت به روش داده‌های پولد ارجحیت دارد. همچنین باتوجه‌به اینکه سطح معناداری آماره هاسمن¹⁶ برابر (05/0) و کمتر از سطح خطای مورد پذیرش (10 درصد) بوده، بنابراین روش رگرسیون با اثرات ثابت نسبت به روش رگرسیون با اثرات تصادفی ارجحیت دارد. همچنین با توجه با اینکه سطح معناداری آماره اف وایت¹⁷ برابر (0.000) بوده، این موضوع بیانگر این است که رگرسیون دارای ناهمسانی واریانس است؛ بنابراین پس از رفع مشکل ناهمسانی واریانس رگرسیون پردازش شده است.

در مرحله بعد باتوجه‌به اینکه آماره F برابر (000/0) بوده و دارای سطح معناداری زیر (10 درصد) است، بنابراین رگرسیون قدرت تبیین دارد. ضريب تعيين مدل برازش شده حاکي از آن است که 85 درصد نرخ بازده حقوق صاحبان سهام به‌عنوان شاخص بهره‌وری شرکت­های مورد مطالعه توسط متغيرهای  ترکیب مالکیت، کارایی نظارتی مدیران مستقل، اندازه شرکت و اهرم مالی توضيح داده مي­شود. همچنین چون سطح معناداری ضریب ترکیب مالکیت (متغیر مستقل) کمتر از 10 درصد است، بنابراین می‌توان گفت که ترکیب مالکیت بر بهره‌وری  تأثیر معنی‌داری دارد. ولی چون سطح معناداری ضریب کارایی نظارتی مدیران مستقل (متغیر مستقل دوم) بزرگ‌تر از 10 درصد (22/0) است، ازاین‌رو کارایی نظارتی مدیران مستقل بر بهره‌وری  تأثیر معنی‌داری ندارد.

 هنگامی که متغیر نرخ بازده حقوق صاحبان سهام به‌عنوان شاخص بهره‌وری در نظر گرفته می‌شود، ترکیب مالکیت اثر منفی معنی‌داری (486/0-) بر بهره‌وری دارد، به این معنی که هرچقدر میزان تمرکز مالکیت در سهام‌داران متعلق به سهام‌داران شرکت­ها بیشتر باشد، بهره‌وری شرکت‌ها به طور معنی‌داری کاهش می­یابد؛ ولی افزایش تعداد اعضای غیرموظف نسبت به کل اعضای هیئت ‌مدیره به ‌عنوان شاخص کارایی نظارتی مدیران مستقل بر بهره‌وری تأثیر معنی‌داری ندارد. همین‌ طور اثر اهرم مالی بر بهره‌وری شرکت‌ها به طور منفی معنی‌دار بوده و اثر اندازه شرکت بر بهره‌وری به طور معنی‌دار مثبت است.

 نتایج برآورد مدل دوم پژوهش که در آن معیار نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری  به‌عنوان شاخص بهره­وری در نظر گرفته می‌شود، در جدول شماره 4 ارائه شده است.

 

جدول 4: برآورد مدل دوم

Table 4: Estimation of the second model

متغیر وابسته (شاخص بهره­وری): نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری Dependent variable (productivity index): The ratio of book value to market value
روش تخمین: حداقل مربعات پانل (وزنی متقاطع) Method: Panel EGLS (Cross-section weights)
دوره زمانی: 1400-1393 Sample: 1393 1400
تعداد دوره: 8 سال Periods included: 8
تعداد شرکت‌ها: 80 Number of companies: 80
کل مشاهدات پانل (نامتوازن) بعد از درجه آزادی: 640 Total panel (unbalanced) observations: 640
برآورد خطی بعد از ماتریس وزنی تک‌مرحله‌ای Linear estimation after one-step weighting matrix
متغیرها variables		ضریب Coefficient		انحراف معیار Std. Error	آماره t t-Statistic	معنی‌داری Prob	نتیجه معنی‌داری Meaningful result
عرض از مبدأ C		0/724		0/193	3/745	0/000	تأیید confirmation
ترکیب مالکیت composition of ownership		-0/136		0/063	-2/153	0/031	تأیید confirmation
استقلال هیئت‌مدیره Independence of the board of directors		0/071		0/021	3/246	0/001	تأیید confirmation
اهرم مالی Financial Leverage		-0/098		0/067	-1/466	0/143	رد disapproval
اندازه شرکت size of the company		0/007		0/006	1/043	0/297	رد disapproval
آماره‌های وزنی Weighted Statistics
ضریب تعیین R-squared		0/869		آماره F F-statistic		18/843
ضریب تعیین تعدیل شده Adjusted R-squared		0/822		آماره (Prob) F Prob(F-statistic)		0/000
آماره دوربین واتسون Durbin-Watson stat		2/339
آماره روش برآورد مدل اثرات ثابت یا تصادفی Redundant Fixed Effects Tests
آماره F لیمر Cross-section F		9/12				ثابت fixed
آماره هاسمن Hausman Test		8/83				ثابت fixed

با توجه ‌به نتایج برآورد مدل دوم نیز روش داده‌های پانلی نسبت به روش داده‌های پولد و روش رگرسیون با اثرات ثابت نسبت به روش رگرسیون با اثرات تصادفی ارجحیت دارد. با توجه ‌به اینکه آماره F برابر (000/0) است، لذا مدل نهایی رگرسیون قدرت تبیین دارد و اثر هم‌زمان متغیرهای مستقل و کنترلی بر متغیر وابسته (نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری) در سطح اطمينان بيشتر از 99 درصد معنی‌دار بوده و حاکی از کاذب نبودن مدل رگرسیون برآوردی است. در اینجا نیز ضريب تعيين مدل برازش شده حاکي از آن است که 86 درصد بهره‌وری شرکت­های مورد مطالعه توسط متغيرهای ترکیب مالکیت، کارایی نظارتی مدیران مستقل، اندازه شرکت و اهرم مالی توضيح داده مي­شود. همان‌طور که در جدول شماره 4 مشاهده می‌شود تمام متغیرها از علامت‌های مورد انتظار و سازگار با مبانی تئوری و تجربی هستند.

در مدل دوم هنگامی که متغیر نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری به‌عنوان شاخص بهره‌وری در نظر گرفته می‌شود، ترکیب مالکیت، اثر منفی (136/0-) معنی‌داری (031/0=sig) بر بهره‌وری دارد و موجب کاهش بهره‌وری شرکت‌ها به طور معنی‌داری می‌شود. همچنین افزایش تعداد اعضای غیرموظف نسبت به کل اعضای هیئت‌مدیره به‌عنوان شاخص کارایی نظارتی مدیران مستقل بر بهره‌وری تأثیر مثبت (07/0) معنی‌داری (001/0=sig) دارد. در این مدل دوم نیز اثر اهرم مالی بر بهره‌وری شرکت‌ها منفی بوده؛ ولی معنی‌دار نیست و همچنین اثر اندازه شرکت بر بهره‌وری معنی‌دار نیست (297/0=sig).

 

 نتیجه‌گیری و پیشنهادها

در جهان امروز، باتوجه‌به محدودیت عوامل مختلف تولید، نیاز به بهره‌وری بیشتر ‌چه در کشورهای پیشرفته و چه در کشورهای درحال‌توسعه امری حیاتی و ضروری است که در بازارهای مالی و سرمایه متأثر از عوامل مختلفی از قبیل تركيب مالكيت و كارايي نظارتي مديران مستقل     می تواند باشد. در راستای داشتن نگرش بالندگی و رو به توسعه ایی سرمایه گذاری در بازارهای مالی و شرکت های فعال در آن، توجه ویژه به مقوله بهره‌وری می تواند نقش منحصر به فردی در    مدل­های تصمیم­گیری سرمایه­گذاران ایفا نماید.

از سوی دیگر  نظام نظارتي کارا با ویژگی های مدیریتی شایسته می تواند به طراحی و اجرای یک نظام تصمیم سازی و تصمیم گیری مناسب در حوزه بهره‌وری منتهی گردد. جهت تبیین و وصول به شاخص­های  بهره‌وری با تاکید بر انتخاب ترکیب مناسب مالکیت و توجه به كارايي نظارتي مديران مستقل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس انجام این تحقیق ضروری به نظر می رسید.

در بیان اهمیت موضوع و در راستای مبانی تئوریک و پیشینه پژوهش، در وهلۀ اول به این پرسش پاسخ دادیم که کارایی نظارت مدیران مستقل و انتخاب ترکیب بهینه ساختار مالکیت تا چه اندازه می‌تواند بر بهبود شاخص‌های بهره‌وری مؤثر واقع شود؟ در مقام پاسخگویی به سؤال فوق، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در 80 نمونه منتخب از شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال‌های 1400–1393، تركيب مالكيت بر نوسانات و تغییرات هر دو شاخص بهره­وری (بازده حقوق صاحبان سهام و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری) تأثیرگذار بوده، همچنین كارايي نظارتي مديران مستقل بر نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری، دارای تأثیر مثبت بوده؛ اما نتایج پژوهش نشان داد که نسبت به تغییرات بازده حقوق صاحبان سهام بدون تأثیر است.

 عمده‌ترین چالشی که باید درصدد پاسخ به آن می­بود این بود که کارایی نظارت مدیران مستقل و انتخاب ترکیب بهینه ساختار مالکیت تا چه اندازه می‌تواند بر بهبود شاخص‌های بهره‌وری مؤثر واقع شود؟ در مقام پاسخگویی به سؤال فوق، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در 80 نمونه منتخب از شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال‌های 1400–1393، تركيب مالكيت بر نوسانات و تغییرات هر دو شاخص بهره­وری (بازده حقوق صاحبان سهام و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری) تأثیرگذار بوده، همچنین كارايي نظارتي مديران مستقل بر نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری، دارای تأثیر مثبت بوده؛ اما نتایج پژوهش نشان داد که نسبت به تغییرات بازده حقوق صاحبان سهام بدون تأثیر است.

برای پردازش مدل و آزمون فرضیه‌ها، از رهيافت داده­هاي تركيبي (پانل ديتا) و آزمون‌های تشخیصی هاسمن (روش رگرسیون با اثرات ثابت) استفاده شد؛ بر اساس نتایج برآورد مدل اول در سطح معنی­داری 90 درصد مبنی بر قدرت تبیین رگرسیونی، می‌توان اذعان نمود که متغیرهای مستقل (کارایی نظارتی مدیران مستقل و ترکیب مالکیت) به همراه متغیرهای کنترلی (اهرم مالی و اندازه شرکت) می‌توانند به میزان 85 درصد از تغییرات نرخ بازده حقوق صاحبان سهام را تبیین نمایند.

از مهم‌ترین دلایل ورشکستگی شرکت‌ها، ناکارآمدی مدیریت، ساختار و ترکیب نامناسب مالی، شرایط نامطلوب اقتصادی، عدم ارائه اطلاعات مالی به بازار سرمایه و عدم حرکت به سمت شفاف‌سازی است که منجر به زیان انباشته بر اساس ماده ۱۴۱ قانون تجارت می‌شود. اگر شرکتی فاقد ساختار و ترکیب مالی مناسب و دارای زیان انباشته قابل‌توجه باشد، از بازار بورس و یا فرابورس اخراج می‌شود. معیار زیان انباشته آن است که شرکت حقوق صاحبان سهام را رعایت نکند و نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی‌های شرکت (ROE) از یک حداقلی کمتر باشد.

نتایج نشان داد که بین ترکیب مالکیت با نرخ بازده حقوق صاحبان سهام به‌عنوان شاخص بهره‌وری رابطه علّی معنی‌داری منفی وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که با افزایش میزان تمرکز مالکیت سهام‌داران عمده، شاخص بهره‌وری شرکت‌ها (ROE) به طور معنی‌داری کاهش می‌یابد. نتیجه اين فرضيه با شواهد اسلامي بيدگلي و مقیمی (1392)، آزاد و پورزمانی (1399) و رهنماي رودپشتي و همكاران (1391) مطابقت دارد. اما نتایج این مطالعه نسبت به وجود رابطه علّی (تأثیر) بین کارایی نظارتی مدیران و ROE هیچ استدلال علمی ارائه نداد. نتیجه این بخش از مدل با نتایج تحقیقات شعری (1387) و ملكيان و دريايي (1390) مطابقت نداشته و ناهمسو است. شاید بتوان از مهم ترین دلایل همسو نبودن نتایج این فرضیه با پژوهش های مشابه را، یکسان بودن تعداد اعضای هیئت مدیره در بیشتر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را عنوان نمود.

ترکیب مالكيت به‌عنوان یکی از مکانیسم‌های حاكميت شركتي، می‌تواند به روش‌های گوناگون خط‌مشی‌های عملياتي شركت را تحت‌تأثیر قرار دهد و اين خط‌مشی‌ها می‌توانند بر بهره‌وری تأثیر فراوانی داشته باشند؛ به عبارتی سهام‌داران بزرگ، نمايندگان خود را به‌عنوان اعضاي هیئت‌مدیره به شركت می‌فرستند و آنها نيز با تصمیم‌های خود عملكرد شركت را رقم می‌زنند. اين عملكرد نيز دوباره توسط بازرسان مورد نظارت قرار می‌گیرد.

تمركز مالكيت ممكن است اثر منفي روي ارزش شركت و حتی بهره­وری کل شرکت بگذارد؛ زيرا سهام‌داران بزرگ براي سوءاستفاده از وضعيت، كنترل غالب دارند. مديران شرکت‌هایی كه مالكان متعدد دارند و از سهام‌داران عمده برخوردار نيستند، انگیزة بيشتري براي مديريت سود دارند؛ زيرا هزينه پردازش اطلاعات براي سهام‌داران جزء توجيه اقتصادي ندارد. در نتيجه آنان مجبورند به اطلاعات سود و زيان گزارش شده توسط مديريت شرکت‌ها اتكا كنند.

بر اساس نتایج برآورد مدل دوم، می‌توان بیان نمود که 86 درصد  از تغییرات متغیر وابسته (نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری) به‌عنوان شاخص بهره‌وری توسط کارایی نظارتی مدیران مستقل و ترکیب مالکیت به همراه متغیرهای کنترلی در شرکت‌های منتخب بازار بورس اوراق بهادار تهران تبیین می­شود.

نتایج نشان داد که بین ترکیب مالکیت با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری به‌عنوان شاخص بهره‌وری رابطۀ علّی معنی‌داری منفی وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که با افزایش میزان تمرکز مالکیت سهام‌داران بزرگ، شاخص بهره‌وری شرکت‌ها (نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری) به طور معنی‌داری کاهش و با افزایش کارایی نظارتی مدیران مستقل، افزایش می‌یابد. همچنین براساس فرضیۀ دوم، كارايي نظارتي مديران مستقل و بیشتر بودن تعداد اعضای غیرموظف نسبت به کل اعضای هیئت‌مدیره، عامل مهمی در بالا بردن و تقویت نقش نظارتی اعضای هیئت مدیره می باشد که می تواند منجر به اصلاح رفتارهای فرصت طلبانۀ مدیریت، کاهش تضاد منافع و افزایش میزان بهره­وری گردد.

نتایج آزمون فرضیۀ دوم پژوهش نیز، با حمایت از مفاهیم فرضیۀ نظارت مؤثر، نشان داد، در بورس اوراق بهادار تهران نیز، كارايي نظارتي مديران مستقل تأثیر مثبت و معناداری بر کل دارایی ها و ارزش بازاری حقوق صاحبان سهام دارد. نتیجه اين فرضيه با نتایج مطالعات آزاد و پورزمانی (1399) و اسعدی (1395) مطابقت دارد.

با توجه ‌به یافته­های پژوهش حاضر پیشنهاد می­شود به‌منظور ارتقای بهره‌وری، مدیران تمرکز مالکیت سهام شرکت را کاهش داده و همچنین سرمایه‌گذاران و سهام‌داران عمدتاً در شرکت‌هایی با شناور بالا سرمایه‌گذاری کنند؛ به‌عبارت‌دیگر پیشنهاد می­شود تا حد ممکن از سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که مالکیت آن بیشتر در دست سهام‌دار عمده است، اجتناب نمایند. همچنین توصیه می­شود مدیران جهت بهبود بهره‌وری تعداد اعضای هیئت‌مدیره غیرموظف را در بین اعضای هیئت‌ مدیره افزایش دهند. با توجه ‌به تأثیر منفی شاخص اهرم مالی (نسبت بدهی به دارایی) بر بهره‌وری پیشنهاد می‌شود مدیریت شرکت سعی در کاهش فشار مالی و اهرم مالی شرکت داشته و از روش‌های غیر از استقراض بانکی و انتشار اوراق بدهی جهت تأمین مالی استفاده نمایند. همچنین سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی با بدهی بالا (اهرم مالی بیشتر) اجتناب نمایند. توصیه آخر این که اثر سایر مولفه‌های راهبری حاکمیتی شرکت از قبیل تخصص هیئت‌مدیره، اندازه هیئت ‌مدیره و سایر متغیرهای کیفی از جمله اثر عوامل تحریم سیاسی  از قبیل تحریم تبادلات بین‌المللی بانکی و...  بر بهره‌وری بررسی شود.

در نهایت باید اشاره کرد که باتوجه‌به شرايط متغيرهاي پژوهش و محدودیت دسترسی به اطلاعات مالی در خصوص برخي از شركت­هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، امكان انجام پژوهش بر روي تمام شركت­ها ميسر نبود و این امر محققان را با محدودیت مواجه نمود؛ لذا اين موضوع باعث شد تا تعداد شرکت‌های کمتری  (80 شرکت) در نمونه پژوهش بررسی شود.

و کلام آخر آن که با عنایت به این که جایگاه کیفی مقوله بهره­وری در ادبیات علم مدیریت قرار دارد، لذا استفاده میان رشته­ایی و کاربردی از این مفهوم بنیادین در قلمرو مدیریت سرمایه گذاری و مالی و استفاده همزمان آن با مفاهیم کاملاً کمی مانند تمرکز مالکیت و كارايي نظارتي مديران مستقل توسط نویسندگان این مقاله در نوبه خود می تواند عامل مهم دانش افزایی و سهم این پژوهش در توسعه دانش مدیریت سرمایه گذاری در بازارهای مالی و سرمایه باشد.

 

سپاسگزاری

بر خود لازم می‌دانیم  از کلیه افرادی که در طی انجام این  پژوهش همکاری داشتند، تشکر و قدردانی نماییم.

 

تعارض منافع

نویسندگان هیچ‌گونه تعارض منافع ندارند.

 

 

 

 

References 

Abbasi, I., Rostgarnia, F. (2012), The effect of ownership structure on the value of companies in Tehran Stock Exchange. Experimental researches of accounting, 2(5), 33-50 [In Persian]. doi:10.22051/jera.2013.551

Abu Zraiq M., A. , Hanim, B.T. Fadzil, F. (2018), The Impact of Ownership Structure on Firm Performance: Evidence from Jordan. International Journal of Accounting, Finance and Risk Management. Vol.3, No.1,1-4. doi:10.11648/j.ijafrm.20180301.12

Asaadi, A. (2016), Corporate Governance and Performance of Holding and Subsidiary Companies in Tehran Stock Exchange. Financial Management Strategy, 4(4), 129-151 [In Persian]. doi:10.22051/jfm.2017.9108.1069.

Azad, A. A., Pourzmani, Z. (2020), Presenting a model for measuring the efficiency of companies with the role of regulatory criteria (Vlaso's cultural approach). Financial Economy Quarterly, 14 (53), 65-95 [In Persian]. doi:20.1001.1.25383833.1399.14.53.4.6

Collin, A., Nasr, M. (2019), Corporate Governance Mechanisms and Accounting Conservatism: Evidence from Egy, University of Southampton Southampton, 18(3), 386-407. SO17 1BJ, UK pt. doi:10.1108/CG-05-2017-0108

Dennis,Diane K., McConnell. John J. (2003), International Corporate Governance. ECGI - Finance Working Paper; and Tuck-JQFA. Contemporary Corporate Governance IssuesII Conference, 1-62. doi:10.2139/ssrn.320121

Etemadi, H., Diyanti Dilami, Z. (2009), The effect of financial managers' ethical views on the quality of financial reports of companies. Ethics in science and technology, 4(1-2), 11-20. [In Persian].

Gaa, J. (2007), Corporate Governance, transparency and Secrecy: The Ethics of Earnings Management. University of Alberta, Working Paper.

Ghaemi, M. H., Hamidi, S. Zovari, A. (2011), The relationship between financial indicators and productivity indicators in manufacturing companies. Auditor's Journal, 53, 1-5. [In Persian].

Gun Lee, M., Kang, M., Young Lee, H., Park, J. C.(2014), Related-party transactions and financial statement comparability: evidence from South Korea . Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics Published online, 23(2), 224-252. doi:10.1080/16081625.2014.957706

Hasas Yeghaneh, Y., Shaari, S., Khosrownejad, S. H. (2008), The relationship between corporate governance mechanisms, debt ratio and company size with profit management. Accounting Studies, 24, 79-115 [In Persian].

Islami Bidgoli, G. Moghimi, S. A. (2013), Investigating the effect of ownership structure (ownership structure) on the risk of manufacturing companies listed in the Tehran Stock Exchange. Investment Knowledge Quarterly, 2 (6). 45-62 [In Persian].

Mahdavi, A., Meidari, A. (2005), Ownership structure and efficiency of companies active in Tehran stock market. Journal of Economic Research, 71(84), 103-132 [In Persian]. doi:20.1001.1.00398969.1384.40.4.4.6

Masnoon, M., Rauf, M. (2014), Impact of corporate Governance on Capital Structure-A study of KSE listed Firms. Global Management Journal for Academic & Corporate studies, 3(1), 94-110.

Melkian, E., Daryai, A. A. (2011), Explaining the relationship between ownership and company characteristics with the corporate governance structure of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Shiraz University Accounting Advances Journal, 3(1), 121-143 [In Persian]. doi:10.22099/jaa.2011.3391

Mohammadzadeh Salta, H. (2016), The impact of investment opportunities, company growth and capital productivity on company performance in Iran's capital market. Productivity Management, 9 (36), 141-162 [In Persian]. dor:20.1001.1.27169979.1395.10.1.7.7

Parvizian, K., Sarmi, M. (2005), Productivity and Information and Communication Technology in Iran: Industry Level Study. Modares Humanities Journal, 46, 103-136 [In Persian].

Pourheidari, O., Kayani Chande, A., Barati, F. (2021), The effect of corporate governance and political communication on accounting conservatism in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 1(2), 100-122 [In Persian]. doi:10.30486/fbra.2021.1934745.1017

Rahmani, T. Hayati, S. (2007), Studying the effect of information and communication technology on the growth of total productivity of production factors; an international study. Iran Economic Quarterly, 33, 25-51 [In Persian].

Rahnamaye Rodpashti, F., Hibti, F. Talibnia, G., Nabavi Chashmi, S. A. (2012), Presenting a model for measuring the effect of corporate governance mechanisms on profit management in Tehran Stock Exchange. Management Accounting Quarterly, 12, 81-86 [In Persian].

Safipour Afshar, M., Raisi, L. (2022), Management reliability, internal financing and investment efficiency. Journal of Accounting Knowledge, 13(1), 185-201 [In Persian]. doi:10.22103/jak.2021.17397.3459

Sarmad, Z., Bazargan Harandi, A. (2009), Research Methods in Behavioral Sciences, Conscious Publications, 1-408. [In Persian].

Shaari, S. (2008), The relationship between the percentage of non-obligatory members in the composition of the board of directors and institutional investors with the company's profit forecast. Accounting Studies Quarterly. 17, 64-66 [In Persian].

Su D., He X. (2012), Ownership structure, corporate governance and productive efficiency in Chin. J Prod Anal ,38, 303-318. doi:10.1007/sll123-011-0257-8

(73)

 

 

---

[1] . Assistant Prof, Department of Public Management, Payame Noor University, Tehran, Iran.

*Corresponding author: [e-mail]

[2] . Assistant Prof, Department of Public Management, Payame Noor University, Tehran, Iran.

[3] . Associate Prof, Department of Management, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran.

[4] . استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. (نویسنده مسؤول) [e-mail]

[5] . استادیارگروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. [e-mail]

[6]  .دانشیار، گروه مدیریت، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. [e-mail]

[7] . Masnoon & Rauf

[8] . Collin

[9] . Su & He

[10] . Abu Zraiq

[11] . Dennis & McConnell

[12] . Gun Lee & et al

 

 

[13] 1. Return on Equity

[14] .Panel Unit Root test

[15] 1. Flimer

[16] 2. H-hausman

[17] 3. F-white