نگاهی به عناصر داستانی در هفت پیکر نظامی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

محمد حسین محمدی ¹ (استادیار زبان و ادب فارسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی ـ قزوین)

تاریخ دریافت : 1389/07/03 تاریخ پذیرش : 1389/09/11 تاریخ انتشار : 1389/12/01

کلید واژه: داستان, بهرام, Nezami, story, Bahram, هفت پیکر, ‌نظامی, گنبد, Haft Pykar, Haft Gonbad,

چکیده مقاله :

درباره‌ی نظامی، اگرچه بسیار سخن گفته شده است و اثر گران‌قدر وی، هفت پیکر، بارها از دیدگاه‌های متعدد و گوناگون اعم از محتوایی و غنایی و ساختاری کاویده شده است؛ اما، این اثر ارزشمند به ویژه بخش هفت گنبد آن کمتر بر اساس ساختار داستانی آن تحلیل شده و عناصر داستانی این اثر شناسانده شده است. از این رو بررسی این اثر با شیوه‌ای توصیفی ـ تحلیلی می‌تواند ساختار اندیشگانی نظامی را در پردازش قصه‌های زیبای هفت گنبد و آگاهی ناخودآگاه وی را بر برخی از شاخص‌های داستان‌های امروزین ـ چنان که خواهد آمد ـ نمایان سازد. تحلیل ساختار دو عناصر داستانی قصه‌ها و داستان‌های پیشین به خوانندگان کمک می‌کند تا با قصه‌ها و وقایع داستانی آگاهانه ارتباط برقرار کنند و پیام‌های داستانی را بهتر دریابند. در این مقاله، اساس کار و بررسی ادبیات بر مبنای تصحیح استاد دستگردی صورت پذیرفته است و شماره ابیات آمده در متن با تصحیح ایشان برابری می‌نماید. در این بررسی هر یک از قصه‌های هفت گنبد از ابعاد مختلف عناصر داستانی تحلیل شده و برای هر یکی از آنها شواهدی در خور، از ابیات هفت گنبد آورده شده است.

چکیده انگلیسی:

In this articale, with regard to the art off narration of Nezami and fictional value of (seven fugure) haft pykar and the most outstanding part of it (seven dome) haft gonbad, it has been tried to investigate rules governing the structure of this stories of haft gonbad in a descriptive-analytical way while giving clear and comprehensive definitions of fiction elements for the flufilment of this purpose first aprecise definition of fictional elements has been dealt with then with a short definition fictional element, each of the stories of haft gonbad has been analysed on the basis of fictional, like plot, scenery, them, character manner. At the end of article bout comes of the investigation have been stated.  

منابع و مأخذ:

ـ ثروت، منصور (1370)، گنجینه‌ی حکمت در آثار نظامی، چ اول، تهران، امیرکبیر.

ـ داد، سیما (1371)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، مروارید.

ـ جعفری قریه علی، حمید، «اسلوب داستان پردازی نظامی در هفت پیکر»، مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، سال ششم،‌ شماره بیست،‌ زمستان 86، ص 74-55.

ـ حمیدیان، سعید (1373)،‌ آرمان‌شهر زیبایی (گفتارهایی در شیوه‌ی بیان نظامی)، چ اول، تهران، نشر قطره.

ـ حنیف، محمد‌(1384)، راز و رمزهای داستان نویسی، چ دوم،‌ تهران. مدرسه.

ـ رضی،‌ احمد، «تحلیل عناصر داستانی در قصه‌های مقالا شمس تبریزی»، مجله پژوهش‌ زبان و ادبیات فارسی، شماره ششم، بهار و تابستان 1385، صص 68-51.

ـ زرین‌کوب، عبدالحسین (1372)، پیر گنجه در جست و جوی ناکجا آباد، چ اول، تهران، سخن.

ـ شمیسا،‌ سیروس (1375)، انواع ادبی، چ چهارم، تهران،‌ نگاه.

ـ لئونارد، بیشاب (1374)، درس‌هایی درباره‌ی داستان نویسی، ترجمه کاوه دهگان، چ چهارم، زلال.

ـ محمودی بختیاری، علیقلی (1376)، هفت نگار در هفت تالار، چ اول، تهران، عطایی.

ـ مستور، مصطفی (1379)، مبانی داستان کوتاه، چ اول، تهران، مرکز نشر.

ـ معین، محمد (1384)، تحلیل هفت پیکر نظامی، چ اول، تهران، معین.

ـ میرصادقی، جمال )1388)، عناصر داستان، چ ششم، تهران، ‌سخن.

ـ میرصادقی، جمال، (1383، داستان و ادبیات، تهران، آیه‌ی مهر.

ـ میرصادقی، جمال و میمنت (1377)، واژه‌نامه هنر داسان نویسی،‌ تهران، کتاب مهناز.

ـ نظامی، الیاس بن یوسف (1384)،‌ خمسه نظامی، تصحیح وحید دستگردی، به اهتمام پرویز بابایی، چ پنجم، تهران، دانشگاه تهران.

ـ یونسی، ابراهیم (1384)، هنر داستان نویسی، چ هشتم، تهران، نگاه.